Microsoft Word Avtomobil muhazira

Asılı ressor asqı 
(şәkil 101) körpüdәn vә uzununa yarım elliptik ressorlardan 
ibarәtdir. Adәtәn hidravlik amortizatorla tәmin edilir. Ressor asqısı sadә 
konstruksiyalıdır, etibarlılığı yüksәkdir, çox böyük yüklәnmәyә davam gәtirir vә 
buna görә dә yük avtomobillәrindә geniş istifadә edilir. 
Yük avtomobillәri, qoşqu vә avtobusların әksәriyyәtindә asılı uzununa ressor 
asqısı istifadә edilir. Yük avtomobillәri vә avtobusların arxa asqısına düşәn yük 
daşınan yükün vә sәrnişinlәrin sayından asılı olaraq böyük hәdlәrdә dәyişә bilәr. 
Buna görә dә arxa körpünün ressor asqısının әsas ressorundan başqa әlavә ressoru 
– ressoraltısı olur. Әsas ressor xüsusi xamıtlar – sıxıcı bәndlәr vasitәsi ilә 
körpünün tirinә bәrkidilir. Ressorun ucları avtomobilin çәrçivәsinә xüsusi 
kronşteynlәrlә bәrkidilir. 

---

135 
Şәkil 101. Asılı ressor asqısı: 1 – amortizator; 2 – ressor; 3 – körpü 
 
Ressor әyildikdә uzunluğu dәyişdiyi üçün uclarından biri çәrçivәyә nәzәrәn 
uzununa yerdәyişmә edә bilmәlidir. Bunun üçün yellәnәn sırğalı xüsusi 
kronşteynlәrdәn, sürüşkәn vә elastik dayaqlardan istifadә edilir. Ressoraltının 
vәrәqlәrinin sayı әsas ressorun vәrәqlәrinin sayından az olur. Orta hissәdәn, adәtәn 
әsas ressorun üstündәn onlar da körpünün tirinә bәrkidilir, onun ucları isә 
çәrçivәyә bәrkidilmir. Çәrçivәdә ressoraltının qarşısında dayaq kronşteynlәri 
yerlәşdirilir. Avtomobil yüklәnmәyibsә әsas ressor işlәyir. Müәyyәn yükdә әsas 
ressor elә әyilir ki, ressoraltının ucları kronşteynlәrә dirәnir vә ressorlar birlikdә 
işlәmәyә başlayır. Bu zaman asqının ümumi sәrtliyi artır. 
KÖRPÜLƏR 
 
Avtomobilin körpülәri çәrçivә vә ya kuzovu saxlamaq vә onlardan tәkәrlәrә 
şaquli yüklәri ötürmәk vә hәmçinin tәkәrlәrdәn çәrçivәyә (kuzova) itәlәyici, 
tormoz vә yan qüvvәlәri ötürmәk üçündür. 
Yerlәşdirilәn tәkәrlәrin tipindәn asılı olaraq körpülәrin aşağıdakı növlәri var: 
aparan, idarә olunan, kombinә edilmiş (eyni zamanda aparan vә idarә olunan) vә 
saxlayıcı. 
Aparan körpü (şәkil 102) aparan tәkәrlәrdәn çәrçivәyә (kuzova) itәlәyici 
qüvvәlәr, tormozlama zamanı isә 
- 
tormoz qüvvәlәri ötürmәk üçündür. 

---

136 
Şәkil 102. 4
X
4 tipli avtomobilin qabaq aparan körpüsü 
 
Asılı asqılı aparan körpü sonluqlarına yastıqlar üzәrindә aparan tәkәrlәrin 
topu, içәrisindә isә baş ötürücü, diferensial vә yarımoxlar yerlәşdirilmiş sәrt, içiboş 
tirdir. Qeyri-asılı asqılı aparan körpü kәsikli hazırlanır, bu zaman baş ötürücünün 
karteri çәrçivәyә bәrkidilir, yarımoxlar isә yellәnәn hazırlanır. Kәsiksiz körpülәrin 
tirlәri (asılı asqı) sökülәn vә ya sökülmәyәn, hazırlanma üsuluna görә isә − 
ştamplanmış vә ya ştamplanmamış hazırlanır. Sökülәn tirin baş ötürücünün karteri 
üzrә eninә kәsiyi olur. Tir boltlarla birlәşdirilmiş iki hissәdәn ibarәt hazırlanır. 
Sökülәn aparan tirin karteri adәtәn döyülә bilәn çuqundan hazırlanır. Karter öz 
aralarında birlәşmiş, uzununa şaquli müstәvi üzrә kәsiyi olan iki hissәdәn ibarәtdir. 
Karterin hәr iki hissәsinin yarımoxların örtüyü preslәnәn vә bәrkidilәn boruşәkilli 
polad boğazlığı var. Onlara elastik elementlәrin dayaqları vә tәkәr tormoz 
mexanizmlәrinin dayaq disklәrinin bәrkidilmәsi üçün flanslar qaynaq edilir. 
Sökülәn aparan körpülәr minik avtomobillәrindә, kiçik vә orta yükgötürmә 
qabiliyyәtli yük avtomobillәrindә istifadә edilir. Sökülmәyәn ştamplanmış-qaynaq 
olunmuş aparan körpü (bandjo tipli) orta hissәsi üzük şәklindә inkişaf etmiş bütöv 
tir şәklindә hazırlanır. Tirin en kәsiyi boru şәklindәdir vә uzununa müstәvi üzrә 
qaynaq olunmuş iki ştamplanmış polad hissәdәn ibarәtdir. Körpünün tirinin orta 
hissәsi baş ötürücünün karterinin vә diferensialın yerlәşdirilmәsi üçün nәzәrdә 
tutulur. 
Körpünün 
tirinә asqının yaylarının dayaq fincanları, tormoz 
mexanizmlәrinin dayaq disklәri vә asqıların detallarının bәrkidilmәsi üçün 
kronşteynlәr qaynaq olunub. Sökülmәyәn ştamplanmış-qaynaq olunmuş aparan 
körpülәr minik avtomobillәrindә vә kiçik vә orta yükgötürmә qabiliyyәtli yük 
avtomobillәrindә istifadә edilir. Bu körpülәr lazımi möhkәm vә sәrt olmaqla 

---

137 
sökülmәyәn körpülәrlә müqayisәdә daha az kütlәyә vә hazırlanma qiymәtinә 
malikdir, bununla yanaşı onlar baş ötürücünün tәmiri vә nizamlanması zamanı 
daha rahatdır. 
Şәkil 103. Yük avtomobilinin sökülmәyәn körpüsü 
 
Sökülmәyәn tökmә üsulu ilә hazırlanan aparan körpü (şәkil 103) döyülә bilәn 
çuqundan vә ya poladdan hazırlanır. Körpünün tirinin en kәsiyi düzbucaqlı 
şәklindәdir. Yarımox qollarına legirlәnmiş poladdan borular preslәnir, sonlarına 
tәkәr topları yerlәşdirilir. Flanslar tormoz mexanizmlәrinin dayaq disklәrini 
bәrkitmәk üçün nәzәrdә tutulur. Sökülmәyәn tökmә üsulu ilә hazırlanan aparan 
körpülәr böyük yükgötürmә qabiliyyәtli avtomobillәrdә tәtbiq olunur. Belә 
körpülәr böyük sәrtliyә vә möhkәmliyә malik olur, lakin onların kütlәsi vә qabarit 
ölçülәri böyük olur. 
Şәkil 104. İdarә olunan körpü 

---

138 
Sökülmәyәn aparan körpülәr sökülәnlәrlә müqayisәdә xidmәt üçün daha 
rahatdır, çünki baş ötürücü vә diferensiala xidmәt göstәrmәk üçün körpünü 
avtomobildәn çıxartmaq lazım gәlmir. 
İdarә olunan körpü (adәtәn qabaq körpü) (şәkil 104) oynaqlarında dönmә 
sapfaları vә birlәşdirici elementlәr yerlәşdirilmiş tirdir. İdarә olunan körpünün 
әsası ştamplanmış tir vә ya çәrçivәaltı ola bilәr.