Microsoft Word Avtomobil muhazira

Spiral (burulmuş) yaylar 
adәtәn dairәvi en kәsikli polad çubuqdan 
hazırlanır. Yay şaquli ox üzrә sıxıldıqda onun dolaqları yaxınlaşır vә burulur. Yay 
silindrik formadadırsa onun deformasiyası zamanı onun dolaqları arasında mәsafә 
sabit saxlanır vә yay xәtti xarakteristikaya malik olur. Bu o demәkdir ki, silindrik 
yayın deformasiyası tәtbiq olunan qüvvә ilә düz mütәnasibdir, yayın sәrtliyi 
sabitdir. Burulmuş yayı en kәsik sahәsi dәyişkәn polad çubuqdan hazırlanarsa vә 
ya ona müәyyәn forma (çәllәk vә ya barama şәklindә) verilәrsә elastik element 
dәyişәn sәrtlikli olacaq. Belә yay sıxıldıqda әvvәlcә daha az sәrtlikli dolaqlar, 
sonra isә daha sәrt dolaqlar yaxınlaşacaq. 
Şәkil 94. Yayların forması: a – silindrik eyni addımlı; b – silindrik 
dәyişkәn addımlı; c – konik; d – çәllәkşәkilli 
 
Torsion 
(torsion – fransızcadan, burulma) yayın funksiyasını yerinә yetirәn 
burulmaya işlәyәn elastik mildir. Torsion yüksәk burulma gәrginliyinә vә böyük 
burulma bucağına (onlarla dәrәcә) imkan verәn, termiki emal olunmuş poladdan 
hazırlanır. O bütöv dairәvi en kәsikli vә ya hissәlәrdәn – dairәvi millәrdәn vә ya 
düzbucaqlı lövhәlәrdәn ibarәt ola bilәr. 
Şәkil 95. Dairәvi en kәsikli torsion 

---

132 
 
Asqının qeyri-metal elastik elementlərinə 
− rezin, pnevmatik vә 
hidropnevmatik elementlәr daxildir. 
Rezin elastik elementlər 
müasir asqılarda әlavә elastik element kimi istifadә 
edilir, onlar mәhdudlaşdırıcı vә ya bufer adlandırılır. Çox vaxt buferin daxilinә 
onun möhkәmliyini artırmaq vә onun bәrkidilmәsindә istifadә olunan metal 
armatur vulkanizasiya olunur. Buferlәr sıxma vә qaytarma tipli olur. Birincilәr 
tәkәrlәrin yuxarıya, ikincilәr isә aşağıya hәrәkәtini mәhdudlaşdırır. Әlavә rezin 
mәhdudlaşdırıcıların tәtbiq olunması böyük yerdәyişmәlәrdә asqının sәrtliyini 
artırmaqla әsas elastik elementlәrinin deformasiyasını mәhdudlaşdırır vә metalın 
metala zәrbәsinin qarşısını alır. Sıxma vә qaytarma buferlәri adәtәn qeyri-asılı 
asqılarda birlikdә istifadә edilir, asılı asqılarda isә yalnız sıxma buferlәri istifadә 
edilir. Son illәrdә rezin elementlәr sintetik materiallardan (poluretan) olan 
quruluşlarla әvәz edilir.