Microsoft Word Avtomobil muhazira

AVTOMOBİL ŞİNLƏRİ 
Avtomobil şinlәri spesifik konstruksiya elementi olaraq avtomobilin yanacaq 
qәnaәtliliyi, hәrәkәt vә ekoloji tәhlükәsizliyinә çox böyük tәsir edir. Belә ki, 
hәrәkәt tәrkibinin tipindәn asılı olaraq şin xәrclәri avtomobilin ümumi xәrclәrinin 
5…10%-ni tәşkil edir. Avtomobildә quraşdırılan şinlәrin konstruksiyasından vә 
onların texniki vәziyyәtindәn asılı olaraq avtomobilin tormoz yolu 10…15%, 
yanacaq sәrfi isә 4…7% arta bilәr. Ona görә dә avtomobillәrin yüksәk istismar 
xüsusiyyәtlәrinin vә xüsusilә hәrәkәt vә ekoloji tәhlükәsizliyinin tәmin edilmәsi 
üçün avtomobildә quraşdırılan şinlәrin xarakteristikalarına xüsusi diqqәt yetirmәk 
lazımdır. 

---

126 
Şin 

karkasdan, breker tәbәqәlәrindәn, protektordan, bortdan vә yan 
tәrәfdәn ibarәtdir. 
Şәkil 
89
. Şinin strukturu: 1 – protektor, 2 – çiyin hissә, 3 – çәrçivә, 4 – yan tәrәf, 5 – breker, 6 – 
çiyin nahiyәsindә әlavә sahә (yaşıl rәng), 7 – bort halqası, 8 – bort hissәsi 
 
Çәrçivә 
rezinlәşdirilmiş kord iplәrindәn ibarәtdir. Çәrçivәdә kord iplәrinin 
yerlәşmәsinә görә radial vә diaqonal şinlәr mövcuddur. Radial şinlәrdә kord iplәri 
tәkәrin radiusu boyunca yerlәşir (sxemdәki mövqe № 3 kimi). Diaqonal şinlәrdә 
kordun iplәri tәkәrin radiusuna görә bucaq altında, qonşu tәbәqәlәrin iplәri isә bir- 
birinә nәzәrәn çәp yerlәşir. Radial şinlәr konstruktiv olaraq daha sәrtdir, buna 
nәticәsi olaraq onlar daha böyük resursa malik olur, kontakt izinin forması daha 
stabildir, diyirlәnmә müqavimәti daha kiçikdir vә buna görә dә yanacaq sәrfinin 
azalmasına imkan verir. Hazırda yüngül minik avtomobillәrindә radial şinlәr 
diaqonal şinlәri praktiki olaraq tam sıxışdırıb. 
Breker 
çәrçivә ilә protektor arasında olur. Onun vәzifәsi çәrçivәni 
dağılmaqdan qorumaqdır. Bir neçә tәbәqә korddan (adәtәn metal korddan) ibarәt 
olur. 
Protektor 
şinin yolla ilişmәsini tәmin etmәk vә hәmçinin çәrçivәni 
zәdәlәrdәn qorumaq üçün lazımdır. Protektor müәyyәn formalı naxışlara malik 
olur, naxışlar şinin tәyinatından asılı olaraq dәyişir. Hәr halda, protektorun әsas 
vәzifәsi – yağış, palçıq, qar vә sairә bu kimi әlverişsiz şәraitlәrdә hәrәkәt etdikdә 
onları kontakt izindәn dәqiq layihәlәndirilmiş kanalcıqlar vә novcuqlar ilә 
kәnarlaşdırmaq vә bununla da yolla etibarlı әlaqә yaratmaqdır. 
Lakin protektorun kontakt izindәn suyu effektiv kәnarlaşdırılması sürәtin 
müәyyәn hәddinә qәdәr mümkündür, bundan yüksәk sürәtlәrdә maye fiziki olaraq 
kontakt izindәn tam kәnarlaşdırıla bilmir vә avtomobil yol örtüyü ilә ilişmәni vә 
müvafiq olaraq idarә olunmanı itirir. Bu effekt akvoplanlaşma adlanır. Lakin quru 
yollarda protektor, protektorsuz rezinlә (slick tire) müqayisәdә kontakt izinin 
sahәsi kiçik olduğu üçün, ilişmә әmsalını kiçildir. Mәhz buna görә dә yarış 
avtomobillәrindә quru havada hamar sәthli protektorlu vә ya protektorsuz şin 
istifadә edilir. Әksәr ölkәlәrdә yol nәqliyyat vasitәlәrindә protektorun minimal 
hündürlüyünü tәnzimlәyәn qanunlar var vә әksәr yol şinlәrindә yerlәşdirilmiş 
yeyilmә indikatoru olur. 

---

127 
Bort 
pokrışkanı tәkәrin çәnbәrinә hermetik yerlәşdirilmәyә imkan verir. 
Bunun üçün onun bort halqaları var vә içәridәn yapışqan, hava keçirmәyәn rezin 
qatı (kamerasız şinlәr üçün) ilә örtülür.