29
qaytarma yaylarından ibarәtdir. Kürәciklәrin üzәrinә sәrbәst qoyulan konusvari disk
şәkilli yaya, dayaq şaybası vasitәsilә klapan yayı söykәnir. Bәzi mühәrriklәrin
xaricetmә klapanlarının işçi sәthi üzәrinә istiliyә davamlı әrinti çәkilir. Yönәldici
oymaq klapanın hәrәkәtinә istiqamәt verir vә öz oturacağına düzgün oturmasını
tәmin edir.
Şək. 1. Qazpaylama mexanizmi.
1 – Dirsәkli val, 2 – qayış ötürmәsi, 3 – qazpaylama valı, 4 – itәlәyici, 5 – mil (ştanqa),
6 – çiyinlik, 7 – yay, 8 – klapan.
İstiqamətləndirici oymaq.
Oymaq çuqundan
vә ya metal-keramikdәn
hazırlanaraq, silindrlәr başlığına preslәnir. Bir sıra avtomobil mühәrriklәrinin
sorma klapanlarının oymaqlarına rezin kipkәclәr qoyulur ki,
oymaq ilә klapan
çubuğu arasındakı boşluqdan silindrә yağ keçә bilmәsin.
Sorma vә xaricetmә klapanlarının oturacaqları istiliyәdavamlı çuqundan
hazırlanan halqalar şәklindә hazırlanaraq silindrlәr başlığına preslәnir. Bu tәmir
zamanı oturacaqların bәrpası işini asanlaşdırır.
Yaylar.
Yay klapanın bağlanması vә öz oturacağına kip oturmasını tәmin edәn
qüvvә yaradır. Yaylar sabit vә ya dәyişәn addımlı yivlәrә malik ola bilәrlәr.
Addımların dәyişәn olması yayların rezonansının qarşısını almağa imkan verir.
Mühәrrik yığılarkәn yayın addımı kiçik olan ucu klapanın nimçәsinә tәrәf qoyulur.
Bәzi mühәrriklәrdә hәr klapana iki yay qoyulur. Onların
yivlәrinin istiqamәti
müxtәlif olmalıdır. İki yayın olması onların ölçülәrini kiçiltmәyә, etibarlılığını
artırmağa vә işlәrini yüngüllәşdirmәyә imkan verir.