Az
ərbaycan İqtisadiyyatı
3.2.
KƏND TƏSƏRRÜFATI VƏ HEYVANDARLIQ
Kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq sektoru, qeyri-neft sektorlan arasında
Azərbaycanın sosyo-iqtisadi inkişafında təsirli ola biləcək en mühüm sektordur.
Azərbaycandakı zəngin kənd təsərrüfaü sahələri və müxtəlif iqlimə malik olan
rgionlar, geniş növdə və keyfiyyətli məhsulun yetişdirilməsini mümkün hala gətirir.
Dünyada mövcud olan 11 iqlim tipinin 9-u Azərbaycanda mövcuddur. Bu müxtəliflik
suptropik iqlimdən tundra iqliminə qədər uzamr. Bir mövsümdə bir dəfədən çox
məhsul əldə etmək mümkündür. Ölkə iqliminin müxtəlifliyi cürbə-cür növdə
məhsullann yetişdirilməsinə imkan vərir. Qısacası, iqlimi kənd təsərrüfaü üçün
əlvərişli olan Azərbaycanın başlıca kənd təsərrüfaü məhsullan buğda, tütün, çay,
zeytun, meyvə və tərəvəzdir. Ölkənin özunu təmin edə biləcək qədər taxıl istehsal
etmək potensialı vardır.
Ərazilərin özəl mülkiyyəti, 1920-ci ildə Sovət İttifaqının Azərbaycanı işğal
etməsi ilə birlikdə kənd təsərrüfaü sektorunda da sona çatarkən, kənd təsərrüfaü
sahələri kolxoz (kollektiv təsərrüfat) və sovxoz (dövlət təsərrüfaü) adı vərilən dövlət
mülkiyyəti olan kooperattivlərlə idarə olunmağa başlanmışdı. Bu dövrdə, hansı
məhsulun harada istehsal olunacağı və bu məhsullann haraya göndəriləcəyi mərkəzi
idarə tərəfindən planlanırdı.
Tablo 18.
Kənd Təsərrüfatı Sahələri
Sahələr
Torpaq Ehtiyatlan (min hektar)
%-i
Ümumi Ərazi
8641
100
Kənd Təsərrüfatma Əlvərişli Sahə
4588
53.1
Sulanması Mümkün Olan Sahə
3200
37
Əkin Sahəsi
1622
18.8
Meşələr
1037
12
Eroziyaya Məruz Qalan Sahə
3610
41.8
Qaynaq:
ARDSK Nəşrləri
Ölkənin cənub sərhəddində, İrana yaxın ərazidə yerləşən və xüsusi olaraq kələm,
pamidor və bibər əkinçiliyi üçün çox əlvərişli olan Lənkəran regionau, keçmişdə
“Bütün İttifaqın Bağçası” adlandınhrdı. Bundan başqa, Quba, Xaçmaz və Masallı
regionlarındakı kolxoz və sovxozlarda da tərəvəzçilik xüsusi yer tuturdu. Ümumi
olaraq Azərbaycan, 500.000-600.000 ton tərəvəzi İttifaq Fonduna göndərirdi.
Azərbaycan üçün pambıq istehsalı da xüsusi yerə malikdir. 1970-1980-ci illərdə
hər il təxminən 1 milyon tona yaxın pambıq istehsal olunurdu. Ancaq, keçid dövründə
yaranan ümumi problemlərlə birlikdə, dünya bazarında pambığın qiymətinin
düşməsiylə bağlı olaraq, pambıq istehsalı böyük miqdarda azalmışdır.
Sovət dövründə böyük bir artım göstərən taxıl istehsalı, 70 və 80-ci illərdə illik 1
milyon tona qədər çıxmışdır. Bundan başqa, hektar başına əldə edilən
Dostları ilə paylaş: