Baba ocağı
101
qaçan bir adama oxşamırdı, belə olsaydı, bazara
çıxmağa cəsarət edə bilməzdi, həm də Arakel bu ötən
müddətdə onu dəfələrlə Bakıda məhv etdirməyə
cəhd etsə də, müvəffəq ola bilməmişdi. Həm də belə
məqamda daha mühim bir işlə məşğuldu, bu iş başa
çatsa, canı nəinki Rövşəndən, buradakı türklərdən
birdəfəlik qurtaracaqdı, indi isə yanındakı dığanı
danlasa da, özü də səbrlə başlanılmış işin başa
çatmasını gözləyirdi.
Bazarda ermənilərin və türklərin dükanları
yan-yanaydı və şərqdən qərbə tərəf uzanırdı.
Dükanların arasındakı 20-25 metrlik ara məsafədə
digər kəndlərdən gələnlər öz matahlarını qoyub
satırdılar. Kənardan gələn atlılar və piyadaların
əksəriyyəti bazarın o başında yerləşən karvansaranın
həyətinə daxil olur, yerbəyer olandan sonra bazara
çıxırdılar.
Bazarın ortasında böyük çinar ağacının qar-
şısında Pirverdinin çayxanası yerləşirdi. Pirverdinin
zarafatları çayından ləzzətliydi. Çay içənlərin çoxu
çay içməkdən daha çox bura Pirverdinin söhbət-
lərinə, zarafatlarına qulaq asmağa yığışırdı. Pirverdi
hərdən dükanın qapısını açıb başını bayıra çıxarır,
qışqırırdı:
Ay çay içən, gəl bəri,
Pürrəyi çay-məxməri.
Nizami Muradoğlu
102
Əhvalın xoş-hal olar,
Unudarsan dərdləri.
Pirverdi bu dəfə də qapını açıb başını qapının
arasından bayıra tərəf uzadıb, -“Ay çay içən”- deyib
qışqırmaq istəyirdi ki, Rövşən gözlərinə sataşdı.
Gündəlik bazara gələnlərin nəsil şəcərəsini əzbər
bilən Pirverdi gözlərini qıyıb uzun zaman görmədiyi
adama baxdı, əlindəki qabları masanın üstünə
buraxıb tələsə-tələsə bayıra çıxdı, gəlib Rövşənin
boynunu qucaqlayıb alnından öpdü:
-Baba ocağına xoş gəlmisən, Rövşən!..
Pirverdi Rövşənin uşaqlıq yoldaşlarından idi.
Çayçı dükanı ona babasından qalmışdı, çayçını
işlədir, ailəsinə bir tikə çörək pulu qazanırdı, özü də
zarafatından, məzəsindən qalmazdı.
Pirverdini o biri çayçılardan fərqləndirən bir
özəl cəhəti də vardı. Babasından sonra çayçının bir
küngünə pərdə çəkib özəl bir guşə düzəltmişdi.
Həmən guşəyə də bir neçə kətil və bir masa
qoymuşdu. Burada Pirverdinin özəl qonaqları
ağırlanırdı. Yəni pərdənin arxasına keçənlər çay
içməyə gələnlər deyil, bir tikə çörək yemək istəyənlər
olurdu. Burada həm də çaydan fərqli olaraq, erməni
Anuşun yerli istehsalından – tut arağı içilirdi.
Pirverdi Anuşun yerli istehsalını “ağ aslan” ad-
landırırdı.
Baba ocağı
103
Pərdənin arxası həmişə dolu olardı. Bu gün
nədənsə pərdə arxasının müştərisi olmamışdı. Səhər-
dən qəssab Yaqubdan aldığı yağlı erkək ətindən
bişirdiyi bir qazan taskabab da ocağın qırağında
dızıldaya-dızıldaya dururdu. Görünür bu Rövşənin
qisməti imiş. Necə deyərlər, qonağın qisməti
özündən əvvəl gələr.
Pirverdi Rövşənin qoluna girib dedi:
-Bu gün mənim qonağımsız, sizi heç yerə
buraxan deyiləm, Anuşun “ağ aslanı” da yanında.
Dostlar pərdənin arxasında xeyli oturdular.
Anuşun istehsalından olan bir litirlik şüşə içilib
qurtardı. Pirverdi yeni “şüşə” arxasınca getmək
istəyirdi ki, Hayrik yerindən qalxdı, dedi:
-Bu dafa man gatıracam.
Hayrikin dükandan çıxmağı ilə qayıtmağı bir
oldu, əlindəki bir litrlik şüşəni masanın üstünə
qoydu. Pirverdi masanın üstünü yenidən quru
meyvələr, səbzələrlə doldurdu.
Məclis davam edirdi. Gecə yarıdan keçmişdi,
çayxanada bu dəstədən savayı kimsə qalmamışdı.
Hayrik son bardağı da qaldırıb dedi:
-Rövşan, ela akpercan, halal olsun sana.
Beləliklə Hayrikin gətirdiyi şüşəni də boşaldıb
ayağa durdular.
Pirverdi dükanın qapısını arxadan bağlayıb,
mizləri qoşalaşdırıb yatdı. Musa ilə Səlim ayrılıb
evlərinə getdilər. İçki Hayriki ağıllı-başlı tutmuşdu,
Nizami Muradoğlu
104
Rövşən onu evlərinə qədər ötürmək istədi. Hayrik
çinarın yanından keçəndə birdən-birə başını qaldırıb
göy üzünə baxdı. Ay çıxmışdı, hər tərəfi işıqlan-
dırırdı. Hayrik Aya baxıb,- Günaş çıxıb,-dedi.
Rövşən,- Günəş deyil, Aydır,- dedi.
Hayrik;
- Yok, akpercan, Günaşdir.
Rövşən:
-Aydır.
-Gəl soruşaq.
Daş səkinin üstündə kənardan gəlmiş məzlum
bir nəfər oturmuşdu, səhərin açılmasını gözləyirdi.
Ona yaxınlaşıb Hayrik soruşdu;
-Ara kirvə, onu görürsən,- deyib Ayı göstərdi,-
man deyirəm o Günaşdi, manım arkadaşım deyir
Aydır. Ara kirvə, o nədir, ha, san düzünü deyna.
Rövşən dinləndi:
-Mən deyirəm o Aydır, bu deyir yox Günəşdir,
sən düzünü deginən...
Kişi öz-özünə,- “qərib yerdə axşamladıq”- dedi.
Hayrik;
-Nə dedin, kirva...
Kişi qorxuya düşdü, iki sərxoş adam ilə
üzləşmək o qədər asan iş deyildi. Fikirləşdi ki, nə
desin, necə desin ki, bu adamlardan qurtulsun.
“Kirva” deməyindən başa düşdü ki, Hayrik er-
mənidir. Ürəyində özünü danladı ki, nə olub, nə
xəbərdi ki, gecə qaranlıqdan durub bazara qaçmısan.
Baba ocağı
105
İndi mən başıma nə çarə qılım, nə deyim bu gecə
vaxtı?! Desəm Aydı, qorxuram, bu daşnak köpəyoğlu
məni vurub öldürə, yox, onun tərəfini saxlayıb de-
səm Günəşdi, axı, necə deyim, Günəş deyil. Həm də
o biri bizimkilərə oxşayır, deməzmi, sən müsəl-
mansan, amma yalan danışırsan. İndi mən neyləyim?
- Ha, noldu, kirva?..
Kəndli dil-dodağı əsə-əsə,-vallah, mən bu
kənddən deyiləm,- deyib qaçmağa başladı.
Hayrik onun arxasınca gülürdü;
-Ha, ha, ha...qaçdı, ha...
Rövşən Hayrikin qoluna girib,-gedək,- dedi.
Hayriki evlərinə ötürüb öz evlərinə tərəf getməyə
başladı. Aşağı körpüdən keçib böyük ala-qapının
önündə dayandı. Darvazalar bağlanmışdı. Kənddə
haylar ilə türklərin yaşayış məhəllərinin ayrıldığı
yerlərdə ala qapılar tikilmişdi. Ağsaqqallar deyər-
dilər ki, əvvəllər bu kənddə ala qapılar olmazdı.
Haylar bu yerlərə köçürülüb məskən salandan sonra
bir müddət kəndin rahatlığı pozuldu, qarma-qarışıq-
lıq yarandı, oğurluq halları baş verməyə başladı. Bu
səbəblərdən də kəndin ağsaqqalları yığışıb ala
qapılar tikdirməyi qərarlaşdırdılar. İndi qapılar
gecədən bağlanırdı. Ala qapıların yanında gözətçi
bütün gecəni keşikdə dayanırdı. Rövşən darvazanın
taqqulbabını taqqıldatdı, gözətçi yaxınlaşıb qapını
açdı, Rövşəni içəri buraxdı. Bu gecə gözətçilik edən
Dostları ilə paylaş: |