Baba ocağı
89
heyvan çox sədaqətli olmuşdu. Onun əfsanəsi
dillərdə dolaşırdı. Rövşən ürəyində özünü qınadı:
“Allah sənə rəhmət eləsin, Xallı! Sən də məndən
sədaqətli oldun! Mən çox vəfasız oldum.”
Molla Nurməmməd ucadan- “fatihə”- deyib
ayağa durdu. Üç kişi dodaqlarının altında xəfif səslə
“fatihə” surəsini oxudular, “Allah rəhmət eləsin”
deyib qəbirstanlığı tərk etdilər. Yolda Rövşən Molla
Nurməmmədin ovcuna bir qızıl beşlik qoydu, molla
arif adam idi, gözucu pula baxdı, “Allah əvəzin
versin”-dedi. Molla Nurməmməd yenidən məscidə
qayıtdı. Alxan kişi evə üz tutdu, Rövşəni də dəvət
etdi, lakin Rövşən dəvəti qəbul etməyib daha vacib
işləri olduğunu bəhanə gətirdi.
Rövşən oradan Əylisçayın qərb tərəfindəki,
dərədibi qəbirstanlığına gəldi. Telmanın qəbrinin
önündə dayanıb onun da ruhuna dua oxudu,
Allahdan rəhmət dilədi. Şam yandırdı, qəbir daşının
üzərinə şamın əriyən yağından damızdırıb şamı
bərkitdi. Sonra da Telmanın anasına, bacısına baş
çəkməyi özünə borc bildi. Heç kəs də bilməsə, özü
bilirdi ki, Telman onun yolunda qurban getdi.
Telman sədaqətli, təmiz qəlbli, mərd dost idi.
Ayka arvadın gözləri tutulmuşdu, beli əyil-
mişdi. Qızı Tamara olmasaydı, çoxdan dünyasını
dəyişmiş olardı. Oğlu Telmandan sonra yaşamaq
anaya qəbir əzabı qədər ağır gəlirdi. Sadəcə olaraq
qızı Tamaranın xətrinə həyatın bütün işgəncələrinə
Nizami Muradoğlu
90
dözməyə özündə qüvvə tapırdı. Axı Tamaranı
tapşıracaq bir adam yoxdu. Bəlkə də hansısa bir
erməni dığasının könlündən Tamaranı xoşbəxt etmək
arzuları keçirdi. Ancaq Arakeldən qorxaraq ehtiyat
edib kimsə bu ailəyə yaxınlaşmaq istəmirdi. Kimsə
öz isti aşına soyuq su qatmağı arzulamırdı. Xüsusilə
bu dönəmdə türklər ilə mehriban münasibətdə olan
ermənilərə qarşı gizli bir kampaniya başladılmışdı və
bu kampaniyanın başında Arakel dururdu. Bütün
ermənilər bunu bilirdilər. Belə bir həssas vaxtda
ermənilər də suyu üfürə-üfürə içirdilər. Hətta
ermənilər qorxularından nə Aykanı, nə də qızı
Tamaranı yaxına qoyurdular. İşsiz qalan, ehtiyac
içində olan ana-bala türklərin yanında çalışır, ən ağır
zəhmətə qatlaşmaq məcburiyyətində qalırdılar. Ana-
bala daş daşıyır, kərpic kəsir, ot biçir, odun yarırdılar,
təki bir tikə çörək olsun.
Rövşən Telmangilin darvazasının taqqulbabını
taqqıldatdı. Uzun illər idi bu taqqulbab taq-
qıldamamışdı. Aykanın qulaqları ağır eşidirdi, odur
ki, qapının döyülməsini eşitmədi. Tamara həyətə
çıxıb darvazanı açdı. Qarşısındakı adamı görüb
çaşdı. Xatırlamağa çalışdı:
-Özüdür, Rövşəndir, Rövşən...
Sözünü ardını gətirə bilmədi, özü də bilmədən
özünü Rövşənin qucağına atdı, boynunu qucaqlayıb
ağladı:
-Ana, Telman gəlib...
Baba ocağı
91
Ayka arvad hiss edirdi ki, nəsə qeyri-adi bir ha-
disə baş veribdi, lakin anlamaqda çətinlik çəkirdi.
Tamara ağladı, güldü, yenə ağladı, Rövşənin əlini
buraxmadı, çəkib anasının yanına apardı, anasının
qulağına Rövşənin gəldiyini dedi. Ayka arvad
oturduğu yerdən bir təhər dikəlib Rövşəni qucaqladı
və o da ağladı. Ayka arvad Rövşəni iyləyirdi, iylə-
yirdi, doymurdu, - Telmanın iyi gəlir səndən,- de-
yirdi və yenə ağlayırdı.
Tamara əl-ayağa düşdü, samovarı qaynatdı,
çay dəmlədi, keçmiş günləri yada saldılar, kövrək an-
lar yaşandı. Ayka Rövşənə,- bundan sonra rahat ölə
bilərəm, sən gəldin elə bildim Telmanım gəldi,
Tamara sənə əmanət, ay oğul,- dedi və ağladı.
Rövşən bu evdən ayrıla bilmirdi, dərdli ananı,
gözüyaşlı bacını dilə tutmağa çalışır, bundan sonra
onlara tez-tez baş çəkəcəyini deyir, ümidləri hər
yerdən üzülmüş ailəyə təskinlik verirdi. Ayağa
duranda mizin üstünə 2 onluq qızıl qoydu. Bu,
ailənin heç vədə qazana bilmədiyi böyük sərvət idi.
Tamara, yox, elə şey olmaz,- deyib qızılları
qaytarmağa çalışırdı. Rövşən, qardaş payıdır, məni
qırmayın, nə olar? - dedi.
- Onda bir şartnən...
- Hansı şərtinən?
- Borc kimi qabul edarık...
- Olsun...
Nizami Muradoğlu
92
Rövşən xudahafizləşib ayrıldı, içindən qara
qanlar axırdı, bu ailənin başına öz qövmü tərəfindən
açılan müsibətlər insanlıq adına yaraşmırdı. Ancaq
burada da çox qala bilməzdi, əvvəla, ailənin kədəri
həddindən artıq üzücü idi. İkincisi də Rövşənin
ümumi məqsədində yeni həyata qayıdış problemi
dururdu.
Xəyal Tamaranı keçmiş günlərə apardı. Ötən
zaman Rövşənin saçlarını ağartmış, üzünə və alnına
vaxtından əvvəl dərin qırışlar salmışdı. İlk sevgisinə
sadiq qalaraq evlənməmişdi. Görünür Rövşən hələ
də Selcanı sevirdi. Elə Selcan da Rövşəni unuda
bilmirdi. Tamara yaxşı bilirdi bunu.
Tamara onu da bilirdi ki, Selcan hələ Vanikin
sağlığında neçə dəfə canına qəsd etmək istəmişdi.
Hətta, bir dəfə onu zirzəmidə özünü asdığı
kəndirdən son anda qurtara bilmişdilər. Vanikin
ölümündən sonra isə yığışıb buraları tərk etdi. Selcan
Rövşəni sevirdi, bu sevgisi daşa dəyəndən sonra
sanki həyatdan küsmüşdü. Tamaraya bu haqda
Selcan özü danışmışdı.
Dünyada qismət deyilən bir ölçü var. Deyirlər,
“qismətdən artıq yemək olmaz”. Bu, bəlkə də
belədir. Amma Selcan buna inanmırdı, onun qis-
mətini əlindən almışdılar.
İnsan həyatında ən ağır cəza onu sevdiyi
insandan ayırmaqdı. Selcanı sevdiyi insandan
ayırmışdılar. Ondan da ağır cəza sevmədiyin, nifrət
Dostları ilə paylaş: |