Baba ocağı
97
Doqquzxatun xanımın ağrılarını canından çıxarır.
Burada onu narahat edən xəstəlikdən şəfa tapan baş
hərəm bu kəlisanı tikdirmək qərarına gəlir. Üstəlik
İsfahandan bura dini alimlər gətirir, özü də sıx-sıx
gəlib burada yaşayır, həmin kəlisada ibadət edərmiş.
Həmən kəlisada Mikayıl adında, o vaxt gələn
alimlərin nəslindən olan bir abid var, nəsranidir,
türkdür, ərmən tayfasındandır, haylardan deyil,
amma indi haylar onu özlərindən sayırlar. O abid
çox dünyagörmüş adamdır. Həftədə bir dəfə
adamlarla görüşüb dərdlərinə qulaq asar, qalan
günləri ibadətlə məşğul olar, qədim dualar oxuyar, o
dualar da həpsi qədim türk lisanındadır. İstəsən bir
onunla da məsləhətləşə bilərsən.
Rövşən məsciddən ayrılıb kilsəyə tərəf yol aldı.
Yol boyu dindarlarla görüşünü analiz edir, başında
dolanan qarışıq fikirlərin dalğaları ilə çarpışırdı.
Dindarlar bir-birini əvəz edir, Rövşən onu narahat
edən suallara cavab tapa bilmirdi. Amma Mirzə
Tahir Əfəndinin dedikləri ilə intiligentin söylədikləri
tamamilə bir-birinə bənzəyir, üst-üstə düşürdü.
Mirzə Tahir Əfəndi dünyagörmüş adamdı,
görkəmli bir nəslin nümayəndəsiydi, nəsil şəcərəsi
çox qədimlərə gedib çıxırdı, dədə-babadan bu
kənddə yaşamışdılar. Deyilənlərə görə Vırağırd
məscidini də onun ulu babaları tikdirmişdi. Allah
Mirzə Tahir Əfəndinin babalarına da rəhmət etsin.
Yaxşı kişilər bu dünyada yaxşı ad qoyub getmişlər.
Nizami Muradoğlu
98
Hələ Əylisin küçələri; kişilər nə qədər də bu küçələrə
xərc qoyublar, daş döşəməli bu yollarda səliqə,
sahman böyük bir şəhər mədəniyyətini xatırladır.
Divarların dibində düzəldilən səkilər təbii relyefə
uyğun olaraq yağan yağışın, qarın suyundan
divarların aşınmasının qabağını almaq məqsədi ilə
inşa edilibdi.
Rövşən gəlib Cəvizlidə Əyridağın dibindən
çıxan Daş çeşməyə çatdı. Daş kilsənin həyət qapısı
Daş çeşmənin üstündə şimal tərəfdən idi. Rövşən
əvvəlcə Daş çeşmədə əl-üzünü yudu, buz kimi sərin
suyundan ovuclayaraq içdi, qamətini düzəldib
“oxqay” dedi.
Çeşmədə sakitlik idi. Adətən qızlar çeşmə
başına gündə iki dəfə - səhər və axşam çağları
gələrdilər. Daş çeşmə Şam çeşmədən fərqlənirdi. Şam
çeşmə həmişə yığınaqlı olardı. Qızlar Şam çeşmənin
başında dəstə ilə dayanıb səf bağlayanda durna
qatarına bənzəyirdi. Çeşmə başında qızları görəndə
o vaxtlar çox məşhur olan, dildən-dilə dolaşan bir
qoşma yadına düşürdü:
Çərşənbə günündə çeşmə başında,
Gözüm bir alagöz xanıma düşdü.
Atdı müjgan oxun, keçdi sinəmdən,
Cadu-qəmzələri qanıma düşdü.
Baba ocağı
99
Deyirdilər ki, bu Göyçəli Aşıq Ələsgərin qoş-
masıdı, necə də düzüb qoşubdu, elə bil Rövşənin
sevgi macərasını görüb yazıbdı. Axı, Selcan da elə
Rövşəni çeşmə başında yaralamışdı. Rövşən Selcanı
sevirdi, lap çox sevirdi. Amma indi ondan heç xəbəri
də yoxdur.
Rövşən çeşmə başında xəyala getmişdi, bura
niyə gəldiyi, nə edəcəyi yadına da düşmürdü. Əylisə
gələndən dalğınlığı artmışdı, özündən asılı
olmayaraq, hər an ötən günləri xatırlayır, hər dəfə də
özünü vəfasızlıqda qınayırdı. Burada da bir müddət
beləcə xəyala dalaraq qaldı. Xeyli sonra özünə
gələndə xatırladı ki, kilsəyə gedib keşiş Mikayılı
soruşmalıdır.
Kilsənin həyətinə girdi, keşiş Mikayılı soruşdu,
dedilər ibadətlə məşğuldu, həftənin şənbə günü
onunla görüşə bilər. Kilsənin həyətindən çıxıb bazara
tərəf getdi. Yol boyu rastlaşdığı gənclər, uşaqlar
dayanıb salam verirdilər. Nə qədər də gözəldi, bu
kənddə tanıdı-tanımadı özündən böyüyün ayağına
durmaq, salam vermək, yer göstərmək ən yaxşı
adətlərdən idi.
Bazarda uşaqlıq yoldaşları Musa, Səlim və Hayrik
ilə rastlaşdı. Bir tərəfə çəkilib söhbət edirdilər. Bazarda
səs-səsə qarışmışdı, həmişəki kimi qələbəlik idi.
Nugədihdən gələnlər yağ, pendir satırdılar. Qəssab
Yaqubun dükanının qabağında bir cöngə, iki qoç bağlı
olaraq kəsilməsi zamanını gözləyirdi. Qənarədən
Nizami Muradoğlu
100
asılmış ət parçalarının ətrafında it arıları uçuşurdu,
yüzlərlə arı qənarənin kənarında asılmış bir parça ağ
ciyərin sonuna çıxmaqdaydı. İt arısı nə qədər də
artmışdı.
Bakı kəndlərində it arılarına qarşı aparılan
mübarizə üsulları yadına düşdü. Bakı kəndlərində
üzümə daraşan it arılarından qurtulmaq üçün
bakılılar qəribə bir üsul tapmışdılar. Ağzı dar şüşə
qablara şirəli su doldurub üzüm tənəklərindən
asırdılar. İt arıları şirəli suyun iyinə qabın içərisinə
doluşur, çıxa bilməyib orada boğulurdular. Çar
höküməti də insanları beləcə şüşə qablara doldurub
ağzını bağlamışdı. Hayları da belə şirin vədlər ilə
aldadıb gətirib bu kəndlərə doldurmuşdular.
Qəssab Yaqubun dükanının yanında Arakelin
dükanıydı, gözucu oranı da nəzərdən keçirdi.
Arakelin dükanında işləyən dığanın sifəti satdığı şilə
kimi qızarmışdı. Arakel cin gözlərini qıyaraq baxır,
Rövşənin belə cəsarət ilə gəlib bazara çıxmasını
sindirə bilmirdi. Acığını dığanın üstünə yıxır, erməni
gənclərinin fərsiz olduğunu, türklərdən qorxduğunu
acıqlı-acıqlı ifadə edir, dığanı danlayırdı. Rövşənin
gələn gündən xəbərini almışdı, dükanın açıq
qapısından Rövşənin hər bir hərəkətini izləyirdi.
İmkanı olsaydı elə bu dəqiqə onu qanına qəltan
etdirərdi. Amma təbii ki, günün günortasında,
bazarın ortasında bu cəsarətdən məhrumdu, Rövşən
də iyirmi il bundan əvvəlki təcrübəsiz, gənc, qorxub
Dostları ilə paylaş: |