Microsoft Word Bank Feal esas docx
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
49 Müxtəlif meyarlara görə instiqrazları təsnif edərkən onları bir neçə qrupa bölmək olar.Emitent növünə görə: 1. mərkəzi hökumətin qiymətli kağızları; 2. bələdiyyə qiymətli kağızları; 3. dövlət idarəsi qiymətli kağızları; 4. dövlət statusu verilmiş qiymətli kağızlar. Tədavül formasına görə: bazar qiymətli kağızları. (Bu növ qiymətli kağızlar onların ilkin yerləşdirilməsindən sonra sərbəst alınıb-satıla bilir); qeyri-bazar qiymətli kağızları. (Bu növ qiymətli kağızlar onların sahibləri tərəfindən alınıb-satıla bilməz, amma müəyyən müddətdən sonra emitentə qaytarıla bilər). Tədavül müddətinə görə: - qısamüddətli, adətən 1 il müddətinə buraxılır; - ortamüddətli (15 il); - uzunmüddətli (1015 il). Gəlirlərin ödənmə vasitəsinə görə: faizli qiymətli kağızlar (faiz dərəcəsi təsbit edilmiş – uzun və ya pilləli ola bilər); diskont qiymətli kağızlar (nominaldan az qiymətə yerləşdirilir və bu gəlir istiqraz üzrə gəliri əmələ gətirir); ndeks edilən istiqrazlar (Nominal qiyməti hər zaman artır. Bələdliyyə qiymətli kağızları. Bu dövlət yerli icra hakimiyyəti orqanlarının yerli büdcə kəsiri və ya qeyri-büdcə məqsədi ilə qiymətli kağız buraxmaqla finans resurslarını cəlb etməyin bir yoludur. Yerli hakimiyyət orqanları əlavə finans vəsaitlərini istədiyi hər cür məqsədlər üçün istifadə edə bilər və bunu da aşağıdakı şəkildə qruplaşdırırlar: 1. yerli büdcə kəsirinin müvəqqəti doldurulması üçün; 2. mənfəətsiz obyektlərin finansmanı üçün; 3. Sosial təyinatlı obyektlərin tikilməsi, yenidən qurulması və təmiri (məktəb, xəstəxana, muzey, kitabxana və s.); 4. Yerli infrastruktur obyektlərinin tikilməsi, yenidən qurulması və təmiri (yolların, körpülərin, su hövzələri və s.); 5. mənfəətli layihələrin finansmanı. Qoyulan sərmayə bir neçə il ərzində əldə edilən gəlir hesabına ödənilir; 6. mənzil-tikinti, təmir və yenidən qurulma layihələrinin finansmanı. Bir qayda olaraq bu layihə öz xərclərini tikinti yaşayış fondunun satılması hesabına ödəyir. Bələdiyə qiymətli kağızlarının əsas alıcıları yerli əhali, kommersiya bankı, sığorta və pensiya fondları hesab edilir. Göstərilən bu qiymətli kağızların alınması investorlara iki əsas səbəbdən maraqlı hesab edilir: 1. vergi güzəştlərinin olduğuna görə bank depozitlərinə nisbətən gəlirliliyin çox olması; 2. digər qiymətli kağızlara nisbətən yüksək etibarlılığın olması. Bələdiyyə qiymətli kağızlarından daha yüksək etibarlılığa hökumətin buraxdığı qiymətli kağızlar sahibdir. Bələdiyyə istiqrazlarının buraxılış qərarını yerli icra hakimiyyəti orqanı qəbul edir. Bələdiyyə istiqraz vərəqələrinin yerləşdirilməsi isə bu iş üçün bir və ya bir neçə vəkil edilmiş kommersiya bankları və yaxud da digər kommersiya strukturlarının vasitəçiliyi ilə həyata keçirilə bilər. Bu cür vasitəçilər konkurs əsasında seçilir. Adətən bələdiyyə istiqrazları sərbəst tədavül edilir. Onların sahibləri bu instiqrazları bərpa və ya qeyri-bərpa bazarlarında sərbəst alıb-sata bilər. stiqrazın müddəti bitdikdən sonra istiqraz emitent tərəfindən onun nominal qiyməti ödə- nilməklə geri alınır. Qiymətli kağızların ilkin emissiya prosedurası aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir. Əgər açıq tipli səhmdar cəmiyyətdirsə, onda aşağıdakı kimi olur: 1. emitent tərəfindən qiymətli kağızların ixrac edilməsi qərarının qəbul edilməsi; 2. emitent tərəfindən qiymətli kağızların emissiya layihəsinin hazırlanması və təsdiq edilməsi; 3. qiymətli kağızların icraçısının dövlət qeydiyyatından keçməsi; 4. emissiya layihəsi barədə məlumatları açıqlamaq; 50 5. qiymətli kağızların şəhadətnamələrinin hazırlanması; 6. ixracın nəticələri barədə hesabatın qeydiyyatdan keçməsi və onların elan edilməsi; Qiymətli kağızların qapalı səhmdar cəmiyyətdə yerləşdirilməsi halı üçün: 1. emitent tərəfindən qiymətli kağızların ixrac edilməsi qərarının qəbul edilməsi; 2. qiymətli kağızların ixracının və emissiya layihəsinin dövlət qeydiyyatından keçməsi; 3. qiymətli kağızların yerləşdirilməsi; 4. ixracın nəticələri barədə hesabatın dövlət qeydiyyatından keçməsi. Beləliklə, qiymətli kağızların emissiya prosesi bir neçə əsas mərhələlərdə formalaşır və birinci mərhələni hazırlıq mərhələsi hesab etmək olar. SC təsis edilməmişdən qabaq yaradılacaq yeni təsis strukturunun əlverişli olub-olmadığı məsələsi həll olunmalıdır. Hesabat və analizlər aparılmalıdır ki, yeni yaranan SC istehsal və təsərrüfat proseslərini daha effektli şəkildə təşkil etməyə imkan verəcək və yenidən onun SC is- tehsal etdiyi məhsullar rəqabətə davam gətirəcək. Qiymətli kağızların təkrar ixracı zamanı eldə edilən vəsait investisiya fəaliyyətinin finansmanında istifadə edilir. Bu zaman daha effektli mənbə və finansman mexanizmi işlənib hazırlanmalıdır. Əgər şirkət yeni emissiya keçirməyi planlaşdırırsa, onda aşağıdakıları müəyyən etməlidir: 1. emissiyanın həcmi; 2. qiymətli kağızların yerləşdirilməsi şərtləri; 3. qiymətli kağızlar bazarında yerləşdirəcəyi emissiya qiyməti. Qiymətli kağızın ixracı məsələsini həll etmək üçün aşağıdakı istiqamətlər üzrə analitik işlərin aparılması tələb edilir; 4. şirkətin fəaliyyət göstərdiyi sahənin analizi (və yaxud da yeni yaradılacaq şirkətin fəaliyyət sahəsi); 5. şirkətin fəaliyyət göstərdiyi sahədə vəziyyətin öyrənilməsi; SC-nin finans vəziyyətinin analizi. Belə hazırlıq vəziyyətinin nəticəsi olaraq qiymətli kağızın ixrac edilib-edilməməsi məsələsini həll etmək. Ə gər biz qiymətli kağızı ixrac edəcəyimizə qərar veririksə, onda aşağıdakı addımlar atılmalıdır: 1. buraxılacaq qiymətli kağızın növü müəyyən edilir; 2. qiymətli kağızın buraxılması təşkil edilir; 3. qiymətli kağızın emissiya və buraxılma vaxtı əsaslandırılır, aksiyanın ictimai ixracı üçün lazım olan pul vəsaiti müəyyən edilir. Qanuna və nizamnaməyə uyğun olaraq qiymətli kağızın buraxılması qərarını emitentin idarəetmə orqanı qəbul edir. Hazırlыq mərhələsi zamanı 2 ən mühüm sənəd tərtib edilməlidir: biznes planı və qiymətli kağızların emissiya layihəsi. Qiymətli kağızların emissiya layihəsinin işlənib hazırlanması prosesi ikinci mərhələ hesab edilirdi. Bu sənəd də əsasən yeni SC-nin yaradıl- ması və yaxud da əlavə qiymətli kağızlar ixrac edilən zaman mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu normativ sənəddə üç informasiya öz əksini tapmalıdır: 1. emitent haqqında əsas məlumatlar; 2. onun maliyyə vəziyyətini xarakterizə edən məlumatların olması; 3. ixrac ediləcək qiymətli kağızların xarakteristikası. Qiymətli kağızların emissiyasının 3-cü mərhələsi onların buraxılışının qeydiyyatdan keçməsidir. Qiymətli kağızların təkrar ixracının qeydiyyatdan keçməsi üçün lazım olan normativ sənədlər aşağıdakılardır: 1. qeydiyyatdan keçməsi üçün ərizə; 2. qiymətli kağızın buraxılması qərarı; 3. notariusda təsdiq edilən təsis sənədlərinin surətləri; 4. emissiya layihəsi (2 nüsxə); 5. ödəmə tapşırığının surəti (qiymətli kağızlarla əməliyyata görə verginin ödənilməsi haqqında ödəmə tapşırığı surəti (emissiya məbləğinin 0,8 %-i) Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|