Microsoft Word Beynelxalq munasibetler doc

 
177 
 
daxillərində  qüvvəyə  mindikdən  sonra  qanunvericiliyin  tərkib 
hissəsinə çevrilir.  
Xarici  siyasət  və  beynəlxalq  münasibətlərə  aid  olan 
ümumi  sənədləri  meydana  gəlməsi  baxımından  dörd  yerə 
ayırmaq olar: birincisi, dövlətlərin daxillərində qəbul edilən və 
dövlətlərin  xarici  siyasətlərini  müəyyən  edən  və  istiqamət-
ləndirən  sənədlər-konstitusiya,  qanunlar  və  qərarlar,  fərmanlar 
və sərəncamlar, bəyanatlar; xarici siyasət doktrinaları, konsep-
siyaları,  strategiyaları,  fəaliyyət  planları;  ikincisi,  dövlətlər 
arasında müxtəlif məzmunlu diplomatik yazışmalar; üçüncüsü 
dövlətlər  arasında  və  dövlətlərlə  təşkilatlar arasında imzalanan 
sənədlər;  dördüncüsü  isə  beynəlxalq  təşkilatların  qəbul 
etdikləri sənədlər. 
Beynəlxalq  sənədlərin  özlərini  də  əhəmiyyətinə  və  qüvvə-
sinə  görə  təsnif  etmək  olar.  Məsələn,  beynəlxalq  sənədlərə 
yazışmaları  aid  etməklə  yanaşı,  onu  da  qəbul  etmək  lazımdır 
ki, bu yazışmalar yetkin sənədlər kimi qəbul edilə bilməz. Belə 
hesab etmək olar ki, qərar əhəmiyyətli (burada layihənin qəbul 
olunması,  imzalanması  və  təsdiq  olunması  (ratifikasiya), 
sənədlərsı (T-10ç)4(-10(a)444]Tj/R28 123Tf28.8 0 Td()Tj/R25 12 132.84 0yTd(n)Tj/R28 15Tf53.28 0 Td()Tj/R25 12 Tf5.28 0 Td2( )-3[(t)-2(i)13(,t)-22a)444]Tj/R28 132 Tf3.96 0 Td()Tj/R25 12 Tf5.28 0 Td[()-2(ni)-2( )k-2(ay)4(-3[(t)-2(Td[( )-Td[(m)-2(dn)-4ıd[(t)-2(Td[( )pTd[(o0(kons)1[(he)4(d[(dl)278]TJ/R28 111 Tf26.88 0 Td()Tj/R25 12 Tf5.28 0 Td[(Td[( )n-40(q)500]TJ/R28 117Tf26.88 0 Td()Tj/R25 12 Tf5.28 2(md(s)Tj/R28 12 Tf4.68 0 Td()Tj/R25 12 Tf5.28 0 Td[(d-40(q)500]TJ/R28 110 Tf4.68 0 Td()Tj/R25 12 Tf5.4 0 Td( )Tj-306.24 -13.8 )-1(au)-1(au580(olTd[()-110(r)333]j/R28 136.65.28 0 Td2[( )-80(s)]TJ/R22 12 Tf39.24 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td(n)Tj/R22 12 Tf6 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(dl)278]TJ/R22 12 Tf9.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(r)3[( –)-90(dövl)278]TJ/R22 1399.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(t)-2(l)278]TJ/R22 12 Tf6.72 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[)-90(a)4(r)-7(a)4(s)-1((r)3[( 0(qüvv)500]TJ/R22 140Tf25.2 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 (r)3[( -300(be)-16(y)20(n)500]TJ/R22 120f132.84 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(l)-2(x)-10(a)4(l)-238 )-620(t)278]TJ/R22 125Tf14.04 0 Td[()3.84766()]TJ/R8 12 Tf9.96 0 Td[(ki)-2(l)-2(a)4(t)-2(l)-2(a)4(r)3(ı)--7( )250]T2-268.92 -13.8qTd(n)Tj/R22 12 Tf6 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(bul)-2(b )-30(e)4(t)-2(di)-2(kl)278]TJ/R22 149Tf16.68 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(r)3(i)-2(b )-80(s)]TJ/R22 12 Tf78.96 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td(n)Tj/R22 12 Tf6 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(dl)278]TJ/R22 12 Tf9.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td)4(,i)-2(b m-80(s)]TJ/R22 123Tf38.4 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 hzr)3(a))3( )250]TJ/R22 128 Tf9.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 he)4(s)-1sd[(Td[3( -300be)-16(y)20(n)500]TJ/R22 144Tf38.88 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(l)-2(x)-10(a)4(l)-2(k)12(b )-00(s)389]TJ/R22 12 TTf8.64 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td(n)Tj/R22 12 Tf6 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(dl)278]TJ/R22 12 Tf9.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[d[(ndi))4(.)-2(b)-10( )250]T5-156.72 -13.8 Td[(B)7(e)-16(y)20(n)500]TJ/R22 12 Tf25.2 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(l)-2(x)-10(a)4(l)-23n )-150(t)278]TJ/R22 132 Tf4.68 0 Td[()3.84766()]TJ/R8 12 Tf9.96 0 Td[(ki)-2(l)-2(a)4(t)-2(l)-2(a)4(r)3(ı)-2( (T-160(q)500]TJ/R22 12 Tf68.52 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(bul)-25b )-30(e)4(t)-2(di)-2(kl)278]TJ/R22 149Tf28.92 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(r)3(i)-2 (T-160(q)500]TJ/R22 120f128.52 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[r)-7(a)4(r)2[(r)3(a)-6(r-2 (T-160(da)2( )-350(mhüm[(bul)-2( )250]17-268.92 -13.8 Td(s)Tj/R22 12 Tf4.68 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td(n)Tj/R22 12 Tf6 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(dl)278]TJ/R22 12 Tf9.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[d[(ndi)-(z)-626. )-30-30(25( )-30(ki)-2(m)-2(i)-25b )-00(s)389]TJ/R22 179Tf73.08 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td(n)Tj/R22 12 Tf6 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[(dl)278]TJ/R22 12 Tf9.36 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td[d160(q)500]TJ/R22 12 Tf9.96 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 i)-25b b[(ndi)-(i)-25b -150(t)278]TJ/R22 128 Tf4.68 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 Td(r)Tj/R22 14Tf73.08 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 i)-2(f)27( )-50(ol)-2(x,i)-24 )-580(km)-2(i)-25b 0(qüvv)500]TJ/R22 161Tf16.68 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 )-626. )-40(y)20i)-25b dar)3(a))3( )25)271Tf16.72 -13.8 üxunl
s-160(da)530 -150(t)278]TJ/R22 175 Tf3.96 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.4 0 Td(r)Tj/R22 12 Tf3.96 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.28 0 fd[(r)3(l)278]TJ/R22 12 Tf7.32 0 Td()Tj/R8 12 Tf5.4 0 Td[da
ı
ş

---

 
178 
 
yazışmaları  həyata  keçirilirsə,  bu  daha  çox  beynəlxalq  sənəd 
(beynəlxalq  yazıma  kimi  adlandırmaq  daha  məqsədəuyğun 
olar,  sənədin  məzmununda  qərar  vermək  var  və  imperativlik 
və  normativlik  daha  genişdir  və  nizamlayıcı  funksiyası  daha 
böyükdür) məzmunu alır və yazışma aparan tərəflərin qarşılqlı 
mövqelərini  müəyyən  edir.  Burada  artıq  tərəflər  qarşılıqlı 
olaraq  münasibətlərə  daxil  olurlar.  Yazışmalar  müəyyən  bir 
beynəlxalq sənədin hazırlanmasına, sənədə qoşulmağa və ya da 
müəyyən  beynəlxalq  tədbirlərin  keçirilməsinə  gətirib  çıxarır. 
Beynəlxalq tədbirlər isə sonda müəyyən bir beynəlxalq sənədin 
qəbul olunmasına gətirib çıxarır. 
Xarici  siyasət  sənədləri  və  beynəlxalq  sənədlər  xarici 
siyasətin  və  beynəlxalq  münasibətlərin  həm  oxşar  məzmun-
larını  müəyyən  edir,  həm  də  bu  iki  anlayış  arasında  fərqli 
vəziyyətlərin mövcudluğunu üzərə çıxarır.  
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, beynəlxalq sənədlər xarici 
siyasət  sənədləri  ilə  tamamlanır  və  bu  da  ondan  irəli  gəlir  ki, 
dövlətlərin  xarici  siyasətləri  və  ümumi  olaraq  beynəlxalq 
münasibətlər dövlətlərin özlərinə (daxilə) xidmət edir. 
Xarici  siyasət  və  beynəlxalq  münasibətlər,  eləcə  də  daxili 
siyasət sənədlərin qəbulu və icrası, ardıcıl proseslərlə bir-birini 
tamamlayır.  Daxili  siyasət  sənədlərindən  xarici  siyasət 
sənədləri  ortaya  çıxır,  xarici  siyasət  sənədlərindən  beynəlxalq 
münasibətlər sənədləri meydana gəlir, beynəlxalq münasibətlər 
sənədləri  isə  xarici  siyasət  və  daxili  siyasət  sənədləri  ilə 
tamamlanır.  Məsələn,  Konvensiyalara  qoşulmalar,  sənədlərin 
parlamentlərdə  ratifikasiyası;  konstitusiyadan  irəli  gələrək 
xarici  siyasət  sənədlərinin  hazırlanması  və  xarici  siyasət  üzrə 
mütəxəssislərin  təyini,  siyasət  mərkəzlərinin  təşkili  və  s.  kimi 
proseslər həyata keçirilir.  
 

---