Microsoft Word Chamenzemli hekayalar 1-cild+. doc
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1912 154 MƏRSİYƏXAN
152 vermişlər ki, qubernat yatıb, heç kəsi qəbul etmir. Qapıçıların sözləri Talış xanı odluyurdu. Xan yəqin eləmişdi ki, qubernat pristavın sözlərindən kədərlənib, qapını açdırmayıb. Bu işlərdən şiddətli bir nəticə çıxacağı xana aşkar idi. Arvad ərini bu halda görcək soruşdu. – Niyə bikefsən, xan? Xan arvadının boynunu qucaqlayıb ağladı. – Ay arvad, qubernatın qəzəbi tutub, necə olacağıq? Bizi sürdürsə, başımızın ağarmış vaxtı Sibirdə nə qayıracağıq? Arvad işdən dürüst xəbərdar olduqda ərini qucaqlayıb hönkürdü: – Ay Talış, kaş ölə idim, bu günü görməyə idim!.. Xan ağlaya-ağlaya: – Arvad, ay gözəl arvad, bircə asudəlikdə qədrini bilmədim. Məni halal elə. – Halalın olsun, yazıq kişi, mənə nə eləmisən ki, halal eləyim? Ər və arvad neçə dəqiqə otağın ortasında qalıb ağlaşdılar və sonra arvad yanıqlı bir səslə: – Talış, – dedi, – qoyarammı səni sürgünə gedəsən, saçlarımı qubernatın ayağına döşərəm. Səndən vəfa görmüşəm, ay kişi! Bir dəqiqədə arvad nökər və qulluqçudan bir neçəsini götürüb, əfv edilmək üçün qubernatın evinə rəvan oldu. Talış xan da məhəllə ağsaqqallarının dalınca getdi ki, bunları da qubernata minnətçi göndərsin. Məscidin yanından keçdikdə hələ xanın gözlərinin yaşı qurumamışdı. Biçarə tez-tez göyə baxıb, allahdan qubernatın könlünə rəhm salmağı diləyirdi. Bir də ... heyhat!.. Xanın qarşısında bir polis paltosu durmuşdu. – Sənə fəda olum, – boğunuq və titrək bir səslə xan deyirdi: mən otuz ildir padşahıma nökərçilik eləmişəm. Qars davasında canla qulluq eləmişəm; velikiy knyazın özündən «barakallah» almışam. Padşahın cəmi nökərlərinin nökəriyəm; dəftərxana qulluqçularından tutmuş uryadnikədək hamısının quluyam, 153 hamısının itiyəm... Polis paltosu guya xanın nitqinə etina etməyib, irəli yeriyirdi. Xan dili tutula-tutula: – Cəmi divan adamları mənim böyüyümdürlər; hər nə buyursalar başım üstə əmələ gətirərəm. Ağsaqqal vaxtımda cəhənnəmə də göndərsələr, gedərəm... Palto bir az da yavıqlaşdı. Xan sözünü təsirsiz gördükdə dili qorxudan daha da tutuldu və üzünü döndərib, qaçmağa üz qoydu. Xan qaçdıqca palto da onun dalınca düşdü. Xan nə qədər bərk yüyürdü, palto da onunla ayaqlaşdı. Axırda lap çatıb, üstünü kəsdirdi. Qılçaları qurumuş xan başının üstə polis paltosunu hiss etdikdə zəhrəçak olub, yerə yıxıldı və buradaca canını əzrailə tapşırdı. Məscid mücaviri yüyürüb, xanın ölmək xəbərini arvadına vermək istədikdə onu da orada bağrı çatlayıb vəfat etmiş gördü. Qubernat xanımı qəbul etməyib: yatmış imiş. 1912 154 MƏRSİYƏXAN Pəncərədən düşən işıqdan məsciddəkilərin başları işıldayırdı. Möminlər börklərini yerə qoyub, yaşlı gözlərini mərsiyəxana dikmişdilər. Mərsiyəxan bir də bir neçə nərə çəkib, tutqun səsi ilə çığırdı: – Hələ çox ağlayacaqsan! Gərək gözləriyin təvşehi kəsilə! Bu sözlərdən xalq kövrəlib, daha da ağladı, səs məscidin tağlarına düşüb, dəqiqələrlə cingildədi. Sonra yavaş-yavaş sakitlik düşdü. Möminlər dəsmallarını gözlərinin qabağından götürüb qaldırdılar və turş sifətlərini yenə mərsiyəxana çevirdilər. Mərsiyəxan əlini qurşağına uzadıb, cəld bir torba çıxartdı. Məscid ərəsati-məhşərə döndü... Hamı ağlayır, hamı başına yumruq döşəyir, dizlərinə çırpır. Mərsiyəxan mənbərdə ayaq üstdə durub, möminlərin başına saman yağdırırdı, zəngulə ilə mərsiyə deyir, kiriz verirdi. Hönkürtüdən qulaq tutulurdu – müsəlmanlar ağlamaqdan yarımcan olmuşdular, oruc da bir tərəfdən ürəklərini üzmüşdü. Bir də məscidi dərin bir sükut qapladı: mərsiyəxan qəşş eləyib, mənbərdən aşağı diyirləndi... Möminlər mərsiyəxanı çevrələmişdilər: hacılar mübarək barmaqları ilə onun yaxasını açıb, döşünə su səpirdilər, mülkədarlar ayağını ovurdular; kərbəlayı və məşədilərə növbət yox idi. Axşam yavaş-yavaş düşürdü. İftar yaxınlaşırdı. Xalq məsciddən çıxıb, evlərinə gedirdi. Hacılarsa mərsiyəxandan əl çəkməyib, onu qonaq çağırırdılar. Dərd burasıdır ki, mərsiyəxan kimə qonaq gedəcəyini kəsdirə bilmirdi. Hərə öz tərəfinə çəkirdi – bu günün savabından məhrum olmağı heç kəs istəmirdi, çünki mərsiyəxan bu gün olduqca sədaqətlə mərsiyə demiş və sədaqət, səmimiyyətdən də qəşş edib, narahat olmuşdu. Müamiləçi Hacı Vəli əlini sinəsinə qoyub, səmimi bir səslə: – Ağa iftara bizə təşrif buyuracaqsınız! 155 Ağa Əkbər etiraz edərək: – Yox, vallahı, qoymayacağam ayrı yerə getsin! – Ağa çoxdan bizim çörəyimizi yeməyib. Məşədi Qəzənfər: – Bizim çörəyi heç yeməyib! – deyə istədi mərsiyəxanın qolundan yapışsın, hacılar macal vermədi, bəlkə bir az da ona acıqları tutdu: bura «məşədi girəsi kol deyil idi». Çox söhbətdən sonra xoşbəxtlik Hacı İmamverdiyə üz verdi. Yola düşüb getdilər. Mərsiyəxan, neçə molla, ümdə müridlər, qapıçılar, fanus götürənlər, ev sahibi Hacı İmamverdi və başqaları yerə salınmış böyük süfrənin kənarında oturub, azanı gözləyirdilər. Hərənin əlində bir xurma, yanında qəlyan, çubuq, ya papiros dinməz- söyləməz gözlərini yerə dikmişdilər. Hövsələlərinin təng vaxtı idi – aclıq bir tərəfdən, tütün və tənbəki nəşəsi də başa vurmuşdu. Möminlər tez-tez saata baxıb, ağızlarını marçıldadırdılar. Göyün qızartısı çəkilirdi. Müəzzinin nazik səsi eşidildi. Haman kibritlər alovlandı – çubuqların, papirosların tüstüsü qalxdı, qəlyan xoruldadı. Yavaş-yavaş gümüş qaşıqlar da stəkanlara dəyib cingildədi. Mərsiyəxan qəlyanı qurtarıb, çaya şüru etdi; hazirunun gözü onda idi – nəyə meyli olduğunu bilmək istəyirdilər... Duydular: neçə yerdən ona fətir təqdim olundu; ətrafına qaymaq, bal, pəşmək, qorabiya, paxlava və başqa şirnilər düzüldü. Mübarək əllər fətiri kəsdi, pak dodaqlar aralanıb, onu içəri ötürdü. Hil, mixək, zəfəran və sair ədviyyənin qoxusu damağına çökdü. Mərsiyəxan ləzzətdən bihuş oldu. Hacı İmamverdi nökəri çağırıb, əmr verdi : – Niyə bişmiş gətirmirsən? Tez ol, ağanın iştahası qaçar! Qapılar açıldı, behişt nemətləri içəri daşındı: ceyran kababı, qırqovul çığırtması, qəlyə, bozbaş, işgənəkabab, qaysava, tərək; alma, armud, üzüm, heyva, nar, əzgil... Hacı İmamverdi doğadan bir boşqab töküb, mərsiyəxana Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|