85
Paragrafta ki inin “yakalandı ına” ve “kendisine
yöneltilen suçlamalar” bulundu una i aret
edilmektedir. Bu ifadeden, açıklama yapma
gere i yalnızca cezaî yargılamada gerekir,
sonucu
çıkarılmamalıdır.
Bir
ki inin
özgürlü ünden mahrum edildi i her durumda bu
mahrumiyetin sebebinin açıklanması gerekti i
artık net bir
ekilde bilinmektedir. Ki i
özgürlü ünden mahrum edildi i durumlarda,
sebebini bilmeden bu mahrumiyetin hukuka
uygunlu una
itiraz
etme
hakkından
faydalanamaz. Ayrıca, ilk alıkoyulma açıklanmı
bile olsa, artlı salıvermeyi – kefalet yoluyla ya
da hüküm giymi bir ki inin artlı tahliyesi
biçiminde
–
takiben
ki inin
tekrar
alıkoyulabilmesi için bu görevin her tür
özgürlükten mahrumiyet uygulamasında geçerli
oldu unu hatırda tutmak gerekir.
142
142
Bkz. X.-Belçika davası, Ba vuru No: 4741/71, 43 CD
14 (1973). A HM, 5 Kasım 1981 tarihli X.-Birle ik Krallık
davasında bu hususa istinaden karar vermemi tir. Ancak
yine de herhangi bir özgürlükten mahrumiyet
2. Açıklamanın özellikleri
Fox, Campbell ve Hartley davasında
A HM, yapılacak açıklamada söz konusu ki iye,
özgürlükten mahrumiyete temel te kil eden ve
ki inin daha sonra yakalamanın ya da
alıkoymanın hukuka uygunlu una itiraz etmek
üzere mahkemeye ba vurabilece i kanunî ve fiilî
gerekçelerin
bildirilmesi
gerekti ini
vurgulamı tır. Dolayısıyla, Fox, Campbell ve
Hartley davasında oldu u gibi, yalnızca
özgürlükten mahrumiyete yetki veren resmî
kanunlara
atıfta
bulunulması
yeterli
olmayacaktır. Bu kanunun dikkate alınmasıyla
ilgili esasa ili kin bilgi vermek de gerekir, zira bu
ekilde söz konusu artların bu kanun kapsamına
girip girmedi i ve bu kanunun o ba lamda esas
uygulamasının hukuka uygunlu una itiraz etmede 5.
Madde 4. Paragraf hükümleri uyarınca bir açıklama
yapılmasının önemini vurgulamı tır.
86
alınmasının keyfî olup olmadı ı ortaya çıkmı
olur. -Fox, Campbell ve Hartley davasında,
ba vuru sahiplerinin suç te kil eden belirli
fiillerden ve yasadı ı örgütlere üye olduklarından
üphelenilmelerinden ötürü sorgulanmalarıyla
yakalanma sebepleri ortaya çıkmı oldu undan,
A HM, 5. Madde 2. Paragrafta öngörülen
artların
kesinlikle
yerine
getirildi i
görü ündedir. Bu davada verilen kararla, 5.
Madde 2. Paragraf hükümlerine uymada belli
düzeyde bir açıklık gerekti i vurgulanmaktadır.
Özgürlükten mahrumiyete gerekçe te kil eden
belirli bir fiile ili kin herhangi bir açıklama
olmaksızın, bu uygulamadan etkilenen ki i, bu
do rultuda kullanılan yetkinin haklı kullanılıp
kullanılmadı ını belirleyemez.
143
Pek çok
durumda, uygulamadan etkilenen ki iye bu
açıklamayı yapacak en iyi ki i belki de do rudan
143
Cf Raišelis-Litvanya davası. Bu davada, ya hiçbir sebep
açıklanmadı ı ya da birtakım kanun maddelerine atıfta
bulunuldu u, ancak somut bir suçtan bahsedilmedi i iddia
edilmi tir; 2 Mart 1999 (ba vurunun kabulüne dair karar)
ve 29 ubat 2000 (dostâne çözüm).
ki iyi özgürlü ünden mahrum eden yetkilidir.
Örne in, ki iye belli bir tarihte belli bir adreste
herhangi bir hırsızlık olayına karı tı ından
üphelenildi ini söylemek gibi.
Bir ceza davasında açıklama yapma
görevi, hem ki inin i ledi inden üphelenilen suç
hakkında hem de bu suça ne ekilde karı tı ının
dü ünüldü ü hakkında ki iye bilgi verilmesini
gerektirir. Benzer bir ekilde, alıkoyulmanın
ki inin aklî bozuklu undan kaynaklandı ı
hallerde, ki inin endi eye yol açacak bir
davranı ta bulunmu oldu una ili kin bulgular
olması ve ki iye konulan te hisin de alınan
tedbiri haklı kılması gerekir. Aynı ekilde,
ki inin bir ba ka ülkeye iadesinden önce
alıkoyulması halinde de, ki iye söz konusu suç
ve bu suçtan ötürü bir ba ka ülkenin ki inin
iadesi talebinde bulunmu oldu u hakkında bilgi
vermek gerekir.
Sözle menin 5. Madde 2. Paragrafına
göre ortaya çıkan yükümlülük, ki inin
hakkındaki suçun niteli i ve bu suçlamanın
87
sebebine ili kin bilgilendirilmesi görevine ili kin
6. Madde 3. Paragraf (a) fıkrasından daha
sınırlıdır; ikinci durumda çok daha fazla ayrıntıya
ihtiyaç duyulur zira bu ayrıntılar yargı
a amasında
savunma
hazırlı ı
açısından
gereklidir.
3. Açıklamanın anla ılabilirli i
Açıklamanın teknik olmayan bir dilde
yapılması gerekir. Özgürlü ünden mahrum
edilen pek çok ki i, ya zihinsel kapasite ya da
profesyonel
tecrübe
bakımından
hukukî
karma ıklıkları çözemeyecek düzeydedir. Asıl
olan, ki inin ba ına ne geldi ini anlaması oldu u
için, her zaman ki inin bireysel kapasitesini de
dikkate almak gerekir. Bu amaçla, özgürlükten
mahrumiyete yetki veren resmî evrak –
tutuklama emri ya da mahkeme kararı gibi –
genel olarak anla ılabilir bir dille ifade
edilmelidir. Ancak, bu her zaman mümkün
olmayabilir ve 5. Madde 2. Paragraf hükümlerine
göre belirli bir ileti im artı getirilmedi i için de
yetkililerin resmî evrakı dikkate alarak yapaca ı
açıklamalar bu amaçla tamamen kabul
edilebilirdir. Elbette, bu durum bazen yetkililerin
düz ve basitle tirilmi bir dilde ileti im kurmak
için fazladan çaba harcamasını gerektirebilir.
Ki inin ya ı ya da aklî durumu sebebiyle etkili
bir ileti imin mümkün olmadı ı hallerde,
açıklama bu ki inin velâyetini elinde bulunduran
ki iye – örne in, küçük bir çocu un ebeveynine
– ya da söz konusu ki inin haklarını temsil etmek
üzere vekil tayin edilmi bir ki iye yapılmalıdır.
Özgürlü ünden mahrum edilen ki inin
resmî dili anlamadı ı hallerde, açıklama ki inin
anladı ı dilden yapılmalıdır (bu dil körler
(Braille) alfabesi ve dilsiz alfabesi de olabilir).
Ancak bu durum, açıklama ilk yakalanma anında
verilmek zorunda olmadı ından ve ki inin
anlayaca ı dilde açıklama yapabilecek bir
Dostları ilə paylaş: |