Microsoft Word Dede Qorqud-2014-4 esas

Dədə Qorqud  ●  2014/IV                                                                                                                                         105 

 

Hallerin ifade edip dediler, 

Elaman defeyle işbu Pazvan’ı. 

Sultan Selim Han’ın malumu oldu, 

Dinleyüben hemen hayrette kaldı, 

Mübarek gözleri yaş ile doldu, 

Haberi olunca bu perişani. 

 

Hattı Hümayunlar tahrir kılındı, 

Her yana menziller çıktı salındı, 

Geştü güzar edip hemen dolandı, 

Her ne var ülke-i Al-i Osman’ı. 

 

Hemen bir nazm ile nizamımızdır, 

Deruni dedi ki iycadımızdır, 

Gece gündüz Hakka niyazımızdır, 

Cümlemize nasib ede iymanı. 

 

Osman Paşa türküsü 

Merdivenden indirdiler, 

Han sarayına bindirdiler, 

Kalk gidelim Osman Paşa

8

, 

Bizi şimdi öldürdüler. 

 

Kaleden toplar atılır, 

Moskof islam’a katıldı, 

Osman Paşa’nın elinden, 

Beş on top birden atılır. 

 

Karadeniz akar gider, 

Şimdi Çerkez Hasan gelir, 

Akdeniz’i yıkar gider, 

Moskova’yı yakar gider. 

 

                                         

8

 Osman Paşa – Plevne qalası türküləri bölümündə Qazi Osman paşa haqqında geniş mə-

lumat  verilmişdir.  Osman  paşanın  ən  məşhur  döyüşü  1877-1878-ci  illərdə  Osmanlı-rus  müha-

ribəsi zamanı Plevne şəhərinin müdafiəsidir. Plevnenin müdafiəsindəki uğurlarına görə, Sultan II 

Əbdülhəmid  ona  “Qazi”  titulunu  vermişdir.  93  hərbində  145  günlük  Plevnenin  müdafiəsinə 

rəhbərlik  etdikdən  sonra  mühasirəni  yararaq  şəhərdən  çıxdığı  zaman  yaralanmışdı.  Dövrünün 

bütün hərbi komandirləri tərəfindən nümunə alınan Qazi Osman paşa hətta əsir düşdüyü zaman 

rus  çarından  hörmət  görmüş  Osmanlı  ordusunun  sərkərdəsidir.  Eyni  zamanda  o,  döyüşdə  xən-

dəkqazma metodunun ixtiraçısıdır.  Qazi  Osman paşa  1900-cü  ildə  68  yaşında dünyasını  dəyiş-

mişdir. 

---

Dədə Qorqud  ●  2014/IV                                                                                                                                         106 

 

Karadeniz akmam diyor, 

Akdeniz’e bakmam diyor, 

Yüzbin Moskof gelmeyince, 

Ben yerimden kalkmam diyor. 

 

*** 

 

Yemeklik yere geldik kuruldu takım, 

Devletlü Vezirim ey kendini sakın, 

Düzün yedeklerim tuğlarım çekin, 

Devlet elden gitdi der Osman Paşa. 

 

Geldi ocaklular kürdi alayı, 

Bozun divan kurayım cengim bineyim, 

Huzuru mahşerde davam göreyim, 

Hayrımamı bilmedim der Osman Paşa. 

 

Geldi ocaklular etrafı aldı, 

Oturan ağalar geride kaldı, 

Cümle serhadliler hayretle kaldı, 

Mukadder böyle imiş der Osman Paşa. 

 

Çağırın haznedarumı gelsin yanıma, 

Gitti devlet kıydı şirin canıma, 

Yazık oldu benim namı şanıma, 

Sualsiz cennete gir Osman Paşa. 

 

Padişahım ferman gönderin bana, 

Bir can için minnet eylemem sana, 

Çağırın Abidin Bey oğlum gelsin bana, 

Elveda günüdür der Osman Paşa. 

 

Kara yerler şimdi oldu nişanım, 

Silsilen Vezirdir merdoğlu zatun, 

Buraklar camide oldu imanın, 

Şehitlerin serdarı ol Oman Paşa. 

 

---

Dədə Qorqud  ●  2014/IV                                                                                                                                         107 

 

III Səlim türküsü 

 

Uyan Sultan Selim

9

 uyarı, 

Diba yasdıklara dayan, 

Yeniçeri kulun yayan, 

Nice gider Vidin üstüne. 

Kıkarsun yeşil bayraklar, 

Görelim tuğu sancaklar, 

Yeniçeri hem yamaklar, 

Nice gider Vidin üstüne. 

 

İçelim zemzem suyunu, 

Görelim Vidin yolunu, 

Sultan Selim’in tuğunu, 

Nice gider Vidin üstüne. 

 

Şu karşıki karlı dağın eteği, 

Vezirler kurar ortağı, 

Sultan Selim’in tuğunu, 

Nice gider Vidin üstüne. 

 

Yeniçeri gel demezler, 

Biz içeri almazlar, 

Büyük toplar balyemezler, 

Nice patlar Vidin üstüne. 

 

IV Murad türküləri 

Sultan Murat

10

 eydur işbu cihanda, 

Çün bana kılmadı beyler elveda, 

Bukıldı kametim döndü kemane, 

Vezirlerim has kullarım elveda. 

                                         

9

 Sultan Selim – 1761-ci ildə İstanbulda dünyaya gələn III Selim Osmanlı dövlətini mo-

dernləşdirmək sayəsində bir çox işlər görən dövlət başçısı olmaqla yanaşı, eyni zamanda şair və 

bəstəkar idi. 1789-cu ildə taxta çıxdığı zaman ruslar və avstriyalılar ilə müharibələr ölkəni sar-

sıtmışdı.  Bu  illərdə  çoxlu  qaçaqlar  meydana  çıxmışdı.  Dövlət  bir tərəfdən  də  onlarla  mübarizə 

aparmaq  məcburiyyətində idi.  Bu  qaçaqlardan  biri  də  Pazvandoğlu  idi.  Pazvandoğlu  və  Sultan 

Səlimin  arasındakı  münasibətləri  dilə  gətirən  çoxlu  sayda  folklor  nümunələrinə  rast  gəlmək 

mümkündür. Bu münaqişələrdə 8 il hakimiyyət sürən III Səlim yeniçərilər tərəfindən taxtdan en-

dirilərək öldürüldü. 

10

 Sultan  Murat  –  Sultan  IV  Murat  yalnız  qardaşı  Sultan  İbrahimi  vəliəhd  olduğu  üçün 

sağ  buraxmış,  digər  qardaşlarını  dövlətin  birliyi  naminə  öldürtmüşdür.  Sultan  IV  Muradın 

(1612-1640) gənc yaşda dünyasını dəyişməsi bir çox ağıların və türkülərin mövzusu olmuşdur. 

---