Microsoft Word dissertasiyaa docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
82 üzərində nəzarət üçün istifadə olunur. Yalniz kəskin böhran şəraitində diskont siyasətinin gündəlik əhəmiyyəti artır. səmərəliliyinə görə uçot dərəcələrinin siyasətinin tətbiqi açıq bazardakı ə məliyyatlardan sonra dayanır. Mərkəzi bankın faiz dərəcələri Azərbaycanda hələ ki, pul-kredit sisteminə onun həssaslığı baxımından əhəmiyyətli dərəcədə təsir edən alət, vasitə, indikator funksiyasını yerinə yetirmir.Mərkəzi bank kommersiya banklarına kreditləri maksimum 6 ay müddətinə ayırır. 1994-cü ilin ikinci yarsından mərkəzləşdirilmiş kredit resurslarının məqsədli formada verilməsindən tədricən imtina edilmişdir.1995-ci ildən tətbiq olunan tələb və təklifdən asılı olaraq formalaşan faiz dərəcəsi mərkəzi bankın yenidənmaliyyələşmə dərəcəsi kimi müəyyən olunmağa başladı. Aydındır ki, yalnız iqtisadiyyatı sabit inkişaf edən ölkədə sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafından söhbət gedə bilər.Ölkədə investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması son illər ərzində xarici investorların ölkə iqtisadiyyatına meylini artırır ki, bu da öz növbəsində ölkə bazarında bankların və xarici korporasiyaların fəaliyyətinin genişlənməsinə səbəb olur.Eyni zamanda, ölkəmizdə milli sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafını dövlət öz himayəsi altına almışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına aid olan 10 noyabr 2002-ci il tarixli fərmanı buna ə yani misal kimi göstərilə bilər. Belə ki, bu fərmana əsasən Mərkəzi Bankın idarə heyətinin qərarı ilə 16 sentyabr 2002-ci ildə pul-kredit siyasəti aləti olan mərkəzləşdirilmiş kreditlər üzrə uçot faiz dərəcələrində dəyişiklik edilərək 10%-dən 7%-ə endirilməsini ölkənin iqtisadi artım sürətinin inkişafı yolunda uğurlu addım kimi qiymətləndirmək olar. qtisadi artıma nail olmaqda istehsalın səmərəliliyi də mühüm rol oynayır. Buna görə də iqtisadiyyata dövlət müdaxiləsinin səbəblərindən biri də istehsalın səmərəli fəaliyyət göstərməsi şəraitinin təmin olunmasıdır. qtisadi artım bir sıra iqtisadi göstəricilərin vəziyyətindən asılı olaraq müəyyənləşir. Başqa sözlə, iqtisadi artım sürəti məhz istehsal amillərinin funksionallığı, işçi qüvvəsinin tam 1 məşğulluğu, tələb, qiymət sabitliyi, tədiyyə balansının müsbət saldosu kimi göstəricilərin səviyyəsindən asılıdır. 83 Pul-kredit siyasətinin son məqsədi ölkədə ümumi milli məhsulun və ya milli gəlirin həcminin, eləcə də onların adambaşına düşən kəmiyyət göstəricilərinin istənilən səviyyədə olması, başqa sözlə desək, iqtisadi artımdır.Pul-kredit siyasəti ilə tənzimlənən istehsalın artım sürətinin qorunması, məşğulluq problemlərinin həlli, işsizlik həddinin müəyyən edilməsi, yoxsulluğun aradan qaldırılması, gəlirlərin yüksəldilməsi və s. tədbirlərin həyata keçirilməsində mühüm rol oynayır. Mərkəzi Bank pul-kredit siyasəti formalaşdırdığı və həyata keçirdiyi zaman öz fəaliyyətinin məqsədlərini ölkənin cari il üçün iqtisadi siyasətinin əsas məsələləri ilə ə laqələndirir. Bu zaman, aparılan siyasətə inamın qorunması üçün vacib olan, aşağı səviyyəli inflyasiyanın mütləq qorunması şərti ilə iqtisadi artımın möhkəmləndirilməsi və inkişafı siyasətidir. Yenidənmaliyyələşmə dərəcəsinin qaldırılmasını əsasən belə qiymətləndirmək olar: burada məqsəd manatın alıcılıq qabiliyyətinin artırılmasıdır. nflyasiyanın yaranmasına səbəb olan istehlak qiymətlərinin artmasının qarşısını almaq məqsədilə pul kütləsini bu sahədən yığım sahəsinə tərəf yönəltmək, bununla da iqtisadiyyatın daxili maliyyə bazasını inkişaf etdirmək olar. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, bu zaman Milli Bank qeyri-neft sektoruna intvestisiya axınlarının artması, bu sektor üzrə hökumətin nəzərdə tutduğu artım proqnozunun reallaşması məqsədlərini də diqqət mərkəzində saxlamalıdır.Deməli, Mərkəzi Bank uçot dərəcəsinin dəyişdirilməsi zəruriliyini inflyasiya səviyyəsindən, qeyri-neft sektorunda artım dinamikasından, iqtisadiyyatın istehlak və yığım sferalarındakı durumdan asılı olaraq nəzərdən keçirməlidir. Pul-kredit siyasəti yürüdərkən yenidənmaliyyələşdirilmə üsulundan istifadə etmənin çatışmayan cəhəti ondan ibarətdir ki, bu üsul yalnız kommersiya banklarının fəaliyyətinə toxunur. Mərkəzi Bank bu üsuldan az istifadə etdikdə və ya tamamilə istifadə etmirsə bu üsul öz səmərəliliyini və əhəmiyyətini itirir. Bank sektorunda da gözlənilən mühüm dəyişikliklər baş verməmişdir, belə ki, fiziki şəxslərin depozitlərinin sığorta olunması istiqamətində heç bir fundamental layihələr həyata keçirilməmiş, bank sisteminin konsolidasiyası zəif getmiş, uzunmüddətli kreditləşmənin stimullaşdırılmasında heç bir radikal dəyişiklik olmamış, 84 sadəcə müəyyən dərəcədə pul - kütləsi artmışdır. Lakin buna baxmayaraq qeyd etməliyik ki, 2003-cü ildən etibarən bu sahədə müəyyən irəliəyişlər baş vermişdir. Belə ki, bu illər ərzində Mərkəzi Bank özünün sərt pul siyasətini aparmaqla iqtisadiyyata təsir etmişdir. Cədvəl 3.1.-dən də göründüyü kimi 2006-cı ildə məcburi ehtiyyat normaları 9,5 % təşkil etdiyi halda bu göstərici 09.06. 2008-ci ilə kimi 15%-ə qədər qalxmışdır. Lakin 14.10.2008-ci ildən sonra Mərkəzi Bankın bu istiqamətdə siyasəti yumşalmağa başladı.Bunu qrafık 3.1-də görmək olar. sürətlənməsi gözləntiləri inflyasiya amillərinə nəzarətin gücləndirilməsi və onların preventiv rejimdə tənzimlənməsini yenidən aktuallaşdırmışdır.Daxili tələbdəki meyilləri və xarici amilləri nəzərə alaraq 2011-ci ildə Mərkəzi Bank öz mandatına uyğun antiinflyasiya xarakterli pul siyasətini həyata keçirmişdir. Qeyd edək ki, 2011-ci il ərzində inflyasiyanın gücləndiyini nəzərə alaraq dünyanın bir sıra ölkələri pul siyasətini sərtləşdirməyə başlamışlar. BVF da özünün son hesabatlarında iqtisadi hərarətlənmənin müşahidə olunduğu inkişaf etməkdə olan ölkələrdə sərt pul siyasətinin həyata keçirilməsini tövsiyə edir.Lakin, 2011-ci ilin ikinci yarısında qlobal iqtisadi aktivliyin səngiməsi və defolt risklərinin meydana gəlməsi şə raitində pul siyasətinin yumşaldılması meyllərinin artımı müşahidə edilmişdir. Nəticədə son 6 ayda 25 ölkə pul siyasətinə sərtləşdirmə, 23 ölkə isə yumşaltma Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|