13
Demir dokularda ferritin halinde (proteinle birleşik olarak), hemoglobinde ise
Ferro(Fe
2
) halinde iyonize olarak ince barsaklardan ve bilhassa duodenumdan imtisas olunur.
Gıdalarda organik halde ve hemoglobin halinde bulunan demir hazım fermentleriyle
parçalandığı için imtisası mümkün değildir. İnsan vücudu için lüzumlu olan demir İnorganik
olmalıdır.
Demirin
imtisası gıdalardaki miktarına bağlı olmayıp plazmadaki demir miktarıyla
ilgilidir. Plazmada demir miktarı azalınca mukozalardan 2 değerli demir (ferritin) alınır.
Böylece demir metabolizması kontrol altına alınır. İmtisas olan demir plazmada proteinle
birleşir. Demir bilhassa karaciğer, dalak ve kemik iliğinde depo edilir. Karaciğer demirin
kullanılmasında ve depo edilmesinde en önemli bir organdır.
Hemoglobin imali demir, kemik iliğine gider ve 5–7 gün için hemoglobin haline
dönüşür. Organizmada eritrositlerin tahribiyle açığa çıkan Hb. Demiri yeniden eritrosit
imalinde kullanılır. Bir kısmı ise safra ve barsaklarla itrah edilir. Bu miktar günlük 1 mg.
kadardır. Buna mukabil normal rejenerasyonun olabilmesi için yeterli miktarda demirin
organizmaya girmesi gerekir. Bu miktar 5–15 mg. demire tekabül eder.
Organizmadaki demir noksanlığı şu hallerde görülür.
1-Midede HCI asitin olmamasından,
2-İmtisas bozukluğu,
3-Gıda ile demir alınamaması,
4-Hemoraji nedeniyle demir depolarının boşalması,
5-Organizmadaki depo demirin başka maksatlarla kullanılması (infeksiyonla),
6-C vitamini noksanlığında demirin absorbsiyonu güçleşir.
Bu gibi anemilerde inorganik demir kanda arttığından retikülosit krizi meydana gelir.
BAKIR
Bakırın eritropoezde mühim bir rol oynadığı hayvan tecrübeleriyle gösterilmiştir.
Fakat insanlarda bakır eksiliğine ait bir anemi gösterilmemiştir. Bunun sebebi gıdalarda
yeterli miktarda bakır almamızdadır. Bakır Hb’nin yapısında bulunmamakla beraber
karaciğerdeki depo demirin hemoglobin haline geçmesinde katalizatör ödevi görür(2,4).
14
ANEMİLER
Eritrositlerin
yapımı ve yıkımı arasındaki dengenin bozulması neticesi ortaya çıkan
patolojik klinik tabloya anemi diyoruz. Burada muayyen sayıdaki ve muayyen hacimdeki
eritrosit ve hemoglobinin azalması mevzuu bahistir. Kanın miktarındaki mutlak azalmalar
anemi değildir.
Anemilerin
tasnifi
hakkında bugün için tam bir mutabakata varılmamıştır. Muhtelif
sınıflamalar ve tasnifler mevcuttur. Burada birkaç örnek vereceğiz.
Etyolojik olarak Naegeli tasnifi:
1- Herediter (İdiopatik)
2- Exojen
3- Endojen olarak yapılmıştır.
Bugün bu tasnif terkedilmiştir.
Klinik ve Etyolojik Tasnif:
1-D.N.A (Dexoksiribonükleik asit) sentezi bozukluğuna bağlı anemiler:
a) Vitamin B12 eksikliği:
Yetersiz beslenme (Nutrisyonel makrositer anemi)
İntrensek faktör noksanlığı (Persiniyöz anemi)
b) Folik asit yetmezliği:
Yetersiz beslenme (Nutrisyonel makrositer anemi)
Spru, gebelik, toksik ilaçlar, büyüme, Hemolitik anemiler
2-HEM sentezi bozukluğu:
Demir eksikliği anemisi
Yetersiz beslenme
Gastrotomi
Gebelik, kan kaybı, büyüme
Kurşun zehirlenmesi
Piroxin noksanlığı, kronik hastalıklar.
15
3-Globin sentezi bozukluğu:
Bünyevi gen bozukluğu (Orak hücreli anemi) (1,9,11,12).
4-Eritrosit enzim sistemi bozukluğu:
Herediter sferositoz
Enerji prodüksiyonu noksanlığı
Protaktif enzim bozukluğu
5-Ana hücre yetersizliği: (kemik iliğinde)
Eritropoezde (Eritropoetin eksikliği)
Renal bozukluklar
Eritropoeze mukavemet (kronik hastalıklar, malignite, karaciğer hastalıkları,
endokrin hastalıklar)
6-Kemik iliğinin fonksiyonunu bozan hastalıklar,
Metastatik hastalıklar(lösemi, lenfoma)
Miyeloskleroz
Milier Tbc.
7-Kan kaybı
8-Eritrosit antikorları.
Paroksismal Hemoglobinüri
Anemiler patogenezine göre şu şekilde tasnif edilirler:
1-KAN KAYBI(hemoraji) veya (hemolizden) dolayı meydana gelen anemiler.
A- Post hemorajik anemiler
a) Akut kanamalar
b) Kronik kanamalar
16
B- Hemolitik anemiler
a) Eritrositlerin anormal yapısından meydana gelen anemiler:
( Herediter Hemolitik ikter. Sickle Cell anemi ).
b) Hemolitik zehirlerden olan anemiler
(Anilin bileşikleri, Sülfanamidler, arsenik, kurşun, potasyum klorür ve
mantar zehirlenmeleri).
c) Enfeksiyonlardan meydana gelen anemiler.
(Streptekokus viridans, gazlı gangren, malarya, vs).
d) Endojen hemolizinlerle meydana gelen anemiler.
(Karasu
humması, Lederer Hemolitik anemisi, paroksismal
Hemoglobinüri) (1,2,10).
2-MYOLOGEN ANEMİLER (Teşekküldeki bozukluktan)
A- Demir eksikliği: Hipokrom Mikrositer anemiler, kloroz, idiopatik
hipokrom anemiler, gebelik, yetersiz beslenme, gastrektomiden sonra.
B- Hemopoetik faktörün eksikliği veya kullanılmamasına bağlı anemiler:
Hipokrom Mikrositer anemi, biermer anemisi, gebelik, spru, persinioza, tropik
gıdai makrositer anemiler, siroz ve gastrektomiden sonra görülen anemiler.
C- Kemik iliğinde vazife bozukluğundan ileri gelen anemiler:
.
a)Proteinden fakir beslenme, B kompleks avitaminozu.
b)İç ifraz bozukluğu (Miksödem, Adisson, Hipofizer yetersizlik, Hipogeni
talismus).
c)Dalağın fazla faaliyeti (Banti hastalığı).
d)Toksik maddeler (benzol, kurşun, altın, sülfamit).
e)Enfeksiyonlar (Romatizma, Tbc, Sy, Karsinomlar).
f)Fizik etkenler (Röntgen, radium, diğer radyoaktif elementlerden husule
gelen anemiler).
Dostları ilə paylaş: |