Məryəm Zarei Əqdəm
380
ƏDƏBİYYAT
1. Qur’ani-Kərim. Azərbaycan dilinə tərcümə edənlər: Akad. Z.M. Bünyadov və
V.M.Məmmədəliyev. Bakı: “Olimp”. 1998. 552s
2. Eləli-pişrəft və Enhetati-muslimin. Qurbani Zeynəlabidin. Tehran: Dəftəri-
nəşri-fərnəngi-İslami. 1374.
3. Tarixi-fəlsəfeyi-yunan və Rum. Kapulitson Fridik. Cəlaləddin Müctəbəvi.
Tehran: Suruş. 1375
4. Həft nəzəriye gər babi-insan. Rusli Styunes Tehran: Roşd. 1368.
5. Bozorqani- fəlsəfe. Henri Tomas. Firidun Bədreyi. Tehran: tərcome və nəşr.
1378
6. Tarixi-fərhəng və təməddoni-İslami. Qurbani Zeynəlabidin. Tehran: Dəftəri-
nəşri-fərnəngi-İslami. Tarixsiz
7. Tarixi-fəlsəfeyi-Qərb. Rassel Bertrand.
8. Seyri-Hikmət dər Drupa. Foruği Məhəmməd Əli. Tehran: Zəvvar. Tarixsiz
9. Gibb H.A.R. Sosial Reform: Factor X. The Search foran Islamic Democracy.
The Middle East in Transition. L.1998
10. Tarixi-Təməddon. Taynobi Arlond. Tər: Musa Aməng. Tehran: Daneş.1368
11. Dəramədi bər tarix və dərshaneyi-tarix. Durant Vil. Tər: Müsahib Bitlahi və
Deyləmi. Tehran:Elmi və fərhəngi. 1384
12. İslam və Təməddon-İslami. Mikel Andre. Tər: Həsən Foruği. Tehran:
Səmt.1381
13. Daneşi-muslimin. Həkimi Məhəmməd Rza. Qum.1382
14. Məcmueyi-asari-Mütəhhəri Murtəza. Tehran: Sədra. 1383.s.15.
15 Həyabi-əl-Mude. əl-Qunduzi Süleyman. Nəcəf: Heydəriyye. 1384
16. İnsani dər Quran. Mütəhhəri Murtəza. Tehran: Sədra. Tarixsiz
İslamda insan və onun əsas missiyası
381
XÜLASƏ
Məqalədə İslam mədəniyyətində insan konsepsiyasının iki önəmli cəhəti, yənin
onun ortaq fitrəti və ali missiyası araşdırılır. Quran ayələrində insan fenomeninin
müxtəlif xüsusiyyətləri barədə geniş şəkildə bəhs olunur. Burada əsas diqqət onun
əxlaqi və mənəvi missiyasının müəyyənləşdirilməsinə yönəlir. İslam insanı Allahın
Yer üzərindəki xəlifəsi sayır bu baxımdan da onun əsas missiyası mənəvi təkamüldən
ibarətdir.
SUMMARY
Man and his main mission in the Islamic culture have been considered in this
article. In the Quran verses was extensively discussed the human phenomenon.
Special attempt was given to moral and spiritual mission of human. A Quranic
human is indeed a reason-centered and rationalist person, a self-directed, self-
conscious, good servant of God. His main mission is spiritual perfection.
РЕЗЮМЕ
В статье речь идет о сущности и натуре человека и его основной миссии в
Исламской культуре. В коранических стихах довольно подробно обсуждается
человеческий феномен, особое внимание уделяется его нравственной и
духовной миссии. Ислам рассматривает человека в качестве наместника Бога
на земле, отсюда его миссия заключается в духовном совершенстве.
Çapa tövsiyə etdi: f.e.d. K.Şərifli
Сядряддин Конйявинин онтоложи бахышлары
383
СЯДРЯДДИН КОНЙЯВИНИН ОНТОЛОЖИ БАХЫШЛАРЫ
Seyed Camal Seyed Mehdi oğlu Gülşəni
M.Füzuli adına Əlyazmalar
İnstitunun Disertantı
Açar sözlər: vücud, məşuq, eşq, elm, ilahi isimlər
Keywords: existence, lover, love, science, divine names.
Ключевые слова: тело, возлюбленный, любовь, наука, божественные
имена.
«Вцъуд»
Билдийимиз кими, «вящдяти-вцъуд» дащи мцтяфяккир Мцщйиддин ибн Яря-
бинин ады иля ялагяляндирилмякдядир. Лакин бир сыра алим вя тядгигатчылар беля
бир нятиъяйя эялмишляр ки, «вящдяти-вцъуд», йа «пантеизм» İбн Ярябидян даща
яввял, Ейнцлгцззат Мийаняъи тяряфиндян даща системли шякилдя арашдырылмышдыр.
«Вящдяти-вцъуд» бир нязяриййя кими щяля Бяйазид Бистами, Ъцнейд Баьдади,
Мянсур Щяллаъ кими илк суфилярдя мювъуд олмушдур. Лакин Яфифинин фикринъя,
Ъцнейд Баьдади вя Бяйазид Бистами «вящдяти-вцъуд»дан дейил, «вящдяти-
шцщуд»дан (мювъудларын вя йа шащидлярин вящдятиндян) бящс етмиш вя İбн
Ярябинин нязяриййясиня бянзяр бир фялсяфя формалашдырмаьа ъан атмамышлар.
İбн Ярябинин бир чох ясярини тцрк дилиня тяръцмя вя шярщ етмиш Ящмяд Авни
Конукун фикринъя, «вящдяти-вцъуд» термини илк дяфя İбн Яряби тяряфиндян
дейил, онун тялябяси олмуш Сядряддин Конявинин «Мифтащцл-гейб» ясяриндя
ишлянмишдир.
«Вцъуд» бящси Конйявинин «Мифтащцл-гейб» ясяриндя бящс етдийи мювзу-
лардан ян юнямлисидир. «Вцъуд» бящси бир чох философлар, о ъцмлядян Молла
Сядра тяряфиндян арашдырылмыш вя онун «Щикмяти-мцтяалийя» нязяриййясинин
ясасларындан бири олмушдур. Конйяви инаныр ки, «вцъуди-амм» вящдят бахы-
мындан Щагга баьлы, кясрят бахымындан ися мювъудатла ялагядядир [5, s. 194].
Бязи философлар мащиййятин ясалятиня етигат етмишляр. Бу философлар арасында
İшраг фялсяфясинин дащиляри вя онларын ардыъыллары, Ъялаляддин Дявани (833-
908/1429-1502), Сейид Сядряддин Дяштяки (вяф. 930/1523), Мирдамад