Microsoft Word F?ls?f? az doc
Yüklə 440,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 30.Sosial idrakın obyekti v ə onun spesifik s əciyy əsi. Cavab
- 31.Sosial idrakın t əbii-elmi idrakın obyektivizmind ən prinsipial f ərqi. Cavab
- 32.Dövl ət siyasi h əyatın m ərk əzi ünsürü kimi. Cavab
30.Sosial idrakın obyekti və onun spesifik səciyyəsi. Cavab: "Sosial idrak" özlüyündə ikimənalı anlayışdır. Bəzi əsərlərdə "sosial idrak" dedikdə cəmiyyət tərəfindən bizi əhatə edən bütün aləmin, o cümlədən təbiətin dərki, digərlərində isə yalnız cəmiyyətin dərki nəzərdə tutulur. Biz "sosial idrak" anlayışını bu ikinci mənada işlədəcəyik. nsan idrakı ümumi qanunauyğunluqlara tabedir. drakın obyektinin xüsusiyyətləri onun spesifikasını şərtləndirir. Sosial idrakın da özünəməxsus xarakteristikası onun spesifikasını təşkil edir. Əslində hər cür idrak mahiyyət e’tibarilə sosial, ictimai xarakter daşıyır. Biz isə sırf sosial idrakdan, bu anlayışın dar mə’nasından danışacaq, onun cəmiyyətə dair biliklər sistemindəki yerini müəyyənləşdirməyə çalışacağıq. Sosial idrakın spesifikası öz ifadəsini hər şeydən əvvəl onda tapır ki, burada obyekt rolunda idrak subyektlərinin özlərinin fəaliyyəti çıxış edir. Daha dəqiq desək, insanlar həm idrakın subyekti, həm də real fəaliyyət göstərən şəxslərdir. Bununla yanaşı, idrakın subyekti ilə obyekti arasındakı qarşılıqlı əlaqə də onun obyektinə çevrilir. Başqa sözlə, təbiət, texniki və digər elmlərdən fərqli olaraq, sosial idrakın obyektində onun subyekti də iştirak edir, subyekt özü-özünü dərk etməyə çalışır. Ə gər biz, ümumiyyətlə idrakdan danışarkən, onu "gerçəkliyin insan beynindəki inikası» kimi qiymətləndiririksə, sosial idrakdan danışanda hər şey bir qədər fərqlidir. Düzdür, hər bir idrak növü kimi, sosial idrak da mahiyyət e’tibarilə in’ikas prosesidir. Lakin bu anlayışdakı "sosial» termini onun məzmununu bir qədər daraldır və diqqəti yalnız gerçəkliyin kiçik bir hissəsi olan insan cəmiyyətinə doğru yönəldir. Ə slində isə insan öz yaratdığının əlində aciz qalaraq, ondan baş açmağa, özü-özünü dərk etməyə can atır. Bir tərəfdən, insan və cəmiyyət təbiətin bir parçası kimi çıxış edir, digər tərəfdən isə, bu – həm cəmiyyətin, həm də insanın yaradıcılığının məhsulu, onların qarşılıqlı fəaliyyətinin nəticəsidir.
yalnız öz tələbatlarının, maraqlarının və məqsədlərinin həyata keçirilməsinə can atırlar. Bu isə, ictimai həyatın mürəkkəbliyindən xəbər verir. Cəmiyyətin çoxtərəfliliyi və müxtəlif keyfiyyətliliyi sosial idrakın mürəkkəbliyini və çətinliyini, onun digər idrak növlərinə münasibətdə spesifikasını şərtləndirir. Sosial idrakın obyekti ilə bağlı çətinliklərə onun subyekti ilə bağlı səbəbləri də əlavə olunur. Əgər obyektlə bağlı səbəblər obyektivdirsə, onun subyekti ilə bağlı səbəblərdə müəyyən qədər subyektivlik vardır. Axı sosial idrakın subyekti insandır. Baxmayaraq ki, insan cəmiyyətin bir parçasıdır və burada gedən bütün ictimai münasibətlərdə iştirak edir, yenə də nəticə e’tibarilə o bir insandır – özünün fərdi təcrübəsi və intellekti, maraqları və dəyərləri, tələbatları və ehtiyacları olan insan. Buna görə də sosial idrakdan danışarkən, onun spesifikasını verərkən, şəxsiyyət faktorunu da nəzərə almaq lazımdır. Çünki cəmiyyəti təşkil edən fərdlər eyni zamanda bir şəxsiyyət kimi formalaşır və inkişaf edirlər. Sosial idrakın subyekti olan insan cəmiyyəti dərk edərkən, təkcə fərd kimi deyil, həm də şə xsiyyət kimi çıxış edir. Məhz şəxsiyyətlər sayəsində cəmiyyət inkişaf edir, yeni dəyərlər yaradır. Tarix cəmiyyətin inkişafına təkan verən, onu dəyişdirən şəxsiyyətləri az yetişdirməmişdir. Məhz cəmiyyət insana şəxsiyyət olma imkanı verir, onu "sosial varlığa" çevirir. Amerikan filosofu T.Parsons şəxsiyyətin cəmiyyətdəki roluna dair yazır: “Sosial sistem fiziki orqanizmdən ibarət olan konkret fərdə əsaslanır. Bu fərd öz rolları vasitəsilə sosial qarşılıqlı tə’sirlərdə şəxsiyyət olmaq e’tibarilə iştirak edir". Nəhayət, sosial idrakın spesifikasından danışarkən, onun sosial-tarixi asılılığını da qeyd etmək lazımdır. 32.Dövlət siyasi həyatın mərkəzi ünsürü kimi. Cavab: Cəmiyyətin siyasi sistemi müxtəlif siyasi institutların məcmusunu bildirir. Dövlət, siyasi partiyalar və mütəşəkkil şəkildə fəaliyyət göstərən digər ictimai və siyasi qurumlar onun təşkil edən tərkib hissələridir. Cəmiyyətin siyasi sistemi faktiki şəkildə fəaliyyət göstərən birlikdir. Bu birlik daxilində nəinki rəsmi şəkildə qəbul olunmuş təşkilatlar və həmçinin rəsmi qeydiyyatdan keçməmiş təşkilat və qurumlar da fəaliyyət göstərir. Dövlət – insanların, ictimai qrupların, sinif və assosiasiyaların birgə fəaliyyətini və münasibətlərini təşkilatlandıran, istiqamətləndirən və nəzarət edən cəmiyyətin siyasi sisteminin əsas qurumudur. Dövlət – cəmiyyət daxilində hakimiyyətin mərkəzi qurumu
və bu
hakimiyyət vasitəsilə siyasətin cəmləşdirilmiş gerçəkləşdirilməsidir. Dövlətin əsas cəhətləri (dövlətin digər sosial qurumlardan fərqləndirici xüsusiyyətləri) bunlardır: -iqtidar qüvvələrin sosial-sinfi mənşəyi bəlli olması, hansı ki, sosial qrup, siyasi partiya, ictimai hərəkat və s. təmsil olunur; -mərkəzi və əyalət orqanları ilə təmsil olunan hakimiyyətin xüsusi apparata malik olması; -iqtisadiyyatdan kənar olan məcbur etməyə inhisarın saxlanılması; -dövlətin öz ərazisinə malik olması;
Yüklə 440,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|