Microsoft Word H. Eliyev 21 cild haz?r doc
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________________________________ 430
operaları ona geniş şöhrət qazandırmışdır. 1870-ci ildə Süveyş kanalının açılışı münasibəti ilə Qahirə teatrının sifarişi ilə dünya opera sənətinin incilərindən olan «Aida» operasını yaratmışdır. - 76.
Çaykovski musiqili dramaturgiyada zərif psixoloq, ustad simfoniyaçıdır. O musiqidə insanın daxili aləmini açmış, operada, baletdə, simfoniyada məşhur obrazlar yaratmışdır. Onun «Füsunkar qadın», «Yevgeni Onegin», «Mazepa» «İolanta» operaları, «Yatmış gözəl», «Qu gölü», «Şelkunçik» baletləri və bir sıra simfoniyaları onu dünyada məşhurlaşdırmışdır. - 76.
ədəbiyyatının banisi. Puşkin rus ədəbi dilini yeni yüksək zirvəyə qaldırmışdır. Rus poeziyasının «atası olan» (N.Q.Çermşevski) Puşkin novator şair kimi yeni tipli realist şerin, mənzum romanın, tarixi povestin, mənzum hekayə, nağıl və dramın gözəl nümunələrini yaratmışdır. Puşkinin Qafqaz həyatı onun yaradıcılığına müstəsna təsir göstərmiş, şairin bu mövzuda yazdığı əsərlər («Qafqaz əsiri», «Quldur qardaşlar», «Baxçasaray fontanı», «Qaraçılar», «Ərzuruma səyahət») rus ədəbiyyatında yeni səhifə açmışdır. Bakıda Puşkinə abidə qoyulmuşdur. - 76.
pianoçu və dirijor. XIX əsrin 90-cı illərində yaratdığı əsərlər içərisində ən məşhurları «Aleko» operası, simfonik fantaziyaları, Çaykovskiyə həsr etdiyi trioelegiyası, 10-ci simfoniyası və 20-dən artıq romanslarıdır. 1900-17-ci illər Paxmaninov yaradıcılığının çiçəklənmə dövrüdür. Bu illərdə o «Françeska da Rimini», «Xəsis cəngavər» operalarını, 2-ci simfoniyasını, «Bahar» kantatasını və s. əsərlər yazmışdır. 1918-43-cü illərdə, əsasən pianoçu kimi konsertlər vermişdir. - 76.
və mədəni mərkəzlərindən biri kimi tanınır. - 78, 79, 80.
liman. - 78, 80.
__________________________________________ 431
2 , əhalisi 31,9 milyon nəfərdir. İnzilbati mərkəzi - Sakramento. - 78, 80, 81, 83, 91, 93, 95, 96, 97, 98, 99.
1922-1991-ci illərdə keçmiş Rusiya imperiyasının böyük hissəsində mövcud olmuş dövlət. SSRİ-nin yaradılmasına dair Müqaviləyə (dek.1922) əsasən onun tərkibinə Belorusiya (BSSR), Rusiya (RSFSR), Cənubi Qafqaz respublikaları (ZSFSR; 1936-cı ildən müttəfiq respublikalar - Azərbaycan SSR, Ennənistan SSR, Gürcüstan SSR) və Ukrayna SSR, 1925-ci ildə - Özbəkistan SSR, Türkmənistan SSR, 1929-cu ildə Tacikistan SSR, 1936-cı ildə Qazaxıstan SSR, Qırğızıstan SSR, 1940-cı ildə Moldaviya SSR, Latviya SSR, Litva SSR, Estoniya SSR daxil olmuşdular. 1991-ci ilin dekabrında Belorusiya, Rusiya və Ukrayna SSRİ-nin mövcudluğunun dayandırıldığını elan edərək Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) yaradılması haqqında Saziş imzaladılar (8 dekabr, Minsk). 1991-ci il dekabrın 21- də Latviya, Litva və Estoniya istisna olmaqla keçmiş SSRİ-nin digər müttəfiq respublikalarının başçıları Alma-Atada Bəyannamə imzalayaraq MDB-nin yaradılması haqqında məqsəd və prinsiplərə qoşulduqlarını bəyan etdilər. - 82, 90, 91, 161, 167, 227, 228, 232, 256, 411.
baş verdi. Yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə fövqəladə vəziyyət elan edilmədən Sovet ordusunun xüsusi təyinatlı cəza dəstələri, dəniz donanmasının və daxili qoşunların bölmələri Bakı şəhərinə yeridildi. Sovet ordusunun bu kütləvi zorakılıq aktı nəticəsində 131 nəfər öldürülnıüş, 744 nəfər yaralanmış, yüzlərlə adam qanunsuz həbs edilmiş və itkin düşmüş, dövlət əmlakına, ictimai və şəxsi əmlaka, şəhər təsərrüfatına və vətəndaşlara böyük maddi ziyan dəymişdi. 1990-cı ilin qanlı yanvarı Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda aparılan mübarizə tariximizdə Vətənin şəhid övladlarının qanı ilə yazılmış şərəfli səhifə oldu. - 82, 86.
MK-nın Baş katibi, 1990-91-ci illərdə SSRİ-nin ilk və son prezidenti. Qorbaçov «yenidənqurma» adı ilə «aşkarlıq və demokratiya» siyasi xəttini, «humanist, demokratik sosializm» şüarını meydana atdı. Sovet totalitar rejimi ilə uyuşmayan «yenidənqurma» ölkəni dərin siyasi və iqtisadi böhrana saldı. Qorbaçovun milli münaqişələrə səbəb
__________________________________________ 432
olan siyasəti xüsusən Azərbaycana qarşı qərəzli, düşmənçilik mövqeyi ilə səciyyələnirdi. Ermənilərin Azərbaycana olan torpaq iddialarını dəstəkləyən Qorbaçov 1990-cı ilin yanvarında Bakıda baş verən Qanlı Yanvar faciəsinin, təşkilatçısı və günahkarıdır. - 82, 332.
Qafan - Ermənistanda azərbaycanlıların qədim yaşayış məskənləri. Türkmənçay müqaviləsinə (1828) əsasən İran və Türkiyədən Qərbi Azərbaycan torpaqlarına kütləvi surətdə ermənilər köçürüldü. Bunun nəticəsində bu ərazilərin etnik tərkibi əsaslı surətdə dəyişdi. Son olaraq 1988- 90-cı illərdə azərbaycanlılar öz ata-baba yurdlarından erməni millətçiləri tərəfindən çıxarıldılar. - 83, 84.
qərbdə, Şərur düzündədir. Əhalisi 6315 nəfərdir. Şərurun salındığı tarix hələlik dəqiq müəyyənləşdirilməsə də, buranın hələ eradan əvvəl məskunlaşdırıldığı məlumdur. - 83.
Borçalıya erkən orta əsrlərdə türkdilli tayfalar, XVI-XVII əsrlərdə isə kütləvi surətdə azərbaycanlılar köçmüşdü. Borçalı mahalı Azərbaycan, bəzən də gürcü feodallarının vassallığına çevrilsə də çox zaman müstəqilliyini saxlaya bilmişdi. Borçalı mahalını 1736-cı ildə İran hökmdarı Nadir şah Qazax mahalı ilə birlikdə Gəncə bəylərbəyliyindən alıb Kartli-Kaxeti çarının tabeliyinə verdi. Azərbaycanlılar yaşayan ərazilər arasında Rusiya ilk dəfə Borçalı sultanlığını (1801) işgal etmişdir. XIX əsrin ortalarında Borçalı mahalı qəzaya çevrildi. Qəza isə 1929-cu ildə ləğv edilib üç rayona bölündü. Borçalı rayonu 1950-ci ildən Marneuli adlanır. - 84.
90-cı ilin yanvarınadək Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi olmuşdur. - 86.
Azərbaycanın SSR Nazirlər Sovetinin sədri, 1990-cı ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilmişdir. 1992-ci ildə Azərbaycan Respublika-
Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|