Microsoft Word hasanova camila docx
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
35
– rəsm, qrafika əsərləri, memarlıq dizaynı, şəhərsalma; – coğrafi və geoloji xəritə; – istehsal əsərləri (tərcümələr, referatlar); – toplular (ensiklopediya, məlumat bazası). 3) kommersiya sirri – kommersiya gizliliyi – bazar konyukturası haqqında, müəssisənin maliyyə ə məliyyatları haqqında, kommersiya fəaliyyətinin həcmi barədə məlumatlar, kontragentlərlə bağlanmış müqavilələr haqqında məlumatlar, müştərilərin siyahısı; – istehsal sirrləri – patentlərlə mühafizə olunmayan ixtiralar, təcrübə nümunələri, elmi tədqiqat işlərinin nəticələri, texnoloji konstruktor, layihə sənədləri və s. – təşkilati-idarəetmə sirrləri – istehsalın, marketinq sisteminin təşkili sirrləri və keyfiyyətin, heyətin, maliyyənin idarə edilməsi sirrləri.
Ümumiyyətlə dünyada intellektual mülkiyyət bazarının formalaşdırılması sənaye mülkiyyətinin mühafizəsi üzrə 1883-cü ildə Paris Konvensiyasının qəbul edilməsi ilə başlanmışdır. Konvensiyaya əsasən, mühafizə olunan intellektual mülkiyyət obyektlərinə aşağıdakılar aiddir: – texniki ixtiraların yeni qərarları; – faydalı modellər, dizayn məlumatları.
ntellektual mülkiyyət bazarının formalaşması yolunda növbəti addım 1967-ci ildə 4 iyulda Stokholmda qəbul edilmiş Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının təsis edilməsi haqqında Konvensiya olub. Konvensiyada intellektual mülkiyyət obyektlərinin aşağıdakı növləri nəzərdə tutulur: • ədəbi, bədii və elmi əsərlər; • incəsənət nümayəndələrinin ifaçılıq fəaliyyəti, səsyazma, radio və televiziya verilişləri; • insan fəaliyyətinin bütün sahələrdə ixtiraları;
36
• elmi kəşflər; • sənaye nümunələri; • əmtəə nişanı, xidmət nişanı, firmanın adı və kommersiya təyinatı; • haqsız rəqabətə qarşı müdafiə. Hüquqi tənzimlənmənin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq intellektual mülkiyyəti 3 əsas hissəyə bölmək olar: 1) patent hüququ ilə qorunan yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticələri; 2) müəlliflik hüququ ilə qorunan yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticələri; 3) birgə hüquqlara aid edilən yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticələri.
Patent hüququ iə qorunan intellektual mülkiyyət obyektlərinə ixtiralar, faydalı modellər, sənaye nümunələri, məhsul nişanları və s. aiddir. Patentlər sənayenin bütün sahələrində elmi tədqiqat və tərəqqi üçün mükafat və təşviqat vasitələri sayılır. Onlar texniki innovasiya üçün əlverişli zəmin yaratmaqla bərabər, texniki biliklərin inkişafına və yayılmasına da öz səmərəsini verir. Patentlər müəssisənin innovasiya sahəsindəki qüdrətinin sübutu sayılır və güclü rəqabət mövcud olan bazarlarda üstünlük əldə etmək üçün ehtiyatla istifadə edilə bilər.[3,24]
Qanunvericiliyə əsasən, patent onun sahibinə xüsusi icazə olmadan patentdə təsvir edilən ixtiradan üçüncü şəxslərin kommersiya (məsələn, istehsal, tətbiq, istifadə, satış üçün təklif və ya idxal) məqsədi ilə istifadə etməsinin qarşısını almaq hüququ verir. Patent sahibi patenti satmaq və ya onu lisenziyalaşdırmaq yolu ilə öz hüquqlarını digər şəxsə ötürə bilər. Azərbaycanda patentlər ixtiralar, sənaye nümunələri və faydalı modellər üçün verilir.[3, 24]
xtiralar patent almaq üçün ərizə təqdim olunan tarixdən başlayaraq 20 il ə rzində qorunur. Qorunmanın ilkin müddəti 3 ildir, daha sonra illik xidmət haqlarını ("yenilənmə haqları") ödəmək lazım gələcək.[3, 26]
"Sənaye nümunəsi" dedikdə, məhsulun, yaxud onun bir və ya bir neçə hissəsinin zahiri görkəmi başa düşülür. Yalnız obyektin zahiri görkəmi dizayn hüquqları ilə qorunur. Sənaye nümunələrinin mühafizəsi ilə bağlı qanunvericilik 37
digər şəxslərə eyni və ya oxşar sənaye nümunəsindən kommersiya məqsədləri üçün istifadəni qadağan edir.[3, 28]
Sənaye nümunəsinin qorunma müddəti maksimum 10 ildir. Bu müddət Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsində sənaye nümunəsinin qeydiyyatı üçün müvafiq ərizənin rəsmi qeydiyyata alındığı gündən başlayır.
Faydalı model ixtiraya bənzərdir, lakin faydalı modelə qoyulan tələblər ixtiraya münasibətdə daha yumşaqdır. Bu səbəbdən faydalı modelə bəzən "xırda ixtira" və ya "innovativ patent" deyilir. Faydalı modelin qorunma müddəti 10 il təşkil edir, yəni faydalı modelin istifadəyə başlandığı tarixdən etibarən 10 il ərzində faydalı modeldən istifadə üçün hüquq sahibinin razılığı tələb olunur. " stifadə" dedikdə, patentləşdirilmiş faydalı modelin istifadə olunduğu istənilən məhsulu bazara çıxarmaq, habelə patent ilə qorunan tətbiqi prosesin istifadəsi başa düşülür.[3, 30]
Ə
rəqəm (məs. "33"), təsviri elementlər, məhsulların və ya onların qablaşdırmalarının formasında qeydiyyata alına bilər, həmçinin, rənglərin kombinasiyası və ya belə işarələrin (məs. "7 gözəl") istənilən kombinasiyası mühafizə oluna bilər.[3, 33]
Hər hansı əmtəə nişanı əmtəə və ya xidmətin identifikasiya olunmasında bilavasitə rol oynayan əsas elementdir. Bu səbəbdən əmtəə nişanı qiymətli kapital sayılır və onun bazarda tanınmasının formalaşdırılması və daha sonra onun qorunub saxlanılması üçün külli miqdarda pul və vaxt sərf olunur. Əmtəə nişanının mühafizəsi ə mtəə nişanının sahibinə əmtəə və ya xidmətləri identifikasiya etmək üçün xüsusi nişandan istifadə etmək və başqalarının ixtiyarına vermək (misal üçün lisenziya vermək yolu) kimi müstəsna hüquq verir. [3, 32]
Ümumiyyətlə, əmtəə nişanının sahibi öz məhsulunun qarışıq düşmə ehtimalı olduğundan digər şəxslərə öz məhsuluna eyni və ya oxşar nişanların verilməsini qadağan edə bilər. Azərbaycanda əmtəə nişanlarının bir sıra xüsusi növləri vardır: tanınmış əmtəə nişanları, geniş tanınmış əmtəə nişanları, ictimai mülkiyyət, internet domen adları, məhsulun mənşəyinin göstərilməsi. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|