Microsoft Word Hikmet 15. doc
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
116 Щикмят Xatirimi alчaq fяlяklяr etmiш pяriшan. Naxчыvan - Nяqшi - cahan idin яzяl fяlяkdяn, Olmuш canavar yuvasы, qarьaya mяkan. Qarышqasы ilan, ilanы odsaчan яjdaha, Aьcaqanadы fil, fili dя olmuш kяrgяdan. Hakimi onun шahыn яlindя mяhkum deyil, Olmasaydы, zцlmцnя bunca qoymazdы qяdяm. Vilayяtin aьasы iddiasыndadыr o, Zцlmцnя tabe olub яsnaf, rяiyyяt, mяrd, zяn Иlla ki, tяdbir gюr, sяn baьlы qapыlarы aч, Ki, mяqamы ola uzaq tяшviш vя fitnяdяn. Bir neчя mцfsid olmuшlar ona mцttяfiq, Hяr birisi mahir oьru, iшbaz vя cibkяsяn. O dinsiz zalыmlar mяzlumun alыrlar canыn, Aman, ey adil шah, zцlmцn kюkцn sяn kяsяsяn. Ey padшah, onlarыn dяfi цчцn etmя minnяt, Uca Tanrыdan hяr saat minnяtя yetяsяn. Bundan baшqa, яgяr bir шяxs bir шяhяr vя vilayяtdя юz zцlm vя sitяmi ilя шюhrяtlяnsя vя onun dяf edilmяsi mяnяvi borc olsa, uca Allahdan kюmяk dilя vя ona yaxыn ol. Zalыmыn zцlmцndяn vя sitяmindяn qurtarmaq цчцn edilяn fяryadlarыn gюylяrя yцksяldiyi bir vaxtda onun hюkumяtdя bяrqяrar olmasы vя o xarabalыqlara ixtiyar sahibliyi яdalяt anlayышы ilя necя bir araya sыьa bilяr? Dюvlяtin sabitliyi vя gцnц-gцndяn irяli getmяsi цчцn mяzlumlar anыndaca o yaramaz, iшьalчы vя zalыm hakimdяn xilas edilsя, yяqin ki, dюvlяtin davamыna, mяmlяkяt vя sяltяnяtin varlыьыnы sцrdцrmяsinя sяbяb olar, inшallah! Yoxsa bu yazыqlar dцnyanыn dюrd tяrяfindя avara vя sяrgяrdan qalacaqlar. Uca olan Rяbbi - alяmin qiyamяt gцnц sual-cavabыndan qorxaraq, sяltяnяtin baшчыsыna Allahыn arada gюrцlmяsinin vacibliyi deyilmяlidir. Dцnya kama чatsыn vя dюvlяt var olsun! § 3. Serahыn sadiq rяiyyяti vя bяndяlяri яrizя vermiшlяr ki, яmirlяrin vя ordularыn hцcumundan sonra bu yoxsul yer vя ona tabe olan yaшayыш mяntяqяlяri xarabalыьa чevrilmяyя baшlamышlar. Яhalinin vя sakinlяrin dolanышыьы olduqca чяtinlяшmiшdir. Bu arada Allahыn almышlыьы vя bяlasы чяyirtkя davamlы olaraq Gцnяшin iшыьыnыn qarшыsыnы kяsяcяk dяrяcяdя artыb vя tarlalarы mяhv edibdir. Mяhsul цmidi ilя yaшayan vilayяt vя шяhяr яhli evini, ailяsini vя юzцnц necя saxlayacaьыnыn mяyusluьu iчяrisindяdir. Alяmlяrin Rяbbinя dualar edяrяk, nemяtlяrinя шцkranlar bildirяrяk, Шamыn vя Hяlяbin M ədəniyyət və cəmiyyət 117 sultanlыьыnы vя aьalыьыnы sцrdцrmцш Abdulla Tahirdяn bir hekayя sюylяdilяr. Qяdim шahlarыn qazanыlmыш яbяdi tяcrцbяlяrinя sюykяnяrяk, hяzrяtin bяndя- lяrinя – bu yoxsullara vя yыxыlmышlara rяhm edilsin. Hekayя belяdir: Abdulla Tahirin zamanыnda чяyirtkя dalьasы onun vilayяtini istila etdi, taxыl zяmilяri vя bostanlar yararsыz hala dцшdц. Яhali tяdbir gюrmяkdя aciz qaldы vя mяsrяflяri qarшыlaya bilmяdilяr. Vergi mяmurlarы keчmiш illяrin qaydasы ilя яldя olanы da istяyirdilяr. Rяiyyяt aciz qalыb bu vяziyyяti yazaraq Abdulla Tahirя чatdыrdы. Abdulla Tahir юz cavabыnda yazdы: biz чяyirtkя qonaqlыьыna daha чox layiqik. Bizim misalыmыz hяr kяsя юrnяkdir. Bцtцn mяmlяkяtlяrdяn vя rяiyyяtdяn bir dяnя dя olsun, xяrac istяnmяyяcяk vя яhaliyя яziyyяt edilmяyяcяkdir. Abdulla Tahirin yoxsullara bu gюzяl mцkafatы sяbяb oldu ki, tarix sяhifяlяri istяr- istяmяz onu yaxшы vя hяmd edяn bir шяxsiyyяt kimi юysцn vя zinяtlяndirsin: Doьrudan da, bizя qalan yadigar яsяrlяrimizdir, Bax ki, bizdяn sonra gяlяnlяr bizi onlarla anacaqlar. Яgяr sяltяnяtin hяzrяti dя h əmin minvalla bu yazыq biчarяlяr barяsindя mяrhяmяtli bir qяrar buyursa, Allahыn vя imanыn yanыnda hяdяr getmяz, dцnya vя zamanda xoш zikri qalar vя onun яvяzinin hяddi-hцdudu olmaz. Ulu Tanrыnыn savablarыnы яldя etmяkdя vя xeyirxah яmяllяr qazanmaqda mцvяffяq olasan. Fяlяk sяni ucaltsыn. Allahыn, peyьяmbяrin vя яshabяlяrin adы ilя. ЫЫ бящс Sултанларын ряиййятя ъавабы § 1. Mяrяnd яhalisinin bildirdiyi vяziyyяt-яmir, elчi vя gяlib-gedяn- lяrdяn edilяn шikayяt n əhayət yetiшdi. O rяiyyяtin xatiri asudя olsun, tяfriqя vя tяrяddцdя imkan verilmяsin; bu vяziyyяtin ortadan qaldыrыlmasы цчцn чalышmalar baшladыldы. Qяrara alыndы ki, bu gцndяn etibarяn яmir, inaq, elчi vя digяrlяrindяn heч biri ora yetiшяndя яllяrindя mцkяllяfiyyяtlяri ilя baьlы yazыlmыш divanыn hюkmц olmadan kimsяdяn bir danq (1/6 юlчц vahidi) maliyyя pulu (qыzыl dinar) ala, 1 gecяdяn artыq orda qala bilmяz vя яgяr ot-яlяf mюvsцmц olarsa, чюldя gecяlяyяr vя яsla rяiyyяtin evinя dцшя bilmяzlяr. Яgяr bir kimsя bu qaydanы pozub zцlm etmяyя qalxarsa, camaat hakimin kюmяyi ilя onun cavabыnы verяr. Narahat olmayalar; divanыn qыnayыcы, tяlяbkeш, tяhdidedici vя aydыn gюstяriшli mцvafiq hюkmц Mяrяnd hakiminя gюndяrildi. Eyni zamanda, mцяyyяn edilib ki, tяhlцkяsizliklя baьlы uyьun tяdbirlяr gюrцlsцn. 118 Щикмят § 2. Naxчыvan яhalisinin vяziyyяti, hakimin zцlm vя sitяmi, onun qeyri- qanuni vergilяri ilя baьlы шikayяt bildirisi araшdыrыldы vя hюkm gюndяrildi ki, o, cяzasыna чatdыrыlsыn ki, bцtцn zalыmlara vя sitяmчilяrя ibrяt olsun. Sюzlяri hяr zaman qiymяtlяndirilяn vя eшidilяn mяmlяkяt bюyцklяrinin hamыsы onun haqqыnda шяfa gюstяrdilяr vя o cцmlяdяn, qяrar verdilяr ki, яvvяlki hakim юz yerinя qaytarыlsыn. Bu gцndяn etibarяn rяiyyяtdяn divanыn tяyinatыndan artыq qeyri-qanuni bir tяlяb edilmяsin vя rяiyyяt baшqa heч kimlя vя heч nя ilя tяrяf olunmasыn. Kimsя bu gюstяriшя xilaf чыxsa, haqq etdiyi cяza ilя cяzalandыrыlsan. O vilayяtin bюyцklяrinin sюzц mюtяbяrdir. Ona gюrя яvvяlki hakim юz yerinя qaytarыldы ki, divanыn юn gюrdцyц rцsumlardan artыq rяiyyяtdяn baшqa bir шeylяr tяlяb edilmяsin vя bir kimsяyя яziyyяt olunmasыn. Elяcя dя, qяrarlaшdыrыldы ki, yerinя qaytarыlmыш hakim bu шяrtя яmяl etsя, xoш niyyяtlяrlя iш gюrsя, ona etiraz edilmяsin vя яgяr hakim xilaf çıxsa, cяzasы elя verilm əlidir ki, baшqa zalыmlara vя sitяmgяrlяrя dяrs olsun. Oranыn hakiminя mцavin olaraq, xцsusяn, az tamahlыlыq, qanuna tabelik, Allah qorxusu olan, rяiyyяtpяrvяr, яdalяt vя haqqa tapыnma lяyaqяtlяri ilя seчilяn yaxыnlardan biri gюndяrilsin. O, keчmiш gцnlяrin bяrpasыnы vacib bilsin, sцlh, яmin-amanlыq istяyяnlяrя vя islahatчыlara gцc versin, onlara hami olsun, zalыmlarыn vя mцfsidlяrin яl-qolunu mяslяhяt bildiyi yollarla kяssin. Bu anlayышы hяyata keчirtsin ki, hюkmцnцn baшa dцшцlmяsi цчцn davamlы olaraq hakim vя mяmurlarыn gцzяranыnы rяiyyяtlя uyьun юlчцdя saxlasыn. Mяlumat цчцn o hюkm tяqdim olunur. § 3. Serah яhalisinin шikayяti, чяyirtkя fяlakяti vя bu цzdяn dяymiш zяrяr barяdя mяlumat ilя mцbarяk alimlяrimiz tanыш edildi. Vяziyyяt haqqыnda dolьun mяlumatlarыn чoxluьu diqqяt vя tяяssцfцn artmasыna sяbяb oldu. Bizim mяmlяkяtlяr Abdulla Tahirin mяmlяkяtlяrindяn чoxdur. Hяtta bu mцqayisя belя dцzgцn tяsяvvцr yaratmыr. Elяcя dя, bizim rяiyyяtin, xцsusяn, onun цmumi чoxluьunun lazыmi haqqыna dair mяrhяmяtlяrimiz, hцsnц- rяьbяtimiz, etdiyimiz yadda qalan яmяllяr vя verdiyimiz dяyяrlяr onunkunun min qatыna bяrabяrdir. Biz ki, Allahыn kюlgяsiyik, юzцmцzц onun чяyirtkя ziyafяtinя rяiyyяtdяn daha чox layiq bilirik. Bu ilin mяsrяflяri dюvlяt xяzinяsindяn qarшыlanacaqdыr. Qяrarlaшdыrыlmышdыr ki, hakim, vяzifя sahibi, юdяmя vя vergi mяmurlarыndan heч biri oranыn яhalisinя яziyyяt etmяsin vя narahatчыlыq tюrяtmяsin ki, camaat xatircяmliklя шяhяrin vя vilayяtin tikinti, abadlыq vя kяnd tяsяrrцfatы iшlяrinя vя hюkmdara duaya mяшьul olsunlar. Hяr bir sahяdяki savab iшlяr dюvlяtin яbяdi yaшamasыna sяbяb olar, inшallah! Fars dilindяn tяrcцmя etdi: Шяmsi Pяnahoьlu Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|