Microsoft Word kitab konfrans son
Yüklə 5,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
72
Şəkil sözlərə uyğunlaşdırmaq * Matching parts of words to other parts, eg: beginnings too endings. Sözlərin ayrı-ayrı hissələrini bir-birinə birləşdirmək,məs: başlanğıc hissəni sonuna * Matching words to other words, eg: collocations, synonyms, opposites, sets of related words, etc. Sözləri verilmiş digər sözlərə uyğunlaşdırmaq, məs: söz birləşmələri, sinonimlər,antonimlər, onunla əlaqəli sözlər və s. * Using prefixes and suffixes to build new words from given words. Verilmiş sözlərə suffikslər və ya prefikslər artırmaqla yeni sözlər düzəltmək * Classifying items into lists Sözləri ardıcıllıqla təsnif etmək * Using given words to complete a specific task Verilmiş sözlərdən istifadə edərək tapşırığı tamamlamaq * Filling crosswords, grids or diagrams Cümlələrdə boşluqları doldurmaq * Memory games Yaddaş oyunları Lüğətin tədrisi zamanı hər bir müəllim əvvəlcədən dərsin planını qurmalı və lüğəti hansı bilik və bacarıqlar üzərində inkişaf etdirəcəyini bilməlidir. Bu məqalədə göstərilmiş dərs planında lüğətin öyrədilməsi Qrammatikanın tədrisi zamanı həyata keçirilir. (BC İNSETT COURSE MATERİALS - 2009) Təlim prosesində şagirdləri dilin bacarıq və vərdişlərinə yiyələndirmək üçün hər bir müəllimin təlim məqsədi olmalıdır və bu məqsədlər ardıcıl planlı şəkildə həyata keçirilməlidir. Hər bir dərsin təlim prosesindən sonra, müəllim “ Mənim şagirdlərim bu dərsdə nə öyrəndilər?” sualına “bəli”cavabı verə bilirsə, deməli o növbəti dərsə başlaya bilər. Əgər bu sualın cavabı “xeyr”dirsə o zaman müəllim çətinliyin səbəbini aydınlaşdırmalı və yaxud digər üsullardan istifadə etməlidir. Dil müəllimləri daim axtarışda olmalı, şagirdləri dilin bacarıq və vərdişlərinə mükəmməl yiyələndirmək üçün lüğət ehtiyatlarını zənginləşdirməlidirlər. Dilin yüksək səviyyədə tədris olunmasında qrammatikanın öyrədilməsi və öyrənilməsi əsas amillərdən biridir. Azərbaycan dilində olduğu kimi, eynilə də İngilis dilinin qrammatkasında, sözlərin cümlədə yeri və düzgün isifadə olunması qaydalarını bilmək vacib və zəruridir. İngilis dilinin lüğət tərkibi çoxlu sayda sözlər, söz birləşmələri, frazeoloji birləşmələr, idiomlar,vulqar sözlərlə və.s zəngindir. Araşdırmalar nəticəsində belə məlum oldu ki, İngilis dilinin grammatikasında, tələffüzündə və nitqində bir neçə problemli sözlər vardır ki, onlar cümlə daxilində istifadə olunarkən çox zaman səhvlərə yol verilir. İngilis Qrammatisti Alice Maclin-in “ Reference Guide to English” adlı qrammatika kitabınin 99-cu səhifəsində bu sözlər “çaşdırıci sözlər” (və yaxud problemli sözlər) termini altında aşağıdakı kimi təhlil olunur və Azərbaycan dilində belə bir termin mövcud deyil. 1. Accept, except Accept – feldir. Azərbaycan dilinə “qəbul etmək” və yaxud “bəyənmək” kimi tərcümə olunur. Except- isə sözönüdür. Mənası isə “başqa” “hər şeydən, hər kəsdən başqa” deməkdir. Məs: I accept (receive) your apology. Everyone will go except Tom (Tom is not included) 2. According to, Accordingly According to – Azərbaycan dilinə “kimə və nəyə görəsə” kimi tərcümə olunur. Accordingly – isə budaq cümlələrin əvvəlində “nəticədə”, budaq cümlələrin sonunda isə “uyğun tərzdə, uyğun olaraq” kimi tərcümə olunur. Məs: According to the weatherman, it will rain tonight. It may rain tonight. You should dress accordingly. 3. Affect,effect Affect- feldir. Azərbaycan dilinə “dəyişmək” və yaxud “təsir etmək kimi” tərcümə olunur. Effect- cümlədə həm fel,həm də isim kimi işlənə bilər.Fel kimi işləndikdə Azərbaycan dilinə“səbəb olmaq”, İsim kimi isə “nəticə” kimi tərcümə olunur.
Ex: Lack of sleep affects my work (verb) The effect of the protests was a change in the bus route 4. After,afterward,afterwards 73
After- tabeli budaq cümlələrdə sozönü kimi çıxış edərək “nədənsə sonra” mənasını verir. Afterward və yaxud afterwards - hər ikisi cümlə daxilində zərflik kimi çixış edir və eyni cür işlənərək Azərbaycan dilinə “gec” “sonra” kimi tərcümə olunur.Məs: Charles came after me (preposition) Charles came after I did. (conjunction) Afterward(s) I came. (adverb) Ingilis dilinin lüğət tərkibində bu kimi sözlərə bənzər təxminən yüzlərlə söz vardır ki, onların cümlə daxilində istifadəsi zamanı çox səhvlərə yol verilir. Elə məhz bu səbəbdən elmi tədqiqat işinin aktuallığı - bu cür “priblemli ” sözləri araşdırıb tədqiq etməkdir. 5. All together, altogether - hər ikisinin yazılış qaydasinda bir fərq vardır. All together – ayrı yazılır və mənası “hər şeyin” və yaxud “hər bir kəsin bir yerdə və ya bir qrupda” olması deməkdir. Altogether- isə bir yerdə yazılaraq “L” hərfinin birinin düşməsi nəticəsində mənası dəyişir və tərcüməsi “tamamilə” deməkdir.Məs: The class went all together to the mountains on the same bus.(in one group) The decision is altogether wrong.(completely) İngilis dilinin lüğət təkibində digər bir qisim sözlər vardır ki ümumi bir termin kimi “comparison”- müqayisə, “contrast”- ziddiyyət bildirən sözlərdir. Azərbaycan dilindən fərqli olaraq “müqayisə” ümumi termin kimi sözlər arasında oxşarlıq və fərqliliyi ifadə etməsinə baxmayaraq, müqayisə və ziddiyət (comparison and contrast) bildirən sözlər dedikdə, müqayisə - oxşar sözləri, ziddiyyət isə fərqli sözləri arasında tədqiq edilir. Müqayisə və ziddiyyət haqqında bilikləri yalnız bir yolla əldə etmək olar. Sözlər arasındakı müqayisə və ziddiyyəti fənnlər arasında və yaxud bir fənn üzrə istifadə olunan sözlər arasında tədqiq etmək mümkündür. Qrammatik quruluşlarına görə oxşarlıq bildirən sözlər : 6. Like and As Like - sözönüdür. As - isə budaq cümlənin təqdimedicisi kimi çıxış edir. Məs: David behaves like his fatherş David is as tall as his father 7. Alike and similar Alike - cümlədə həmişə təyin edən sözdən sonra gəlir. Similar - cümlədə ondan sonar isim işlənir. Ex: Norway and Sweden alike in climate. Their similar habits show how alike they are. Elmi tədqiqat işinin sonunda belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, bu cür “prolemli sözlər”in araşdırılıb tədqiq olunması müasir İngilis dilinin tədrisində çox vacib və zəruri məsələlərdən biridir.
Ədəbiyyat 1. “ Reference Guide to English” – Alice Maclin 2. “ Grammar and Composition Handbook”-Glencoe Mc Graw-hill 3. “Advanced Grammar in USE” –Martin Hewings 4. “Fundamentals English Grammar”- Betty Schrampfer Azar
DÜRDANƏ RƏHİMZADƏ Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Azərbaycan Tibb Universiteti
OĞUZ DİLLƏRİNDƏ YENİ SEMANTİKA QAZANMIŞ ƏRƏB ALINMALARI Açar sözlər: oğuz dilləri, ərəbizmlər, semantik dəyişiklik, yeni məna.
The comparison of Arab borrowings in Oghuz group of Turkish languages demonstrates different changes in these words. These borrowings change phonetically, grammatically and semantically. Semantic changes are more interesting, because many words gain absolutely different, new definition. Keywords: Oghuz languages, Arabisms, semantic change, new definition
Türk dillərindəki ərəb alınmaları bu və ya digər aspektdə müxtəlif dövrlərdə tədqiq olunmuşdur. Alın- malarda baş verən fonetik adaptasiya, semantik dəyişikliklər, qrammatik uyğunlaşmalar zaman-zaman müx- Yüklə 5,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|