Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A.A.Bakıxanov adına
Tarix İnstitutu Elmi Şurasının qərarı ilə çap olunur
Elmi redaktor:
İsmayıl Hacıyev
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin
üzvü, AMEA-nın həqiqi üzvü, tarix üzrə
elmlər doktoru,
professor
Rəyçilər:
Adil Məmmədov
tarix üzrə elmlər doktoru, professor
Cəbi Bəhramov
tarix üzrə fəlsəfə doktoru
Quliyev R.Ə. Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində gömrük işi (Azər-
baycan SSR sovet gömrük sistemi şəraitində (1920-1991)).
Bakı, Turxan NPB, 2015. - 308 səh.
Kitabda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti devrildikdən sonra xarici ticarət
əlaqələri üzərində dövlət inhisarının bərqərar olması və gömrük
işi sahəsində
sovet rejiminin özünəməxsus qaydalarının tətbiq edilməsi prosesi sistemli
şəkildə araşdırılır. 1920-1991-ci illər ərzində Azərbaycan SSR ərazisindəki
gömrükxanaların fəaliyyəti, sovet gömrük sistemində rolu
və əhəmiyyəti təhlil
olunur. Tədqiq olunan problemlə bu və ya digər şəkildə əlaqəli olan bir sıra
əhəmiyyətli tarixi sənədlər elmi dövriyyəyə ilk dəfə daxil edilmişdir.
Kitab milli iqtisadiyyatın və gömrük tarixinin tədqiqi və tədrisi ilə məşğul
olan elmi işçilər, müəllimlər, həmçinin “İqtisadiyyat” və “Gömrük işi” ixtisası
üzrə təhsil alan tələbələr və milli gömrük tariximizi
öyrənən oxucular üçün
faydalı ola bilər.
ISBN 978-9952-8212-9-1
© Röfət Quliyev, 2015
5
Mündəricat
GİRİŞ ......................................................................................................... 7
I FƏSİL.
Azərbaycan SSR-də sovet gömrük sisteminin
qurulması ........................................................................................10
1.1.
Sovet gömrük quruculuğu sahəsində ilk tədbirlər ...........................10
1.2. Azərbaycan SSR XKS-nin gömrük siyasətində
müstəqillik meylləri..........................................................................42
1.3. Sovet gömrük rejimi Azərbaycanın
iqtisadi-ticarət maraqlarına qarşı ......................................................51
1.4. Bakı gömrükxanası 20-ci illərin sonu - 30-cu illərdə........................85
II FƏSİL. SSRİ-nin xarici ticarət və gömrük münasibətlərində
Azərbaycanın rolu (1922-1960-cı illər) .......................................99
2.1.
Bakıda keçirilən xarici ticarət
yarmarkaları gömrük sənədlərində ...................................................99
2.2. Azərbaycan sovet-İran və digər ölkələrlə ticarət-
gömrük münasibətlərində. Xarici ticarət əlaqələri
1930-cu illərdə................................................................................110
2.3. Gömrükxanalar II dünya müharibəsi illərində................................128
2.4.
Müharibədən sonrakı illərdə gömrük
əməliyyatlarının
zəifləməsi
.........................................................140
III FƏSİL. Azərbaycan SSR-in xarici iqtisadi-ticarət əlaqələri
gömrük işi müstəvisində (1969-1985-ci illər) ..............................148
3.1.
Respublikanın xarici iqtisadi-ticarət
əlaqələrində irəliləyişlər..................................................................148
3.2. Gömrük əməliyyatlarının həcminin
artması. Bakı gömrükxanası ...........................................................174