Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində gömrük işi
222
sayəsində Azərbaycanın xarici iqtisadi əlaqələrində keyfiyyətcə yeni mər-
hələnin başlanğıcı qoyuldu. Respublikamızın ixrac potensialının artmasına
istiqamətlənən siyasi qərarlar qəbul edildi, bu sahədə daha geniş təşkilati
işlər aparıldı.
Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərlik etdiyi 1969-1982-ci illərdə
ölkənin ixrac potensialının fundamental əsaslarının yaradılması və xarici
ticarət fəaliyyətin səmərəli idarə edilməsi sahəsində zəngin təcrübə
qazanıldı. Gömrük sənədləri təsdiq edir ki, xarici iqtisadi əlaqələr nisbətən
geniş xarakter almışdır. Həmin dövrdə Azərbaycan SSR-nin xarici ölkələrlə
iqtisadi əlaqələrinin əsas formalarını təşkil edən xarici ticarət və xarici
ölkələrin ərazisində tikinti işlərinin aparılması sahəsində fəaliyyət, bey-
nəlxalq yük daşımaları, beynəlxalq yarmarka və sərgilərdə iştirak, mütə-
xəssis mübadiləsi və beynəlxalq turizm və birbaşa iqtisadi əlaqələr gömrük
işinin də bir qədər canlanmasına səbəb oldu.
1991-ci ildən başlayaraq xarici ticarətdə liberallaşdırma prinsipinin
elan edilməsi xarici iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olanların sayını kütləvi
surətdə artırdı. Bununla yanaşı gömrük orqanlarının qarşısında duran
funksiya və vəzifələri də xeyli genişləndi. 1991-ci ilin son sovet Gömrük
Məcəlləsi və Gömrük Tarifi gömrük sisteminin müasirləşdirilməsi ilə
fərqlənirdi. Həmin sənədlərə əsasən müttəfiq respublikalarda yeni gömrük
qurumları və təşkilatlarının yaradılmasına başlanıldı. SSRİ-də hökm sürmüş
inzibati-əmrlik sistemi dövlət quruculuğunun bütün sahələrində olduğu kimi
gömrük işinin inkişafını da ləngidirdi. Respublikanın idxal-ixrac əməliy-
yatları bütünlüklə sovet dövlətinin inhisarına alınmışdı və gömrük rəsmiləş-
dirilməsi, gömrük gəlirləri ittifaq hökumətinin nəzarəti altında idi. Məhz
buna görə də, Azərbaycan SSR-in ixrac potensialı sovet gömrük siyasətinin
özünəməxsus xüsusiyyətlərinin təsiri ilə formalaşırdı. Müttəfiq respublika-
larda gömrük xidmətinin yerli tabeçiliyə keçməsi, milli gömrük təşkilat-
larının yaradılması, xarici iqtisadi əlaqələrin daha səmərəli idarə olunmasına
imkan yaratdı.
Sovet İttifaqının dağılması ilə Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın
18-də müstəqilliyinə qovuşdu və öz iqtisadiyyatını milli maraqlara uyğun
inkişaf etdirmək fürsəti qazandı. Azərbaycan Respublikasında milli gömrük
xidmətinin təşəkkülü və inkişafına başlanıldı. Dövlət sərhədinin gömrük
baxımından mühafizəsinin gücləndirilməsi üçün əlavə tədbirlər görüldü.
1992-ci il yanvarın 30-da Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük
Komitəsi yaradıldı. Gömrük xidməti milli təhlükəsizlik vəzifələrinin yerinə
yetirilməsi sahəsində dövlət idarəçiliyinin ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrildi.
Azərbaycan SSR sovet gömrük sistemi şəraitində (1920-1991)
223
İstifadə edilmiş mənbələr və ədəbiyyat:
1. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti orqanlarının yaradılması və fəaliyyəti.
Bakı: ADU nəşriyyatı, 1984, 96 s.
2. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti orqanlarının yaradılması və fəaliyyəti.
Bakı: ADU nəşriyyatı, 1984, 96 s.
3. Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi (ARDA), f. 75, siy. 1, iş 6.
4. ARDA, f. 84, siy. 1, iş 356.
5. ARDA, f. 84, siy. 1, iş 375.
6. ARDA, f. 85, siy. 3, iş 155.
7. ARDA, f. 85, siy. 3, iş 160.
8. ARDA, f. 85, siy. 3, iş 164.
9. ARDA, f. 85, siy. 3, iş 166.
10. ARDA, f. 85, siy. 3, iş 169.
11. ARDA, f. 130, siy. 1, iş 68.
12. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 4.
13. ARDA, f. 363, siy.1, iş 46.
14. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 47.
15. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 89.
16. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 92.
17. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 171.
18. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 186.
19. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 228.
20. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 656.
21. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 756.
22. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 757.
23. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 762.
24. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 764.
25. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 765.
26. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 771.
27. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 777.
28. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 778.
29. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 837.
30. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 838.
31. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 839.
32. ARDA, f. 363, siy. 1, iş 1062.
33. ARDA, f. 363, siy. 3, iş 1.
34. ARDA, f. 363, siy. 3, iş 27.
35. ARDA, f. 363, siy. 3, iş 34.
36. ARDA, f. 363, siy. 3, iş 60.
37. ARDA, f. 363, siy. 3, iş 286.
38. ARDA, f. 363, siy. 4, iş 665.
Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində gömrük işi
224
39. ARDA, f. 363, siy. 5, iş 20.
40. ARDA, f. 363, siy. 10, iş 290.
41. ARDA, f. 411, siy. 1, iş 49.
42. ARDA, f. 411, siy. 1, iş 129.
43. ARDA, f. 411, siy. 3, iş 423.
44. ARDA, f. 411, siy. 3, iş 424.
45. ARDA, f. 411, siy. 4, iş 27.
46. ARDA, f. 411, siy. 4, iş 49.
47. ARDA, f. 411, siy. 4, iş 95.
48. ARDA, f. 411, siy. 5, iş 96.
49. ARDA, f. 411, siy. 5, iş 338.
50. ARDA, f. 411, siy. 5, iş 629.
51. ARDA, f. 411, siy. 12, iş 201.
52. ARDA, f. 411, siy. 13, iş 14.
53. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 4.
54. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 24.
55. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 25.
56. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 48.
57. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 50.
58. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 60.
59. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 66.
60. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 70.
61. ARDA, f. 710, siy. 1, iş 105.
62. ARDA, f. 710, siy. 6, iş 9.
63. ARDA, f. 713, siy. 1, iş 60.
64. ARDA, f. 713, siy. 1, iş 79.
65. ARDA, f. 796, siy. 1, iş 8.
66. ARDA, f. 796, siy. 6, iş 9.
67. ARDA, f. 1610, siy. 1, iş 89.
68. ARDA, f. 1610, siy. 1, iş 98.
69. ARDA, f. 1698, siy. 1, iş 1.
70. ARDA, f. 1698, siy. 1, iş 2.
71. ARDA, f. 1698, siy. 1, iş 61.
72. ARDA, f. 1698, siy. 1, iş 68
A
73. ARDA, f. 1698, siy. 1, iş 89.
74. ARDA, f. 1698, siy. 1, iş 91.
75. ARDA, f. 1698, siy. 2, iş 3.
76. ARDA, f. 2511, siy. 1, iş 103.
77. ARDA, f. 2511, siy. 5, iş 18.
78. ARDA, f. 2511, siy. 5, iş 33.
79. ARDA, f. 2511, siy. 5, iş 57.
80. ARDA, f. 2511, siy. 5, iş 103.
Dostları ilə paylaş: |