Microsoft Word KÜLTÜr evreni 24. sayı. doc
Yüklə 440,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. 4. Şark-Garp
- 2. 5. Orası
- 2. 6. Lehistan Mektubu
Kültür Evreni-Unıverse Culture-Мир Культуры / Yıl-Year-Год 2015 / Sayı-Number-Число 24
Şiirde, şairin 1927 yılında Bakü’ye gelirken geçen dört günlük yolculuğundan söz edilmektedir. Burada, soğuk Moskova’dan trenin kömür tozlu Rostov’u aşarak sıcak Bakü’ye geçmesi çok incelikle tasvir edilmiştir. Yolculuk boyu şehirler değişmektedir. Sarışın, mavi gözlü kişilerin yerine kara gözlü, kara kaytan bıyıklarını buran köylüler geçmektedir. Aslında Bakü 1927 yılında Sovyetlerin içerisinde bir şehir olarak basit, boz ve temiz bir şehirdi. Ama şair Bakü’yü o kadar seviyor ki, “Pırıl pırıl yanan Bakü’nün karşısında ben bir dağın dibinden dağı seyir eder gibi hayranım, yıldızların altında tek başına gider gibi hayranım” diyor. Nitekim, Azerbaycan’da da Nazım Hikmet çok sevilmiş ve Sovyetler Birliği döneminde Türkiye belli bir ölçüde Nazım Hikmet şiiriyle algılanmıştır. “Nefte Doğru” yolculuk, bir seyahat şiiri olduğu için burada özel adlar da daha fazla yer almaktadır. Şiirde, tam olarak 19 özel ad kullanılmış, bazıları ise defalarca tekrarlanmıştır. Şehir yer adlarının yanı sıra; İsa, Lenin, Azer adlarına da şiirde rastlanmaktadır. Şiirde son durak, aynı zamanda da neftin ocağı Bakü olduğundan, şair 6 kez Bakü adını tekrarlamıştır. Şiirdeki özel adlar şunlardır: Moskova, Bakü, Kafkas,
Söz konusu coğrafî nitelikteki özel adlar, bir yandan şairin Moskova’dan Bakü’ye kadar devam eden uzun tren yolculuğunu ve Bakü’nün ihtişamını, öte yandan ise bu ihtişamın ve güzelliğin gerçekleştiği metinler arası zamansal bağlamı, özel metin kurucu işaretler olarak göstermektedir. Şiirde yer alan Rostov, Kislovodsk, Kazbek, Donbas ve
da metinde Türkçe imlâ kurallarına uymayan yabancı kökenli özel adlar olarak değerlendirilebilmektedir.
Nazım Hikmet’in başından sonuna kadar özel isimlerle dolu olan bir şiiridir. “Firenk şairinin gördüğü Şark”ı yanlış tanıyan Garplılara isyan edercesine Şark’ı savunan şair “Şarklıdan başka herkesin orta malı olan memleket!” diyerek halkının kıtlıktan öldüğüne üzülmektedir. Bunu yapan Avrupa-Himalay tepesinde cazbant çaldıran Britanya subayları ve Anadolu’yu Armstrong’un talim meydanına dönüştürenler, çürük Fransız kumaşlarını yüzde beş yüz ihtikarla Şark’a satan Piyer Loti, Avrupa’nın San-külotlarıdır. Şair bu kısa olmayan şiirde Şark kelimesini 9 defa kullanmıştır. O, bununla sanki Avrupa’ya isyan edercesine Şark’ı hiç değilse şiirinde yükseklere kaldırmak istemiştir. Şiirde kullanılan özel adlar şunlardır: Şark, Amerikan, Avrupa, Himalay, Britanya, Ganjal, Anadolu, Armstrong,
Burada özel adların kullanımıyla Doğu ve Batı kültürleri arasındaki büyük farklılık ve ikincinin birinci üzerindeki sonradan ortaya çıkan sömürge siyaseti, aslında bazı coğrafî- ekonomik ve askeri parametreleriyle şiirde açılıp gösterilmektedir. Firenk, Himalay, Piyer Loti, Ganjal gibi millet, dağ ve kişi özel adları da metinde Rusça imlâ kurallarına uygun olarak veya transliterasyon şekilleriyle yazılmıştır. Söz gelişi: Piyer.
Kültür Evreni-Unıverse Culture-Мир Культуры / Yıl-Year-Год 2015 / Sayı-Number-Число 24
Şairin hayatının son yıllarında yazdığı bir şiiridir. Ebadı itibariyle çok büyük şiir olmasa da, içinde özel adlar doludur. İlk sekiz satırda tam olarak 22 özel ad bulunmaktadır. Şiirde şair ırkların, halkların hepsine aynı sevgiyi duyduğunu anlatmaya çalışmıştır. İnsanların ırklarına, milliyetlerine göre birinin diğerinden yüksekte olmadığını anlatırken ama bir de Orası’na işaret eder. Dünyadaki yurtlardan biri var ki, orası Nazım için bir umut yeridir. Orası ne Türkiye ne Azerbaycan ne de Polonez adalarıdır: Oranın pasaportunu taşıyorum kağıttan değil, vizesi yüreğime yazılı damgası vurulu yüreğime. Orası hem gözüm hem gözümün üstündeki kaş. Oralı ilk yeni adamı yüz yılımın, bütün yurtlarımın yurttaşı Lenin yoldaş Şiirdeki özel adlar şöyle sıralanabilir: Endonezyalı, Alman, Esikmos, Sudanlı, Çinli, Türk, Ermeni, Yahudi, Arap, Lehli, Rus, Meksikalı, Norveçli, Kırgız, Abhazyalı, Hintli, Kürt, Fransız, Fars, Liberya, İngiliz, Amerikalı, Türkiye, Polonez, Azerbaycan, Lenin. Yukarıda belirtilen yer, kabile, halk ve millet adlarının şiirde özel metin kurucu işaretler yerine kullanılmasıyla oluşturulan metinler arası kavramsal bağlam, çok geniş bir coğrafyaya aittir. Şiirde tasvir edilen Lenin tiplemesinin ortaya çıkışı da söz konusu metinler arası bağlama göre şairin “edebî kahramanına bir adlandırma hedefi olarak ön anlamlanmalı dolgunluk yaklaşımıyla şartlanmaktadır” (Popovskaya 2006: 29). Orası şiirinde kullanılan Eskimos ve Abhazyalı kelimeleri ise, Türkçe metinde leksik, etnik ve etimolojik manalarıyla net olarak anlaşılmamaktadır. Birincisi, Rusça sözlüklerde madde başı kelime olarak ‘Eskimosı’ (Eskimoslar) morfolojik şekliyle, yani gramatikal çoklukta verilmekte olup, “Kuzey Amerika’nın kutup kıyısında, Grönland’da ve Asya’nın Kuzey- Doğu uç noktasında yaşayan halk gruplarını” (Ojegov, Şvedova 2002:912) bildiren özel bir isimdir. Bu bakımdan söz konusu kelimenin Türkçe metinde de Eskimoslar şeklindeki bir kullanımı daha doğru olacaktır. Abhazyalı kelimesinin ise, yazarın yazdığı şiirsel metinde ‘Abaza’ olarak kullanılması gerekmektedir. Çünkü, burada kastedilen Abhazya ülkesi değil, söz konusu diyarda yaşayan ve belli bir ölçüde millet kavramını ifade eden ‘Abaza’ halkı veya etnik grubudur. Bu bağlamdaki uygun metinler arası leksik-semantik anlamlandırmalar ve semiyotik işaretlenmeler; ülkenin, milletin ve dilin adı olarak ‘Abhazya-Abaza-Abazaca’ bağlamsal sırasıyla düşünülmeli, yani Türkiye-Türk-Türkçe; Özbekistan-Özbek-Özbekçe; Gürcistan-Gürcü-Gürcüce; Rusya-Rus-Rusça; Almanya- Alman-Almanca gibi leksik, semantik ve kavramsal paralellerde olduğu gibi algılanmalıdır.
Lehistan’a yolculuğu sırasında Nazım Hikmet karısına “Lehistan Mektubu” adlı bir şiir yazmıştır. Dedesinin Lehistanlı olduğunu söyleyen şair, böyle bir nesilden olduğu için duyduğu gururu da söz konusu şiir metninin satır aralarına yansıtmıştır. Elbette, bu gururun diğer bir nedeni de o dönemde Lehistan’da artık sosyalizmin kurulması olsa gerek. Şair, karısına “Sosyalizm sevgilimizin bizden ne şan, ne para, vefadan başka bir şeyler bekleme- yişidir” diye de seslenmektedir. Şiirde, sosyalizm mevzu bahis olmadan önce Paris’ten, Yüklə 440,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|