Microsoft Word m vzu docx

-  qismən  sanitar  təmizləməsindən  sonra  radioaktiv  maddə  ilə  zəhərlənmə  səviyyəsi  yol 
verilən normadan (bədəndə 15mR/saat) artıq olan şəxslər; 
- zəhərləyici maddələrlə və onların aerozolları ilə bilavasitə təmasda olan, bakterial zədə 
ocağında olan bütün əhali; 
-  bakterial  zədə  ogağında,  kimya  zədə  ocağında  zərərsizləşdirmə  tədbirlərini  həyata 
keçirən MM dəstələrinin şəxsi heyəti. 
Tam  sanitariya  təmizləməsi  mülki  müdafiə  qoşun  bölmələrinin  xüsusi  təmizləmə 
məntəqələrində,  adi  hamamlarda,  sanitariya  buraxıcılarında  düzəldilən  stasionar və  səyyar 
yuyunma  məntəqələrində  aparılır.  Hər  bir  şəxsə  40  litr  su  və  25  mq  sabun  sərfi  nəzərdə 
tutlur. 
Adamların  tam  sanitariya  təmizlənməsi  ilə  birlikdə  paltar  zərərsizləşdirən  stansiyalarda 
alt və üst paltarlar, ayaqqabılar tam dezaktivasiya edilə bilər. 
Xüsusi  təmizləmə  məntəqələrində  nəzarət-bölüşdürmə  məntəqəsi,  adamların  sanitariya 
təmizlənməsi  meydançası,  habelə,  paltar,  ayaqqabı  və  fərdi  mühafizə  vasitələrinin 
dezaktivasiyası meydançası düzəldidlir. 
Hər bir sanitariya təmizləməsi  məntəqəsində insanlar ardıcıl olaraq dozimetrik postdan, 
soyunma yerindən, duş şöbəsindən keçirlər. 
Yuyunduqdan  sonra  insanlar  bir  daha  dozimetrik  nəzarətdən  keçirilir  və  yalnız  bundan 
sonra geyinmə şöbəsinə buraxılırlar. 
Bütün təmizləmə meydançaları 2 hissədən: təmiz və çirkli hissələrdən ibarət olur. 
Səyyar  yuyunma  məntəqələrinin,  paltar  zərərsizləşdirən  stansiyaların  şəxsi  heyəti 
tənəffüs üzvlərini mühafizə edən vasitələrdə, rezin çəkmələrdə, əlcəklərdə, döşlüklərdə və 
ya qoruyucu kombinezonda işləməlidir.  
Tam sanitariya təmizlənməsi hamamlarda, duşxanalarda, təmiz su hövzələrində və yaxud 
da xüsusi düzəldilmiş yuyunma məntəqəsində keçirilir. Hökmən alt paltarını dəyişirlər.  
Yuyunma məntəqəsində və ya meydançasında adətən üç şöbə olur: 
- soyunma, yuyunma və geyinmə.  
Lazımi  hallarda  paltar  zərərsizləşdirmə  şöbəsi  də  düzəldilə  bilər.  Soyunma  şöbəsində 
təmiz skamyalar qoyulmalıdır. Zəhərli paltarlar rezinli parçadan olan kisələrə yığılmalıdır. 
Sənədlər və qiymətli əşyalar xüsusi yerdə saxlanmalıdır. 
Geyinmə 
ş
öbəsində 
skamyalar, 
təmiz 
paltar 
qoyulan 
yer 
olmalıdır. 
Yuyunma  məntəqəsinə  xidmət  edən  həyət  zəhərli  paltarları,  ayaqqabları  və  mühafizə 
paltarlarını  zəhərsizləşdirmə  şöbəsinə  aparıb  orada  təmizləməli,  sonra  geyinmə  şöbəsinə 
gətirməlidirlər.  Sanitariya  təmizlənməsinə  göndərilən  şəxslər  soyunma  məntəqəsində  tibbi 
müayinədən  keçməli  gözlərin,  ağız/burun  selikli  qişalarını  2%-li  çay  sodası  məhlulu  ilə 
təmizləməlidirlər. Yuyunma  məntəqəsində ardıcıllıqla əlləri, üzü, başı və bütün bədəni iki 
dəfə sabunlayıb və isti su ilə yuyurlar. Yuyunma 10-15 dəq. davam etməlidir. Yuyunduqdan 
sonra bədənin radioaktiv tozdan tam təmizlənməsini dozimetrik cihazla yoxlamaq lazımdır. 
Ə
gər bədənə qalmış zəhərlənmə normadan artıq olarsa, yuyunma təkrar edilməlidir. 
Lazım olduqda əhali sanitariya təmizlənməsini öz evlərində də təşkil edə bilərlər. 
Ə
rzaq və sənaye mallarında mühafizəsi və zərərsizləşdirilməsi. 
Zəhərlənmiş  yeyinti  məhsullari,  yem  və  su  insanların  və  heyvanların  kütləvi 
zəhərlənməyi üçün mənbə ola bilər,  
Buna  görə  də  göstərilənlərin  kütləvi  zəhərlənmə  vasitələrindən  mühafizəsinin  təşkili-
müvafiq xidmət dəstələrininin, eləcə də kənd təsərrüfatı və yeyinti sənayesi müəsslərinin ən 
mühüm  vəzifəsidir.  Ərzaq  məhsullarının,  suyun  və  yemin  mühafizə  edilməsi 
zəhərləndikdən sonra onları zərərləşdirməkdən asandır. 
Birinci  dərəcəli  mühafizə  tədbirlərinə  ərzaq  və  yem  ehtiyatının  seyrəldilməsi,  onların 
mümkün  ola  bilən  radiasiya  kimyəvi  zəhərlənmə  obyektlərindən  uzaqda  yerləşdirilməsi, 

---

ə
rzaq  saxlamaq  üçün  yararlı  olan  zirzəmiləridən  istifadə  edilməsi  və  sığnacaqların,  mühit 
(əsas)  anbarların,  soyuducuların,  müxtəlif  anbarların  hazırlanması  və  avadanlıqla  təchiz 
edilməsi,  yanğın  təhlükəsizliyinin  gözlənilməsi,  ərzaq  məhsulları  saxlanan  rayonlarda 
radiasiya,  kimyəvi  və  bakterioloji  kəşfiyyat  aparılması,  müsahidə  və  labəratoriya  nəzarəti 
daxildir. 
Mühafizə  üçün  müxtəlif  talvarlardan,  kip  taralardan  (yeşik,  kisə)  və  anbar  binalarından 
istifadə edirlər.  ş yerlərində (təhlükə zamanı), mağazalarda bir günlük təlabat miqdarında 
ə
rzaq  saxlayır,  qalan  ərzağ  isə  sığınacaqlarda  yerləşdirilir.  Anbarların  kipləşdirilməsi  ilə 
ə
laqədar mühafizədə tədbirləri xüsusi əhəmiyyətə malikdir. 
Anbarlarda  saxlanan  yeyinti  məhsullarını  əsasən  radioaktiv  toz  ilə,  duman  buxar  və 
damcı-maye  şəklində  zəhərləyici  (GTZ)  maddələrlə,  habelə  bakterioloji  aerozollarla 
zəhərlənmədən  qoruyurlar.  Anbarların  damları  axmamalı,  yan  divarları  kip  olmalıdır. 
Pəncərələrin    çoxunu  kərpiclə  tikir,  az  hissəsini  lövhə  ilə  kip  bərkidirlər.  Qapılarına 
rezinləşdirilmiş parça, polietilen pərdə, yaxud digər qalın material çəkirlər. 
Yeyinti məhsulları və yem qəfəsələrdə saxlanırlır. Qalaq şəklində yığılmış məhsulun üstü 
brezentlə  örtülür.  Yeyinti  məhsullarını  və  dənli  yemi  açıq  yerlərdə  saxladıqda  üzərini 
polientilen pərdə/yaxud 20-25sm. qalınlığında ot və ya saman qatı ilə örtürlər. 
Ə
rzağı daşımaq üçün divarları və damları saz olan, pəcərə lyukları kip bağlanan xüsusi 
nəqliyyatlardan  avtorefrijitorlardan,  sistemlərdən,  izotermik  vaqonlardan  istifadə  edirlər. 
Ümumi  təyinatlı  avtomobil  nəqliyyatından  istifadə  etdikdə  yeyinti  məhsullarını  və  yemi 
konteynerlərə,  yeşiklərə,  qalın  parçadan  tikilmiş  kisələrə  doldurulmuş  halda  maşınlara 
yığmaq  məqsədəuyğundur.  Bunlar  olmadıqda  isə  ərzağın  üstünü  brezentlə  diqqətlə  örtüb, 
kəndir ilə bağlamaq lazımdır. 
Taranın  da  böyük  əhəmiyyəti  vardır.  Kip  metal  və  şüşə  taralar  yükü  etibarlı  mühafizə 
edirş.  Konsentratları,  suxarını,  peçenye,  qənd,  çayı  ikiqat  kağıza  bükməklə  radioaktiv 
maddələrlə  zəhərlənmədən  tamamilə  qorumaq  olur.  Bağlamaları  polietilen  və  digər 
pərdələrlə, sellofan kisə, rezinləşdirilmiş parça ilə sandıqda saxladıqda, yaxud bir neçə qat 
kağıza  bükdükdə  onların  mühafizə  qabiliyyıtlərini  yüksəltmək  olar.  Belə  yolla  yeyinti 
məhsulları zəhərləyici maddələrdən, zəhərlənmədən yaxşı mühafizə etmək olar. 
Yeyinti  məhsulunu  bükdükdən  sonra  saz  taralara  qabladıqda  daha  yaxşı  mühafizədə 
etmək  oar.  Ən  etibarlı  tara  -  qalın  kartondan  hazırlanmış  kip  qutular,  turşuya  qoyulmuş 
tərəvəz, duzlanmış ət, balıq  saxlanan taxta çəlləklər, habelə bitki yağları üçün olan dəmir 
boçkalar hesab edilir. Taxılı,yarmanı, unu ikiqat parçadan,yaxud kağiz və qoruyucu pərdə 
qatı ilə kambinəli şəkildə tikilmiş kisələrə qabladıqda mühafizə qabiliyyət yüksək olur. 
Kisələri,  yeşikləri  və  digər  bağlamaları  üst-ustə  kip  yığmaq  lazımdır  ki,  aralarındakı 
boşluqlardan  qalaqların  içərisinə  radioaktiv  və  zəhərləyici  maddələr  daxil  ola  bilməsin, 
yeyinti  məhsullarının  üstünü  brezentlə  örtdükdə,  brezentlə  məhsulun  arasına  qalınliğı  10 
sm-rə qədər olan ağac tircəklər qoyuuar. 
Xüsusi  qaydada  mühafizə  edilməyən  yeyinti  məhsulları  və  yem  radioaktiv  dumanın 
hərəkəti,  elecə  də  zəhərləyici  maddələr,  bakterioloji  aerozol  buxarlarının  yayılması 
nəticəsində, habelə zəhərlənmiş həşarat və gəmiricilər vasitəsilə zəhərlənə bilər. Buna görə 
də  FH  təhlükəsi  yaranqıda  yeyinti  məhsullarını,  taxılı,  tərəvəzi  və  yemi  əl  altında  olan 
vasitələrlə örtür, yaxud talvarlar düzəldir, taxılı, tərəvəzi, yemi onların altına yığıb üstlərini 
örtürlər. 
Yeyinti  məhsulları  ehtiyatı  saxlanan  anbarlar  aerozolları,  radioaktiv  və  zəhərləyici 
maddələri  keçiirmirsə,  orada  saxlanan  ərzaqın  və  yemin  mühafizəsi  tələb  olunmur.  Ot 
tayasının  səthinə  xırda  samanla  gil  qarişiğinda  hazırlanmış  məhlul  çəkdikdə  ot  yaxşi 
mühafizə  olunur.  Heyvanların  tövlələrində  saxlanılan  ot  tayalarını  xüsusi  diqqətlə 
qoruyurlar. 

---