Microsoft Word mal bohrani-zeynalov doc
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
155 səviyyəni (8%) xeyli üstələmişdir. Eyni zamanda I dərəcəli kapitalın adekvatlığı da normadan iki dəfə çoxdur (13,1%). 2012-ci ilin I rübü ərzində kredit təşkilatları tərəfindən regionların kreditləşdirilməsi prosesi davam etmişdir. Regionlara kredit qoyuluşlarında milli valyutada olan kreditlər ötən dövrlərdə olduğu kimi xarici valyutada kredit qoyuluşlarını üstələmiş və 1 aprel 2012- ci il tarixə kredit portfelinin 76,3%-ni təşkil etmişdir. Regionlarda kreditlərin böyük hissəsini (66,1%) uzunmüddətli kreditlər təşkil edir. Kreditlərin cəmi aktivlərdə payının ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə artması ilə əlaqədar bankların müştərilərə verilmiş kreditlər üzrə faiz gəlirləri də 17,2% artmışdır (cəmi 279,5 2011-ci ildə xaricdən cəlb olunmuş kapitalın ümumi həcmi 8.1 mlrd. $ təşkil etmişdir. Bu göstərici əsasən ölkəyə cəlb olunmuş birbaşa investisiyaların və xarici kreditlərin hesabına formalaşmışdır. Birbaşa investisiyalar formasında xaricdən cəlb olunmuş sərmayələrin ümumi məbləği 4.4 mlrd. $ olmuşdur. Bu investisiyaların strukturunda neftqaz sektorunun xüsusi çəkisi 78% təşkil etmişdir Cəlb olunmuş sərmayələr iri neft-qaz layihələrinin, ə sasən BP Eksploreyşn (Şah Dəniz) Ltd. layihəsi və Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkətinin Azəri-Çıraq-Günəşli yatağında görülən işlərin maliyyələşdirilməsi ilə ə laqədar ölkə iqtisadiyyatında istifadə olunmuşdur. Qiymətləndirmələrə görə qeyri-neft sektoruna cəlb olunmuş birbaşa investisiyaların ümumi məbləği 978.3 mln. $ olmuşdur. Bu da ölkəyə cəlb olunmuş birbaşa xarici investisiyaların ümumi həcminin 22%- ni təşkil etmişdir. Hesabat ilində kreditlər və digər investisiyalar formasında cəlb olunmuş sərmayələrin xüsusi çəkisi xarici kapitalın strukturunda 45% (3651.0 mln. $) təşkil etmişdir. Bu məbləğ əsasən birbaşa dövlət və dövlət təminatlı, neft-qaz sektoru və banklar tərəfindən cəlb edilmiş kreditlər hesabına formalaşmışdır Kreditlərin 37.9%-i (1255.1 mln. $) birbaşa dövlət və dövlət təminatı əsasında cəlb olunmuş kreditlər (beynəlxalq maliyyə və digər təşkilatlar tərəfindən ayrılmış kreditlər), 62%-i 156 (2053.0 mln. $) isə dövlət təminatı olmayan kreditlərdir ki, bunun da 828.9 mln. $-ı banklar, 706.0 mln. $-ı neft-qaz sektoru, 518.1 mln. $-ı isə digər müəssisələr və firmalar tərəfindən cəlb olunmuşdur. Əvvəlki dövrlərdə cəlb olunmuş kreditlər üzrə 2236.1 mln. $ geri qaytarılmışdır. Qaytarılmış kreditlərin 43.4%-i (969.5 mln. $) bank sisteminin, 13.7%-i (306.9 mln. $) dövlət və dövlət təminatı əsasında cəlb olunmuş kreditlərin, 25.8%-i (577.4 mln. $) neft-qaz sektorunun, 17.1%-i (382.3 mln. $) isə digər müəssisələr və firmaların payına düşür. 2011-ci ildə ölkənin ehtiyat aktivləri 12356 mln. $ məbləğində artmışdır 73 . Milli iqtisadi inkişafın tərəddüdlü vəziyyətinin aradan qaldırılması üçün ardıcıl şəkildə tədqiqatların həyata keçirilməsini məqsədəuyğun hesab etmək olar: 1. uzunmüddətli iqtisadi artımın təmin olunması üçün inflyasiyanın üzərində nəzarətin tətbiq olunması vacibdir. qtisadi siyasətin əsas vasitələrindən biri kimi iqtisadi artım sürəti ilə inflyasiyanın artım sürəti arasında dövri xarakterli əlaqənin qorunmasını; 2. daxili bazarda pul-kredit siyasətinin həyata keçirilməsində kommersiya banklarının ümumi kredit resurslarından aşağı faiz dərəcələrinin tətbiqi ilə istifadə olunması; 3. fiskal və monetar tədbirlərdən əlaqələndirici şəkildə istifadə etməklə, maliyyə bazarında dayanıqlı vəziyyətin qorunması; 4. maliyyə bazarını tənzimləyən yeni qaydaların tətbiq olunması; 5. kəskin xarakterli sosial problemlərin həlli üçün fiskal tədbirlərdən istifadə olunması; 6. real sektorun bütün səviyyələrində (sahə, region, firma) dövlət tərəfindən ardıcıl stimullaşdırıcı tədbirlərin görülməsi 74 . 73 AMB. llik hesabatlar, 2011, Bakı 2012. 74 M. Meybullayev. Qlobal maliyyə böhranı. Bakı AD U, 2009 157 NƏT CƏ 1.Qlobal maliyyə böhranı və antiböhran siyasət mövzuları ilə ə laqədar problemləri beynəlxalq elmi ictimaiyyətin, həmçinin ictimai və humanitar elmlər sahəsində çalışan alimlərin müzakirə mövzusu olaraq qalır. Qlobal maliyyə böhranı hələ də bəzi ölkələrin maliyyə sektoruna mənfi təsiri davam etməkdədir. 2. Həyata keçirilən antiböhran siyasəti əksər elmi ə dəbiyyatlarda təsviri çalışma səviyyəsində şərh edilir və təbii ki, bu siyasətin mahiyyətinin dərin elmi analitik təhlil və qiymətləndirməyə ehtiyac vardır. 3. Maliyyə böhranının tərifinə əsaslanaraq, yerli və xarici müəlliflərin elmi araşdırmalarında maliyyə qeyri-sabitliyinin yaranması və inkişafının dəqiq çərçivəsinin müəyyənləşdirilməsinə dair vahid yanaşmanın olmadığını əminliklə sübut etmək olar. Maliyyə böhranı anlayışı o qədər genişdir ki, onun mahiyyətini dəqiq müəyyənləşdirmək mümkün deyil. Maliyyə böhranının strukturu məsələsində də iqtisadçı alimlər arasında fikir birliyi yoxdur. Beynəlxalq kapital hərəkətlərinə açıq bir iqtisadiyyatda xarici investorların müxtəlif ölkə bazarlarında apardığı siyasətlərin müxtəlif kanallar ilə ölkə maliyyə sisteminə və makroiqtisadi sa- bitliyə təsirləri mümkündür. Maliyyə sarsılmaları sferasındakı işləri yekunlaşdıraraq belə qərara gəlmək olar ki, maliyyə böhranının tərkibinin mahiyyəti aşağıdakılardan ibarətdir: maliyyə böhranı – maliyyə aktivlərinin qiymətinin kəskin düşməsi ilə və ya maliyyə bazarında vəziyyətin kəskin ağırlaşması, xüsusən də milli pul vahidinin dəyərsizləşməsi və suveren borcun ödənilməsi problemi, maliyyə bazarı və maliyyə institutlarının vasitəçilik funksiyasının axsaması və səhmlərin mə- zənnə dəyərinin kəskin düşməsi ilə xarakterizə olunur. 4. Hazırki maliyyə böhranı həm dərinliyi, həm də genişliyi ilə fərqlənir – o, Böyük Depressiyadan sonra ilk dəfə, bütün dünyanı əhatə edib. Müasir maliyyə böhranının tarixdə analoqu Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|