Microsoft Word mal bohrani-zeynalov doc
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
143 məzzənnənin dəyişkənliyinin sabitliyi və AMB tərəfindən Manatın böhran və böhrandan sonrakı illərdə dəyərsizləşməsinin qarşısı alınması, əhalinin depozit və əmənatlər üzrə fərdi portfelin diver- sfikasiyası edilməsi qərarlarında riskləri azaltmışdır. Bankların məcmu kapitalı 2012-cu ilin əvvəlinə 2 milyard manat təşkil edir. Bankların iqtisadiyyata kredit qoyuluşlarının həcmi 11 milyarddan yuxarıdır. 2011-ci ilin noyabrın 1-nə Azərbaycanın strateji valyuta ehtiyatları 41,5 milyard ABŞ dollarına çatıb. Bunun təqribən 7 milyard ABŞ dollarını və ya 17%-ni Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları təşkil edir. 2010-cu illə müqayisədə Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları təqribən 10%-ə qədər artıb. Strateji valyuta ehtiyatlarının artması ilk növbədə ölkənin iqtisadi imici baxımın- dan çox əhəmiyyətlidir. Bu həm də ölkəyə investisiya axını baxı- mından olduqca vacibdir. Çünki investorlar həmişə sabit iqtisadiy- yatlı ölkələrə kapital qoymağa meyilli olurlar. O baxımdan Azər- baycanın valyuta ehtiyatlarının artması investorlar üçün mesaj ro- lunu oynayır. Yəni bu, ölkənin ödəniş qabiliyyətli və öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirmək qabiliyyətində olduğunu göstərir. Regionlarda, habelə ən ucqar kənd yerlərində əhalinin, təsər- rüfat subyektlərinin maliyyə xidmətlərinə çıxış imkanlarının artı- rılması məqsədilə “Azərpoçt” layihəsi uğurla başa çatdırılmışdır. “Azərpoçt” dövlət müəssisəsi ənənəvi poçt xidmətləri ilə yanaşı ə haliyə maliyyə-bank xidmətləri göstərməyə də başlamışdır 70 . Azərbaycanda makroiqtisadi vəziyyət Qlobal böhranın əsasən təsadüf etdiyi 2009 - 2011-ci illərdə Azərbaycanda orta iqtisadi artım 5% olmuşdur. 2011-ci ilin ötən 11 ayında isə qeyri-neft sektoru 9.5% artmışdır. O cümlədən qeyri- neft sənayesində 11.7%, ticarətdə 9.9% və xidmətdə 22.2% artım olmuşdur. Sənaye, xidmət, ticarətdə məşğulluq gözləntiləri indeksi ötən illə müqayisədə yaxşılaşmışdır. Cari ilin 11 ayında əhalinin nominal pul gəlirlərinin 19.2%, ev təsərrüfatlarına bank kreditlərinin isə 21.7% artımı daxili tələbin artmasına müsbət təsir 70 AR T VƏ RN materialları. 144 etmişdir. Nəticədə uzunmüddətli istifadə əşyalarının istehlakı artmışdır. nvestisiya tələbi də genişlənmiş, ötən 11 ayda investisiya qoyuluşları 28.3%, o cümlədən qeyri-neft sektorunda 39% artmışdır. Cədvəl 8. Azərbaycanda Ümumi daxili məhsul llər Milyon manat Milyon ABŞ dollar Hər nəfərə manat $ 2000 4 718.1 5 272.8 593.2 662.9 2001 5 315.6 5 707.7 661.7 710.5 2002 6 062.5 6 235.9 747.5 768.9 2003 7 146.5 7 276.0 872.7 888.5 2004 8 530.2 8 680.4 1 030.4 1 048.5 2005 12 522.5 13 238.7 1 494.3 1 579.8 2006 18 746.2 20 983.0 2 208.2 2 471.6 2007 28 360.5 33 050.3 3 296.6 3 841.7 2008 40 137.2 48 852.5 4 603.7 5 603.3 2009 35 601.5 44 297.0 4 033.2 5 018.2 2010 42 465.0 52 909.3 4 753.0 5 922.0 2011 50 069.0 63 402.5 5 530.6 7 003.4 Mənbə: Azərbaycanın Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatı 2003-2011-ci illərdə ÜDM-in orta artımı 18.6%, qeyri-neft ÜDM-i 12.9%, və neft ÜDM 29.9% olaraq artmışdır. Azərbaycanda 2003-2010-cu illərdə istehsal olunmuş ümumi daxili məhsulun (ÜDM) həcmi real ifadədə 3 dəfə, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 2 dəfə, xarici ticarət dövriyyəsi 5,4 dəfə, strateji valyuta ehtiyatları isə 19 dəfə artıb. 2011-ci ilin yanvar- noyabr aylarında Azərbaycanın ümum daxili məhsulunun (ÜDM) həcmi 45,5 milyard manat təşkil edib. 2011-ci ilin yanvar-noyabr 145 aylarında Azərbaycanın ümum daxili məhsulunun (ÜDM) həcmi 45,5 milyard manat təşkil edib. ÜDM-in 54,9 faizi sənaye, 7,8 faizi tikinti sektoru, 5,6 faizi kənd, ovçuluq və meşə təsərrüfatı, 5,2 faiz nəqliyyat sahəsi, 7,9 faiz ticarət və ödənişli xidmətlər, 1,7 faiz rabitə sektoru, 11 faizi digər sahələr sayəsində formalaşıb. Neft sektorunun ÜDM 9,1 faiz azalıb, qeyri-neft ÜDM isə 9,5 faiz artıb. Adambaşına düşən ÜDM dekabrın 1-nə 5026,3 manata ($6362,4) çatıb. Adambaşına düşən ÜDM-in həcmi 2003-cü ilin rəqəmi ilə (872,7 manat) müqayisədə nominal ifadədə 5,3 dəfə, real ifadədə isə 2,7 dəfə artaraq 2010-cu ildə 4 653,3 manat təşkil edib. Eyni zamanda, ölkə üzrə işsizlik səviyyəsi 1,6 dəfə, yoxsulluq səviyyəsi isə 4,9 dəfə azalıb. Son 7 ildə əhalinin gəlirlərinin artımı (4,5 dəfə) inflyasiya səviyyəsini (1,9 dəfə) qabaqlaması gəlirlərin real ifadədə 2,3 dəfə artmasını təmin edilib. Bununla yanaşı, 2005- 2010-cu illər ərzində Azərbaycan insan inkişafı sahəsində ən sürətli irəliləyişə nail olub, 101-ci yerdən 67-ci pilləyə yüksəlib, son 10 ildə bu indeksin orta illik artım tempinə görə isə nəinki postsovet məkanındakı ölkələri, hətta Çin və Hindistan kimi sürətlə inkişaf edən dövlətləri də qabaqlayıb 71 . Qlobal böhran dönəmində ölkədəki makroiqtisadi sabitlik qorunub saxlanıb, manatın məzənnəsi digər valyutalara nisbətən möhkəmlənib, dünya bazarında qiymətlərin artması fonunda Mərkəzi Bank inflyasiyanı optimal səviyyədə saxlaya bilib, maliyyə sektorunda sabitlik təmin olunub. Strateji valyuta ehtiyatları 1 dekabr 2011-ci il tarixinə 42 mlrd. $-a çatmış və ÜDM-in 65%-ni ötmüşdür. Strateji valyuta ehtiyatları 3 illik əmtəə və xidmət idxalının maliyyələşməsinə kifayət edir və xarici dövlət borcunu təxminən 10 dəfə üstələyir. Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları isə cari ildə 60%-dən çox artaraq 10.5 mlrd.$-I ötmüşdür. 71 Зейналов В.З. Азербайджанские банки: проблемы роста и регулирования в условиях глобализации финансового рынка // Актуальные проблемы финансов и банковского дела. - СПб: СПбГИЭУ, 2012. Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|