Microsoft Word mitelov ravan doc
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Keçirilm ə yerin ə gör ə Yoxlanılan m əs əl əl ərin h
35 “Vergi nəzarəti – vergi subyektləri tərəfindən vergi qanunvericiliyinə əməl edilməsini və büdcəyə və büdcədənkənar fondlara vergilərin düzgün hesablanmasını, vaxtında və tam ödənilməsini təmin edən mövcud səlahiyyətli təşkilatların fəaliyyə- tinin qanunverciliklə nəzərdə tutulmuş vasitə və üsullarının məcmusudur”. Rus iqtisadçıları E.Y. Qraçova və E.D. Sokolova səlahiyyətli orqanların fəaliyyə- tini bu cür ifadə edirlər: “Vergi nəzarəti ümumdövlət maliyyə nəzarətinə aiddir və vergi qanunvericiliyinə əməl edilməsini, büdcəyə və büdcədənkənar fondlara vergilərin və yığımların düzgün hesablanmasını, vaxtında və tam ödənilməsini təmin edən səlahiyyətli təşkilatların fəaliyyətinin vergi hüququ normaları çərçivəsində tənzimlənməsini müəyyən edir”. Bu cür fikri rus iqtisadçısı O.A. Makarova da dəstəkləyir. Onun fikrincə, “Vergi nəzarəti vergilərin və yığımların düzgün hesablanmasının yoxlanılması, həmçinin vergi qanunverciliyinin pozulması və onları yaradan halların aşkar edilməsi və aradan qaldırılması, vergi qanunvericiliyinə əməl edilməsi məqsədilə vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin Vergi Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş səlahiyyətləri və forması çərçivəsində fəaliyyətidir”. Professor Damət Bağırovun fikrincə, “vergi nəzarəti vergi ödəyicilərinin və vergitutma obyektlərinin uçotuna, habelə vergi qanunvericiliyinə riayət olunmasına vahid nəzarət sistemi olub, vergi orqanları tərəfindən vergilərin tam və vaxtında yığılmasının təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Vergi nəzarətinin əsas məqsədi dövlətin iqtisadi təhlükəsizliyini təmin etməkdən ibarətdir”. Azərbaycan Respublikasında vergi nəzarətinin forma və üsulları Azərbaycan Respublikasının “Vergi Məcəlləsi” ilə müəyyən edilir. Vergilərin bütün səviyyəli büdcələrə tam və vaxtında yığılması, vergitutma obyektlərinin uçotu, habelə vergi qanunvericiliyinə riayət olunması üzərində nəzarət Azərbaycan Respublikasının Verglər Nazirliyinə həvalə edilmişdir. Vergi orqanları vergi nəzarətini vergi ödəyicilərinin və vergitutma obyektlərinin uçotunu aparmaqla, uçot və hesabat məlumatlarını yoxlamaqla, vergi ödəyiciləri və digər şəxslər arasında sorğu aparmaqla, gəlir əldə etmək üçün istifadə olunan binalara baxış keçirməklə və Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş digər formalarda həyata keçirirlər. 36 Vergi nəzarətinin həyata keçirilməsini təmin etmək məqsədilə vergi ödəyicisi olan hüquqi şəxslər – olduqları (dövlət qeydiyyatı haqqında sənədlərdə qeyd olunmuş hüquqi ünvan), vergiyə cəlb olunan gəlirləri Azərbaycan mənbəyindən olan və bu gəlirlərdən ödəmə yerində vergi tutulmayan qeyri-rezidentlər Azərbaycan mənbəyindən gəlirin alındığı yer üzrə, fərdi sahibkarlar və Vergi Məcəlləsinin müddəalarına uyğun olaraq bəyannamə verməli olan rezident fiziki şəxslər yaşadıqları yer üzrə vergi orqanlarında uçota alınırlar. Kommersiya hüquqi şəxslərinə, habelə xarici kommersiya hüquqi şəxsin nümayəndəlik və filiallarına qanunvericiliyə müvafiq qaydada dövlət qeydiyyatına alındığı zaman vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi verilir və həmin andan onlar vergi uçotuna alınmış hesab olunurlar. Bu zaman verilən dövlət qeydiyyatı haqqında şə hadətnamə Məcəllənin məqsədləri üçün vergi ödəyicisinin vergi uçotuna alınmasını təsdiq edən şəhadətnamə hesab olunur. Vergi ödəyicilərində vergi yoxlamaları onların fəaliyyətinə dövlət nəzarətinin ə sas üsuludur. Vergi yoxlamaları vergi ödəyicilərinin ilkin mühasibat və digər sənədləri ə sasında vergilərin düzgün və vaxtında hesablanması və büdcəyə ödənilməsini müəyyən etmək üçün həyata keçirilir. Vergi yoxlamalarının əsas məqsədi vergi ödəyicilərinin vergi hesabatlarının məlumatları ilə vergi orqanlarının aldığı məlumatların tutuşdurulmasıdır. Vergi yoxlamalarının obyektlərinə aşağıdakıları aid etmək mümkündür: mühasibat kitabları, pul sənədləri, hesabatlar, planlar, smetalar, bəyannamələr, müqavilə və kontraktlar, əmrlər və işgüzar yazışmalar, vergi və digər məcburi ödənişlərin ödənilməsi ilə bağlı olan digər sənədlər. Vergi yoxlamalarının subyektləri isə aşağıdakılardır: - Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq kommersiya təşkilatları və müəssisələri; - Yerli və xarici hüquqi şəxslərin iştirakı ilə yaradılmış birgə müəssisələr; - Qeyri-dövlət və qeyri-kommersiya idarə və təşkilatları; - Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları, xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslər.
37 Vergi yoxlaması zamanı vergi ödəyicisinin digər şəxslərlə bağlı fəaliyyəti haqqında məlumat alınması zərurəti yaranarsa, vergi orqanı həmin şəxslərdən yoxlanılan vergi ödəyicisinin fəaliyyətinə aid olan sənədləri tələb edə bilər. Bu hərəkət üçün vergi orqanının qərarı olmalıdır. Vergi praktikasında bu qarşılıqlı yoxlama adlanır. Vergi yoxlamaları zamanı vergi orqanları və onların vəzifəli şəxsləri düzgün qərarların qəbul edilməsi üçün əhəmiyyətli olan bütün halları, o cümlədən vergi ödəyicisi üçün əlverişli olan halları aydınlaşdırmalıdırlar. Vergi yoxlamaları aparılma yerinə əsasən, yoxlanılan məsələlərin həcminə, yoxlamaların təşkili üsuluna və aparılma üsuluna görə aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir: -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Kameral yoxlamalar vergi orqanı tərəfindən yerlərə getmədən vergi orqanında olan, vergi ödəyicisi tərəfindən təqdim edilən vergi hesabatları, habelə vergilərin hesablanmasını və ödənilməsini özündə əks etdirən və vergi ödəyicisinin fəaliyyəti haqqında vergi orqanında olan digər sənədlər əsasında aparılır. Bu zaman hesabat formalarının doldurulmasının, vergilərin hesablanmasının düzgünlüyü və hər hansı bir güzəştdən istifadə etmənin qanunauyğunluğu yoxlanılır. Kameral vergi yoxlamasının məqsədi aşağıdakılardan ibarətdir: Keçirilmə yerinə görə
məsələlərin həcminə görə Yoxlamanın təşkili üsuluna görə Yoxlamanın aparılma üsuluna görə
kənar
Seçmə
VERG YOXLAMALARI
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|