38
- vergi ödəyiciləri tərəfindən vergi qanunvericiliyinə əməl edilməsinə nəzarət;
- vergi hüquq pozuntularının müəyyənləşdirilməsi və qarşısının alınması;
- aşkar edilmiş pozuntular üzrə qismən və ya tam ödənilməmiş məbləğlərin
tutulması;
- yol verilmiş qanun pozuntularına görə müqəssir şəxslərin vergi və inzibati
məsuliyyətə cəlb edilməsi;
- səyyar vergi yoxlamalarının keçirilməsi üçün vergi ödəyicilərinin seçilməsinin
ə
saslandırılması üçün informasiyanın hazırlanması.
Kameral vergi yoxlamaları vergi ödəyiciləri tərəfindən vergilərin hesablanması
və ödənilməsi üçün əsas olan sənədlərin vergi orqanına təqdim edildiyi gündən 30 gün
müddətində keçirilir.
Kameral yoxlama aparmaq üçün vergi ödəyicisindən təqdim olunmuş
bəyannamə ilə bağlı sənədlərdə olan məlumatlar əsasında ziddiyyət və ya səhv aşkar
edildikdə vergi orqanı vergi ödəyicisindən əlavə məlumat, sənəd və izahat tələb edə
bilər.
Kameral yoxlama zamanı vergi bəyannaməsində vergilərin düzgün
hesablanmaması (vergi məbləğinin az və ya artıq göstərilməsi) aşkar edildikdə, vergi
ödəyicisinə 5 gün müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi
qaydada vergilərin hesablanmasına dair bildiriş göndərilir. Bildirişdə hesablamanın
səbəbləri və vergi ödəyicisinin qanunvericiliyə uyğun olaraq şikayət etmək hüququ
göstərilməlidir.
Kameral yoxlama aparmaq üçün zəruri olan vergi bəyannaməsi üzrlü əsas
olmadan və müəyyən edilmiş müddətlərdə təqdim edilmədikdə, Vergi Məcəlləsinin 67-
ci maddəsinə müvafiq olaraq vergilər hesablanılır.
Kameral vergi yoxlaması zamanı vergi orqanı qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
qaydalara riayət etmədikdə, vergi ödəyicisinin səyyar vergi yoxlaması keçirilən zaman
vergi orqanının təklifi əsasında həmin yoxlamanın keçirildiyi vaxta qədər yol verdiyi
və kameral yoxlama zamanı müəyyən edilə bilən səhvləri (o cümlədən vergi
məbləğinin düzgün hesablanmaması, vergi məbləğinin azaldılması və sair) 30 gün
müddətində düzəltmək (aradan qaldırmaq) hüququ vardır və o, həmin müddət
39
bitənədək, yol verdiyi vergi qanunvericiliyinin pozulmasına görə (faizlərin ödənilməsi
istisna olmaqla) məsuliyyət daşımır.
Səyyar vergi yoxlaması adından da göründüyü kimi, vergi orqanlarının vəzifəli
şə
xsləri tərəfindən bilavasitə vergi ödəyicisinin yerləşdiyi yerdə həyata keçirilir.
Kameral yoxlamadan fərqli olaraq, səyyar vergi yoxlaması vergi orqanının
qərarına əsasən həyata keçirilir.
Səyyar vergi yoxlamasının əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
- vergilərin tam və vaxtında ödənilməsi, onların düzgün hesablanması məqsədilə
yoxlanılan şəxsin maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin hərtərəfli tədqiqi;
- tədqiq edilən sənədlərin məzmunundakı uyğunsuzluqların, hesabatların və vergi
bəyannamələrinin tərtib edilməsində, mühasibat uçotunun aparılması qaydalarında
pozuntu faktlarının aşkar edilməsi;
- müxtəlif növ vergilər üzrə vergitutma bazasının formalaşmasına aşkar edilmiş
pozuntuların təsirinin təhlili;
- aşkar edilmiş vergi qanunvericiliyinin pozulması faktları üzrə dəlillərin
toplanması və bu pozuntuların sənədlər əsasında öz əksini tapmasının təmin edilməsi;
- vergi ödəyicisinin vergitutma bazasını azaltması və ya vergini düzgün
hesablanmaması nəticəsində qismən və ya tam ödənilməmiş vergilərin hesablanması;
- aşkar edilmiş pozuntuların aradan qaldırılması üçün təkliflərin hazırlanması;
- vergi ödəyicisinin məsuliyyətə cəlb edilməsi.
Sə yyar vergi yoxlamasının hazırlanması və aparılması prosesi aş ağ ıdakı ardıcıllıqla
hə yata keçirilir
Sə yyar vergi yoxlamasının keçirilmə sinə hə zırlıq
Vergi ödəyicisinin ərazisində yoxlamanın aparılması
Səyyar vergi yoxlaması aktının tərtib edilməsi
Yoxlama materiallarına baxılması və qərarın qəbul edilməsi
Aktın imzalanması və onun vergi ödəyicisinə təqdim edilməsi
Qəbul edilmiş qərarın həyata keçirilməsi
40
Səyyar vergi yoxlaması növbəti və növbədənkənar ola bilər. Növbəti səyyar
vergi yoxlaması ildə bir dəfədən çox olmayaraq keçirilir və adətən bir ay davam edir.
Müstəsna hallarda səyyar vergi yoxlaması 90 günə qədər uzadıla bilər.
Növbəti səyyar vergi yoxlaması keçirildikdə vergi orqanı tərəfindən vergi
ödəyicisinə yoxlama başlanmasından azı 15 gün əvvəl yazılı bildiriş göndərilir.
Növbədənkənar səyyar vergi yoxlamaları aşağıdakı hallarda keçirilə bilər:
-
Verginin hesablanması və ödənilməsi üçün zəruri olan hesabat
sənədləri müəyyən edilmiş müddətdə və bu barədə vergi orqanlarının
xəbərdarlığından sonra da təqdim edilmədikdə;
-
Vergi yoxlamasının nəticələri üzrə tərtib edilmiş aktda dürüst olmayan
və ya təhrif edilmiş məlumatlar aşkar olunduqda;
-
əlavə dəyər vergisi üzrə ödənilmiş vergi, faiz və maliyyə sanksiyası
digər vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının ödənilməsi
hesabına və ya sonrakı öhdəliklər üzrə ödəmələrin hesabına aid
edildikdə;
-
artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının
qaytarılması barədə vergi ödəyicisinin ərizəsi daxil olduqda;
-
vergi orqanının əldə etdiyi mənbəyi bəlli olan hər hansı məlumat
ə
sasında vergi ödəyicisinin gəlirlərinin və ya vergitutma obyektinin
gizlədildiyi (azaldıldığı) aşkar edildikdə;
-
cinayət-prosesual qanunvericiliyinə uyğun olaraq məhkəmənin və ya
hüquq-mühafizə orqanlarının vergi yoxlamalarının keçirilməsi barədə
müvafiq qərarı olduqda;
-
vergi qanunvericiliyinə uyğun olaraq vergi ödəyicisi tərəfindən
sənədlər göstərilən müddətlərdə təqdim edilmədikdə və ya dürüst
olmayan, yaxud təhrif edilmiş məlumatlar təqdim edildikdə;
-
vergi ödəyicisi olan hüquqi şəxsin ləğv edilməsi, yenidən təşkil
edilməsi vəya fiziki şəxsin hüquqi şəxs yaratmadan sanibkarlıq
fəaliyyətinə xitam verilməsi barədə müraciəti olduqda.
Səyyar vergi yoxlaması keçirən vergi orqanının vəzifəli şəxsləri vergi
ödəyicisinin sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək üçün istifadə etdiyi ərazisinə və
Dostları ilə paylaş: |