Microsoft Word muasir idar?Etm? N?Z?Riyy?L?Ri magistr Dissertasiyas? docx

85 
 
1.
 Rəqabətə dayanaqlığı təmin etmək üçün istehsalın təkmilləşdirilməsi. 
2.
 Yeni texnologiyaların tətbiqi. 
3.
  stehsalın mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılması. 
4.
 Yeni növ məhsulların istehsalını həyata keçirmək. 
5.
 Məhsulun keyfiyyətini yüksəltmək. 
6.
 Əmək məhsuldarlığını artırmaq. 
7.
 Materiallardan yanacaq və elektrik enerjisindən istifadənin yaxşılaşdırılması. 
darəetmə  prosesində  istehsal  prosesini  və  əməliyyat  sistemlərinin  fəaliyyətini 
həyata keçirmək üçün aşağıdakı vəzifələrin həyata keçirilməsi vacibdir: 
1.
  stehsal prosesinin layihələndirilməsi. 
2.
 Əmtəələrin layihələndirilməsi. 
3.
  stehsal prosesinin təşkili. 
4.
  stehsal prosesinin həyata keçirilməsi. 
5.
  stehsala nəzarətin həyata keçirilməsi.        
stehsal  prosesinin  layihələndirilməsi  geniş  təkrar  istehsal  prosesinin  həyata 
keçirilməsi üçün ən vacib məsələlərdən və şərtlərdən biridir.  stehsal prosesinin layi-
hələndirilməsi  istehsal  texnologiyasının  müəyyən  olunması,  elmi-texniki  tərəqqinin 
nailiyyətlərinin, müasir texnikanın istehsala tətbiq edilməsi, istehsalın səmərəli şəkil-
də qurulması və s. ilə əlaqədar fəaliyyətin qabaqcadan planlaşdırılmasıdır. 
Ə
mtəələrin layihələndirilməsi əmtəələrlə bağlı olub, istehsalın layihələndirilməsi 
ilə  üzvi  surətdə  əlaqədardır.  Əmtəələrin  layihələndirilməsinin  aşağıdakı 
xüsusiyyətləri nəzərə alınır: 
1. Əmtəələrin dəyəri. 
2. Əmtəələrin keyfiyyəti. 
3. Müasir və mütərəqqi əmtəələrin istehsalı. 
4. Əmtəələrlə bağlı  servislərin və xidmətlərin genişləndirilməsi və s. 
Bundan sonra isə istehsal prosesinin ünsürlərinin (maşın və avadanlıqlar, xammal 
və  materiallar,  işçi  qüvvəsi  və  əmək  ehtiyatları)  cəld  edilməsi  və  onların  yerləşdi-
rilməsi ilə əlaqədar istehsala hazırlıq dövrü sayılan  təşkiletmə mərhələsi başlayır.  

---

86 
 
darəetmə prosesində məhsul istehsalının təşkili məqsədilə aşağıdakı funksiyalar 
yerinə yetirməlidirlər: 
1. Əsas vəsaitlərin cəlb edilməsi və yerləşdirilməsi. 
2.  Müəssisənin  istehsal  gücünün  artırılması  ilə  əlaqədar  texniki-təşkilati  işlərin 
yerinə yetirilməsi. 
2.Təşkiletmə mərhələsində istehsalın çevikliyinin nəzərə alınması . 
3.Dövriyyə vəsaitlərinin cəlb edilməsi.  
4. Maliyyə kapitalının cəlb edilməsi və maliyyə imkanlarının genişləndirilməsi. 
5. şçi qüvvəsinin cəlb edilməsi və onların yerləşdirilməsi. 
6.Təhlükəsizlik və ekoloji tələblərin təmin olunması və s. 
stehsal prosesi başa çatdıqdan sonra məhsulun satışının həyata keçirilməsi tələb 
olunur.  Çünki  satışdan  əldə  olunan  vəsaitləri  yenidən  istehsala  qoymaq  lazım  gəlir. 
Bu da təkrar istehsalın təmin olunması üçün əsas şərtdir. 
Bu  şərtlərin  lazımı  səviyyədə  olması  istehsal  prosesinin  yüksək  formada  təşkil 
edilib həyata keçirilməsi üçün imkan yaradır.  
darəetmə 
texnologiyası 
idarəetmənin 
üslublarının, 
funksiyalarının, 
metodlarının,  prinsiplərinin  məkan  və  zaman  aspektlərində  elə  qarşılıqlı,  əlaqəli, 
ardıcıl,  mərhələli,  fasiləsiz  tətbiqini  nəzərdə  tutur  ki,  nəticədə  fəaliyyət  səmərəli  və 
məhsuldar  olsun.  Bu  zaman  bir  sıra  idarəetmə  alətlərindən,  vasitələrindən, 
hüquqlarından istifadə olunur. 
darəetmə  texnologiyasının  məhsuldar  formada  aparılması  aşağıdakı  idarəetmə 
resurslarının olmasını tələb edir: 
1.
 Qərarlar. 
2.
  nformasiyalar. 
3.
 Hakimiyyət. 
4.
 Səlahiyyət. 
5.
 Məsuliyyət. 
Hakimiyyət,  səlahiyyət  və  məsuliyyət.  Müəssisə  və  təşkilatlarda  idarəetmə 
fəaliyyəti  idarəetmə  aparatı tərəfindən həyata  keçirilir.  darəetmə  aparatının  başında 

---

87 
 
rəhbər dayanır. Müəssisəni idarə etmək üçün rəhbər hakimiyyətə malik olmalıdır.  
Hakimiyyət–müəyyən  məqsədə  nail  olmaq  üçün  kollektivi  yaradan,  dəyişdirən 
və  ya  onun  fəaliyyətinə  xitam  verən  və  adamların  davranışına  təsir  edən  sosial 
idarəetmə  alətidir.  Hakimiyyət  təşkilatın  daxilində  hər  hansı  bir  mövqe  ilə  əlaqədar 
olan qanuniləşdirilmiş qüvvədir. O, adətən qərar qəbul etmək, əmr etmək, icra etmək, 
resursları cəlb etmək və onlardan istifadə etmək hüququnu əhatə edir. 
  Hakimiyyət  başqalarının  davranışına  təsir  etmək  imkanlarının  və 
səlahiyyətlərinin  məcmusu  kimi  başa  düşülür.  Hakimiyyət  və  təsir  bir-biri  ilə 
qarşılıqlı əlaqədə olan anlayışlardır. Təsir dedikdə, bir nəfərin və ya qrupun digərinin 
fəaliyyətində  və  münasibətlərində  dəyişiklik  etmək  mexanizmidir.  Hakimiyyət  isə 
müəyyən  səlahiyyətlər  toplusundan  ibarət  olmaqla,  həmin  təsir  mexanizmlərini 
həyata keçirmək imkanıdır. Təsiretmənin yolları aşağıdakılardan ibarətdir: 
1.
 Əmr etməklə. 
2.
 Məcbur etməklə. 
3.
 Qorxutmaqla.  
4.
  nandırmaqla. 
5.
 Xahiş etməklə. 
6. Mükafatlandırmaqla və s. 
Hakimiyyət  səlahiyyətlərinə  malik  olma  idarəetmənin  əsas  xassəsidir. 
darəetmədə hakimiyyət səlahiyyətin azlığı və çoxluğu ilə deyil, həm də rəhbərin və 
ya  liderin  şəxsi    keyfiyyətlərindən  də    asılıdır.  Ayrı-ayrı  təşkilatlarda  və  ya  təşkilat 
daxilində  hakimiyyətin  dərəcəsini  fərqləndirmək  lazımdır.  Hakimiyyətin  dərəcəsi 
təsiretmənin,  tabeçiliyin,  asılılığın  səviyyəsi  ilə  ölçülür.  Nəzərə  almaq  lazımdır  ki, 
tabeçilikdə olanların da hakimiyyəti vardır. Yəni hakimiyyət yuxarıdan aşağıya ayrı-
ayrı sahələr və  struktur vahidləri arasında bölüşdürülür. 
  Hər bir təşkilatda menecerlərin qarşılaşdığı ən vacib problemlərdən biri yuxarı 
səviyyəli rəhbərlikdən səlahiyyətlər almaq və tabeliyindəki işçilərə səlahiyyətlər ver-
məkdir. Səlahiyyətlərin verilməsi dedikdə, tabeliyindəkilərə hakimiyyətdən müəyyən 
payların, hissələrin qoparılıb  verilməsi başa düşülür. Bu zaman səlahiyyətlərdən isti-

---