Microsoft Word mulki huquq doc

 

493

bağlandığı zaman satıcının elan etdiyi qiyməti ödəmək təşkil edir. Alıcının malın qiymətinin ödənildiyini təsdiq 

edən  sənədi  əldə  etdiyi  (malın  qiymətini  ödədiyi)  andan  müqavilə  lazımi  formada  bağlanmış  sayılır  (MM-in 

615-ci maddəsi). 

Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsində malın qiymətinin qabaqjadan ödənilməsi nəzərdə tutula bilər. Bu onu 

ifadə edir ki, alıcı öz vəzifəsini mal ona verilməmişdən qabaq yerinə yetirir. Malların pərakəndə nisyə alqı-satqı 

müqaviləsində, o cümlədən alıcı tərəfindən malların hissə-hissə ödənilməsi şərti ilə bağlanmış müqavilədə alıcı 

malın qiymətini ödəmək vəzifəsini isə mal ona verildikdən sonra həyata keçirir. Bu cür müqavilələrdə alıcının 

öz vəzifəsini icra etmək vaxtı ilə müqavilə bağlamaq vaxtı üst-üstə düşmür. 

Alıcı malın qiymətini ödədikdən sonra onu qəbul etməyə borcludur. Bu, onun vəzifəsidir. Alıcının göstə-

rilən həmin vəzifəsi icra vaxtı ilə bağlanma vaxtı üst-üstə düşən (müqavilə bağlanarkən icra edilən) pərakəndə 

alqı-satqı müqavilələri üçün xarakterikdir. 

Alıcının daşıdığı vəzifələrdən biri qiymətlər arasındakı fərqi ödəməkdən ibarətdir. Belə ki, o qeyri-ərzaq 

malının ona verildiyi andan on dörd gün ərzində aldığı malı alış yerində və satıcının elan etdiyi digər yerlərdə 

başqa ölçülü, formalı, qabaritli, fasonlu, rəngli və ya quruluşlu oxşar mala dəyişdirə bilər. Bu zaman qiymətdə 

fərq olduqda, alıcı həmin borcu ödəməyə borcludur (MM-in 623.1-ci maddəsi). 

Alıcı vəzifələr daşımaqla bərabər, həm də hüquqlara malikdir. Məsələn, qüsuru olan mal satılarkən alıcı 

müəyyən tələb irəli sürmək hüququna malikdir. Alıcının ixtiyarı var ki, qeyri-ərzaq malını başqa ölçülü, forma-

lı, qabaritli, fasonlu, rəngli və ya quruluşlu oxşar mala dəyişdirsin, mal haqqında (qiyməti, istehlak xassələri, tə-

minat öhdəlikləri və s.) informasiya alsın, ona dəyən mənəvi ziyanın ödənilməsini tələb etsin və s. 

4. Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsinin formaları 

MM-də pərakəndə alqı-satqı müqaviləsinin bir sıra formaları nəzərdə tutulmuşdur. Pərakəndə alqı-satqı mü-

qaviləsinin hər bir formasının mülki-hüquqi tənzimlənməsi müəyyən xüsusiyyətlərə malikdir. MM ilə nizama 

salınan və əhatə edilən müqavilələr ümumi mülki pərakəndə alqı-satqı müqaviləsi adlanır. Bu cür müqavilə-

yə aiddir: 

●

 malın alıcı tərəfindən müəyyən müddətdə qəbul edilməsi şərtilə satılması (MM-in 618-ci maddəsi); 

●

 malların nümunələr üzrə satılması (MM-in 619-cu maddəsi); 

●

 malların avtomatlardan istifadə etməklə satılması; 

●

 malın alıcıya çatdırılma şərti ilə satılması. 

Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsi alıcının malı müqavilədə müəyyənləşdirilmiş müddətdə qəbul etmək şərti ilə 

bağlanarsa, bu cür müqavilə malın alıcı tərəfindən müəyyən müddətdə qəbul edilməsi şərti ilə bağlanan pə-

rakəndə alqı-satqı müqaviləsi adlanır. Bu müqavilənin mühüm xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, göstərilən müd-

dət ərzində mal başqa şəxsə satıla bilməz. Həmin müddətdə satıcı malı ticarət dövriyyəsindən çıxarmaq kimi 

ə

lavə vəzifə daşıyır. Əvvəlki mövzuların birində göstərilən müqavilə növünə toxunduğumuza görə bu barədə 

geniş söhbət açmağı lazım bilmirik. 

Pərakəndə alqı-satqı müqaviləsi satıcı tərəfindən təklif edilmiş mal nümunəsi (onun təsviri, malların katalo-

qu və s.) ilə tanış olma əsasında bağlanarsa, bu cür müqaviləyə malların nümunələr üzrə satışı müqaviləsi 

deyilir. Bu müqavilənin mühüm cəhəti ondan ibarətdir ki, malı alarkən alıcı onun keyfiyyəti və başqa istehlak 

xüsusiyyətləri barədə satıcı tərəfindən təklif edilmiş mal nümunəsi əsasında məlumat alır. Alıcı malın keyfiyyə-

ti  və  digər  xüsusiyyətlərinə  yalnız  mal  nümunəsinə  baxmaqla  qiymət  verir.  Müqavilənin  ikinci  xüsusiyyəti 

onunla şərtlənir ki, mal müqavilədə göstərilmiş yerə, müqavilədə malın verilməsi yeri nəzərdə tutulmadıqda isə 

fiziki şəxsin yaşayış yeri üzrə və ya hüquqi şəxsin olduğu yer üzrə alıcıya çatdırılır. Mal nümunəsi dedikdə vit-

rində, piştaxtada və digər yerlərdə alıcıların tanış olması üçün qoyulan malın bir nüsxəsi başa düşülür. Malın 

təsvirinin verilməsi, onun təsvirinin kataloqda əks olunması analoji məqsəd güdür. Bir qayda olaraq, fiziki şəxs-

lərin yaşayış yerinə çatdırılmaqla nümunələr əsasında iriqabaritli mallar (mebel, soyuducu, paltaryuyan maşın, 

tikiş maşını, motosikl, velosiped, pianino və s.) satılır. 

Alıcı birtərəfli qaydada malın nümunəsi üzrə pərakəndə alqı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina edə bilər. 

Bunun üçün iki şərtin olması tələb olunur. Birincisi, mal verilənədək müqavilənin icrasından imtina edilməsinə 

yol verilir.  kincisi, alıcı satıcıya müqavilənin yerinə yetirilməsi üzrə hərəkətlərin icrası ilə əlaqədar çəkdiyi zə-

ruri xərclərin əvəzini ödəyir. 

Malların avtomatlardan istifadə etməklə satılması müqaviləsi konklyudent hərəkətlə bağlanılır. Bu cür 

müqavilə bağlanan halda satıcı əlavə vəzifə daşıyır. Bu vəzifə satıcının adı (firma adı), olduğu yer, habelə malı 

almaq  üçün  alıcının  yerinə  yetirməli  olduğu  hərəkətlər  haqqında  məlumatlar  verilməsindən  ibarətdir.  Bu  cür 

məlumat  avtomat  sahibi  tərəfindən  avtomatda  yerləşdirilir  və  bu  üsulla  alıcıya  çatdırılır.  nformasiya  alıcıya 

başqa üsulla da çatdırıla bilər. Avtomat onun sahibinin xüsusi təsərrüfatında olur. Avtomat sahibi və satıcı eyni 

şə

xs olmaya da bilər. Məsələn, avtomat sahibi satıcıya avtomat qoymaq üçün yer ijarəyə verərsə, onda avtomat 

---