Microsoft Word mulki huquq doc

 

509

Lizinq müqaviləsinin tərəfləri hüquqlara malik olub vəzifələr daşıyırlar. Buna görə də lizinq müqaviləsi iki-

tərəfli (qarşılıqlı) müqavilədir.  

Lizinq müqaviləsi müqavilənin mühüm şərti barədə tərəflər razılığa gəldikləri andan bağlanmış sayılır. Bu 

andan tərəflər üçün hüquq və vəzifələr əmələ gəlir. Müqavilənin bağlanmış sayılması üçün əşyanın lizinq verən 

tərəfindən lizinq alana istifadəyə verilməsi tələb edilmir. Buna görə də lizinq müqaviləsi konsensual müqavilə-

dir. 

stifadəyə  verilən  əşyadan,  bir  qayda  olaraq,  sahibkarlıq  məqsədi  üçün  istifadə  olunur.  Bu  kimi məqsədi 

həm lizinq verən, həm də lizinq alan güdür. Digər tərəfdən müqaviləni bağlayan tərəflər, adətən, sahibkarlardır. 

Bunlardan başqa, lizinq əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, sahibkarlıq fəaliyyətinin xüsusi növü sayılır. Ona görə də 

lizinq müqaviləsi sahibkarlıq müqaviləsidir. Təsadüfi deyildir ki, Almaniya hüquq doktrinasında lizinq müqa-

viləsi ticarət əqdi hesab edilir ki, bu növ əqd sahibkarlıq əqdi sayılır. Hüquq ədəbiyyatı səhifələrində birmənalı 

şə

kildə göstərilir ki, lizinq müqaviləsi sahibkarlıq müqaviləsidir. 

Lizinq müqaviləsinin bir neçə xarakterik əlaməti vardır. Bu əlamətlər onun fərqləndirici cəhətləridir.  

Birincisi, lizinq müqaviləsi xüsusi formada investisiya qoyma və ya kreditləşdirmə məqsədilə bağlanılır. 

Belə ki, lizinq verən pul vəsaiti qoyaraq əmlak alır və onu lizinq alanın istifadəsinə verir. Belə halda həmin əm-

lak investisiya və ya əmtəə krediti kimi çıxış edir. Bununla lizinq verən lizinq alanı maliyyələşdirir. 

kincisi, lizinq müqaviləsi müddətli müqavilədir; bu müqavilənin qeyri-müəyyən müddətə bağlanmasına 

yol verilmir. 

Üçüncüsü, lizinq müqaviləsi lizinq alana istifadəyə götürülmüş əmlakı satın almaq və həmin əmlakın mül-

kiyyətçisi olmaq imkanı verir. Bunun üçün lizinq müqaviləsində bu barədə şərt nəzərdə tutulması tələb edilir. 

stifadəyə verilmiş əmlak lizinq ödənişlərinin lizinq alan tərəfindən lizinq verənə verilməsi yolu satın alınır. 

Dördüncüsü, lizinq müqaviləsi, bir qayda olaraq, uzun müddətə bağlanılır; özü də bu müddət çox vaxt isti-

fadəyə  götürülmüş  əmlakın  effektiv  xidmət  (qulluq)  müddətini  əhatə  edir  və  yəni  əmlakın  tam  amortizasiya 

müddətinə yaxınlaşır. 

3. Lizinq münasibətlərinin (əməliyyatlarının) 

hüquqi forması 

Lizinq münasibətlərinin (əməliyyatlarının) hüquqi forması dedikdə, həmin münasibətlərin hüquqi rəsmi-

ləşdirmə vasitəsi başa düşülür. Qanun belə iki forma nəzərdə tutur (MM-in 747-5-ci maddəsi). 

Lizinq münasibətlərinin birinci hüquqi forması iki müqavilənin bağlanmasını tələb edir. Başqa sözlə desək, 

lizinq münasibətləri iki müqavilə ilə rəsmiləşdirilir. Birinci müqavilə lizinq verənlə satıcı arasında bağlanmış 

alqı-satqı müqaviləsidir. Alqı-satqı müqaviləsində göstərilməlidir ki, lizinq verən tərəfindən satın alınan əm-

lak xüsusi olaraq lizinqə verilmək üçün əldə edilir. Bu, lizinq əməliyyatının xarakterik xüsusiyyətlərindən biri-

dir. Digər tərəfdən alqı-satqı müqaviləsində həm də nəzərdə tutulmalıdır ki, lizinq alan bu müqavilədən irəli gə-

lən alıcı hüquqlarına malikdir. Məhz bu səbəbdən lizinqə verilən əmlakın alqı-satqı müqaviləsi üçüncü şəxsin 

xeyrinə bağlanan müqavilə hesab edilir ki, bu müqavilənin hüquqi cəhətləri MM-in 403-cü maddəsində göstə-

rilmişdir. 

kinci  müqavilə  isə  lizinq  verənlə  lizinq  alan  arasında  bağlanmış  lizinq  müqaviləsidir.  Bu,  ikitərəfli  əqd 

olub, lizinqə verilən əmlakın alqı-satqı müqaviləsi ilə sıx surətdə bağlıdır. Lakin lizinq münasibətlərinin iştirak-

çılarından (subyektlərindən) biri olan satıcı lizinq müqaviləsinin bağlanmasında iştirak etmir.  

Lizinq münasibətlərini (əməliyyatlarını) rəsmiləşdirməyin ikinci hüquqi forması üçtərəfli müqavilədir. Bu 

müqavilənin bağlanmasında üç tərəf (satıcı; lizinq alan; lizinq verən) iştirak edir. Beynəlxalq maliyyə lizinqi 

haqqında konvensiyaya görə lizinq münasibətləri məhz üçtərəfli müqavilə şəklində rəsmiləşdirilir. 

¨ 3. Lizinq müqaviləsinin elementləri 

1. Lizinq müqaviləsinin predmeti (obyekti) 

Lizinq  müqaviləsinin  predmeti  dedikdə,  lizinqin  obyekti,  yəni  lizinq  münasibətlərinin  (əməliyyatlarının) 

obyekti başa düşülür.  stifadəyə (lizinqə) hansı əşya verilərsə, o əşya da lizinq müqaviləsinin predmeti hesab 

edilir. Deməli, lizinq müqaviləsinin predmeti lizinqə verilən əşyadır; ona lizinq əmlakı deyilir. O, bəzən lizinq 

avadanlığı adlanır. Beynəlxalq maliyyə lizinqi barədə konvensiyada məhz bu termin işlədilir. 

Lizinq əmlakının iki əsas xarakterik cəhəti vardır. Birinci cəhət ondan ibarətdir ki, lizinq əmlakı gəlir və 

mənfəət vermək qabiliyyətli əmlak olmalıdır; həmin əmlak yalnız ona görə lizinqə verilir ki, ondan gəlir və 

mənfəət  götürmək  mümkün  olsun.  kincisi,  lizinq  əmlakından  lizinq  alan  əsasən  sahibkarlıq  məqsədləri 

üçün  istifadə  etməlidir,  lizinq  alan  ondan  şəxsi,  ailə,  məişət  və  ya  ev  məqsədləri  üçün  istifadə  edə  bilməz. 

Beynəlxalq maliyyə lizinqi haqqında konvensiya da məsələyə bu cür yanaşır. Üçüncüsü, lizinqin predmeti (ob-

yekti) olan əmlak əsas vəsaitlər sırasına aid olmalıdır (MM-in 742-2-ci maddəsi).  

Xarici ölkələrdə lizinq müqaviləsinin predmeti rolunda çıxış edir: maşınlar; nəqliyyat vasitələri; sənaye qur-

---