Microsoft Word Onkologiya fesil 1-5 +. doc
Yüklə 3,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fəsil 3. BƏDXASSƏLİ ŞİŞLƏRİN MÜALİCƏSİNİN ÜMUMİ PRİNSİPLƏRİ 81
- Əməliyyatdaxili şüa müalicəsi
- Radiomodifikatorlar
- ağırlaşmalarına
- Fəsil 3. BƏDXASSƏLİ ŞİŞLƏRİN MÜALİCƏSİNİN ÜMUMİ PRİNSİPLƏRİ 83 Şüa müalicəsinə əsas əks göstərişlər
- Radiocərrahiyyə (stereotaksik radiocərrahiyyə).
Fəsil 3. BƏDXASSƏLİ ŞİŞLƏRİN MÜALİCƏSİNİN ÜMUMİ PRİNSİPLƏRİ 81 (əməliyyatdan 3-4 həftə sonra) başlana bilinmir ki, bu da həyat qa- biliyyətli hüceyrələrin disseminasiyasına səbəb ola bilər. Bütün yuxarıda deyilənlərə baxmayaraq əməliyyatdan sonrakı şüa müali- cəsinin müəyyən vacib üstünlüklərini də qeyd etmək lazımdır. Belə ki: − şüalanmanın həcmi və metodikası əməliyyat zamanı alınan məlu- matlar və çıxarılan toxumaların diqqətli morfoloji müayinəsindən sonra seçilir. − əməliyyatdan sonrakı yaranın sağalmasına təsir edən mənfi şüa ami- li olmur − cərrahi müalicə xəstəliyin diaqnozu qoyulduqdan sonra tez bir za- manda icra edilir Əməliyyatdan sonrakı şüa müalicəsinin SOD – profilaktik məqsədlə apa- rıldıqda 45-50 Qr, müalicəvi məqsədlə aparıldıqda isə 65-70 Qr təşkil edir. Əməliyyatdaxili şüa müalicəsi şişin cərrahi yolla tam və ya hissəvi çı- xarılmasından sonra onun lojasının birdəfəlik yüksək doza ilə şüalandırılmasını nəzərdə tutur. Hal-hazırda intraoperasion şüa müalicəsinə maraq artmışdır. Bu onunla izah olunur ki, şüa təsirinin bu növündə normal toxumaların minimal, şişin və regionar metastavermə zonalarının isə əksinə, maksimal şüalandırıl- ması üçün real imkanlar açılır. Nəticədə residivlərin, metastazların və əməliy- yatdan sonrakı ağırlaşmaların tezliyi azalır. Əməliyyatdaxili şüa müalicəsinin aşağıdakı variantları ayırd edilir: − radikal əməliyyatdan sonra şişin lojasının şüalandırılması − şişin, onun çıxarılmasından əvvəl şüalandırılması − qeyri radikal əməliyyatdan sonra şişin şüalandırılması Əməliyyatdaxili şüa müalicəsi distansion meqavolt və toxumadaxili şüa- lanmadan istifadə etməklə aparılır. Distansion meqavolt müalicədə xətti və dövrü gücləndiricilərin genera- siya etdiyi yüksək enerjili elektronlardan, toxumadaxili şüalanmada isə C 0 60 , Ir 192 , I 125 kimi radioaktiv preparatlardan istifadə olunur. İntraoperasion şüa terapiyası sahəsində ən böyük təcrübə Yaponiya və ABŞ-da toplanmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, intraoperasion şüalanma xəstələr tərəfindən yaxşı keçirilir və bütün növ radikal cərrahi əməliyyatlarla kombina- siya oluna bilər. Əməliyyatdaxili şüa müalicəsinin SOD 15-25 Qr təşkil edir. Radiomodifikatorlar bədxassəli şişlərin şüa müalicəsində radihəssas- lığın artırılması və ətraf sağlam toxumaların qorunması məqsədi ilə istifadə olunan vasitələrdir. Radiomodifikatorların aşağıdakı əsas növləri vardır: • Hiperbarik oksigenasiya • Hipertermiya • Hiperqlikemiya • Qaz hipoksiyası BAŞ-BOYUN ŞİŞLƏRİ 82 • Elektron akseptor birləşmələr • İmmunostimulyatorlar • Şiş əleyhinə kimyəvi birləşmələr • Poliradiomodifikasiya (hiperbarik oksigenasiya+metronidazol, hi- pertermiya+hiperqlikemiya+immunostimulyatorlar və s.). RT şüa dozası və rejiminin (fraksiyalaşdırma) aşağıdakı əsas sxemlə- rindən istifadə edilir: − klassik fraksiyalaşdırma: Bu zaman şüalanmanın bir dəfəlik ocaq dozası (BOD) 2 Qr, şüalanma rejimi həftədə 5 gün, şüa müalicəsi- nin davam müddəti 6 həftədir − hipofraksiyalaşdırma: BOD – 4-10 Qr, şüalanma rejimi həftədə 1-3 gün, müalicə müddəti 2-3 həftə − hiperfraksiyalaşdırma: BOD 1-1,25 Qr, şüalanma rejimi gündə 2 dəfə (4-5 saatlıq fasilə ilə), həftədə 5 gün, müalicə müddəti – 5-6 həftə − sürətlənmiş fraksiyalı: BOD 1,2-2 Qr, şüalanma rejimi gündə 2-3 dəfə (4-5 saatlıq fasilələrlə), həftədə 5 gün, müalicə müddəti – 4 həftə − dinamik fraksiyalaşdırma: BOD şüalanma kursu müddətində dəyi- şir, şüa rejimində klassik və hiperfraksiyalaşdırmadan, hiper və hi- pofraksiyalaşdırmadan müştərək istifadə olunur Şüa müalicəsinin ağırlaşmalarına aşağıdakılar aiddir: 1. Yerli • Şüa reaksiyaları – dəridə: epitema, quru və yaş epidermit – selikli qişada: epiteliit • Şüa zədələnmələri – indurativ ödem – dərinin şüa xorası – osteonekroz – pnevmoskleroz – xoralı stomatit – ezofagit – rektit – sistit 2. Ümumi – ürəkbulanma – qusma – iştahanın itməsi – yuxunun pozulması – leyko-limfo-trombositopeniya Fəsil 3. BƏDXASSƏLİ ŞİŞLƏRİN MÜALİCƏSİNİN ÜMUMİ PRİNSİPLƏRİ 83 Şüa müalicəsinə əsas əks göstərişlər aşağıdakılardır. − ağciyərin açıq vərəmi − ağır formalı şəkərli diabet − ürək-ağciyər çatışmazlığı − şiş prosesinin generalizasiyası − kaxeksiya − anemiya − leykopeniya − trombositopeniya − şişin dağılması − qanaxma Radiocərrahiyyə (stereotaksik radiocərrahiyyə). Radiocərrahiyyə və ya stereotaksik radiocərrahiyyə şüa müalicəsinin bir növü olub radioterapi- yadan fərqli olaraq uzunmüddətli kiçik dozalı deyil, birdəfəlik yüksək dozalı ionizəedici şüalanmadan istifadə etməklə xoş və bədxassəli şişlərin və bir sıra digər patoloji ocaqların məhv edilməsi və ya onların inkişafının dayandırılması məqsədi ilə aparılır. Bu məqsədlə hal-hazırda kliniki praktikada ən çox istifadə olunan sistem- lərə Qamma-bıçaq (Gamma Knife) və Kiber-bıçaq (Cyber Knife) aiddir [şəkil 3.10-3.11]. Qamma-bıçaq baş beyin patologiyalarının, o cümlədən xoş və bədxassəli şişlərinin stereotaksik padiocərrahiyyəsi üçün nəzərdə tutulan aparatdır. Onun son modelləri boyun nahiyyəsinin şişlərində də istifadəyə imkan verir. Şəkil 3.10. Gamma-bıçaq aparatı Yüklə 3,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|