Savi zRvis auzis portebis ranJireba da SedarebiTi analizi
69
simciriT gansazRvravda portis upiratesobas, Sefasebisas pir-
veli/umaRlesi rangi mieniWa im ports, romelsac yvelaze daba-
li maCvenebeli hqonda (magaliTad, tarifebi).
saerTo ranguli maCveneblis mixedviT portebi dalagda
Semdegnairad:
saerTo reitingi
1.0
konstanca
2.0
novorosiiski
3.0
odesa
4.0
burgasi
5.0
iliCevski
6.0
samsuni
7.0
foTi
8.0
baTumi
Savi zRvis auzSi portebi reitingiT dalagda sruliad ka-
nonzomierad. konstanca da novorosiiski regionSi yvelaze
mniSvnelovani portebia. konstancis porti evrokavSiris `WiSka-
ria~ Savi zRvis auzSi da momsaxurebis xarisxiT yvela portis-
Tamar dolbaia
70
gan gamorCeulia. is liderobs rogorc mSrali, aseve sakontei-
nero tvirTis gadamuSavebaSi da erTaderTi arasabWoTa da ev-
rokavSirSi yvelaze Raribi qveynis portia, romelic Sav zRvaze
konteinerebis gamanawilebel `habs~ warmoadgens. konstanca
2005 wlidan dRemde udidesi sakonteinero terminalia region-
Si. saokeano xazebidan konstancaSi gadmotvirTuli tvirTi na-
wildeba novorosiiskSi, taganrogSi, odesaSi da md.dunaize ve-
namde. Jurnal “Cargo Systems“-is reitingiT konstancis sakontei-
nero terminali erT-erTi yvelaze efeqturia evropaSi da II ad-
gilzea bremenshafenis Semdeg. man reitinguli siis oceulSi Se-
mavali iseTi portebi Camoitova, rogoricaa: roterdami, ham-
burgi, antverpeni, peterburgi da sxv.
novorosiisks aqvs didi tvirTnakadebi da zurgs umagrebs
rusuli ekonomika da resursebi. novorosiiski reitingiT evro-
pis portebis aTeulSia.
ruseTs Sav zRvaze Zlierebis dabruneba axali portebis aSe-
nebiTa da novorosiiskis ganviTarebiT surs.
ukrainis portebs — odesasa da iliCevsks aseve aqvT Sav
zRvaze liderobis pretenzia, magram amas, ukrainuli ekonomi-
kis ganviTarebadi xasiaTisa da rusuli satranzito tvirTebis
rusul portebSi gadatanis gamo, ver axerxeben. odesis porti
tvirTbrunviT mesamea Savi zRvis regionSi. aqvs Savi zRvis auz-
Si saukeTeso samgzavro terminali. misi avanportia iliCevski,
romelic ukrainis
#1 sakonteinero terminalia. regionSi erT-
erTi udidesi portia generaluri tvirTebis gadazidviT, mag-
ram, rTuli sabaJo da satarifo procedurebis gamo, mkveTrad
Semcirda am portebis konteinerTbrunva da tvirTis udidesi
nawili gadavida konstancaSi. konstanca amuSavebs ukrainuli
portebis tvirTis 30%-s (Liga biznes inform, 12, 3.2010). ruseTi da
ukraina cdilobs, rom konstanca ar darCes gadamanawilebel
portad (habi) Savi zRvis auzSi da okeanidan zRvaSi Semosuli
tvirTi pirdapir wavides daniSnulebis qveynebSi.
burgasi, rogorc bulgareTisa da balkaneTis mniSvnelovani
porti, cdilobs tvirTebis mokrebas da regionSi adgilis dam-
kvidrebas. bulgareTs unda Tavisi portebi iseTive mniSvnelo-
bis gaxados centralur da aRmosavleT evropaSi, rogoric an-
Savi zRvis auzis portebis ranJireba da SedarebiTi analizi
71
tverpeni da roterdamia da cdilobs ganaviTaros satranspor-
to infrastruqtura evrokavSiris moTxovnebis Sesabamisad da
CaerTos panevropul magistralebSi.
samsuni TurqeTis Savi zRvis sanapiros mTavari portia; mu-
Saobs eqsport- importze da tranzitze iranTan da aqvs saborne
mimosvla ukrainasa da ruseTTan, CrdiloeT evropidan iranis-
Tvis da axlo aRmosavleTis qveynebisTvis. mas aqvs idealuri
mdebareoba kontinenturi evropis rain-main-dunais auzis, Savi
zRvis auzis qveynebisa da bisekis mimarT, magram sustadaa ganvi-
Tarebuli portTan damakavSirebeli saavtomobilo da sarkinig-
zo xazebi, sustia portis menejmenti, moZvelebulia saporto
teqnika, misadgomebis siRrmis problemebia, portis eqspluata-
cia wamgebiania da saxelmwifo xarjis mxolod 60%-s faravs.
miuxedavad amisa, samsuns didi perspeqtivebi aqvs, vinaidan
TurqeTi aqtiurad monawileobs evrokavSiris satransporto
infrastruqturis ganviTarebasa da evropul satransporto
sistemasTan integraciaSi da seriozulad aviTarebs SavizRvis-
pira port samsuns, romelic axlo warsulSi meTevzeTa patara
porti iyo. gansakuTrebiT viTardeba saborne gadazidvebi ode-
sasTan, ialtasTan, novorosiiskTan, foTTan. samsuni uerTdeba
proeqt „vikings“. esaa sakonteinero matarebeli klaipeda-min-
ski-odesa/iliCevski, anu baltika-Savi zRvis derefani, romelic
iliCevskidan gagrZeldeba samsunamde. 2014 wels gaixsneba bos-
foris qveS gvirabi „marmarai“ da TurqeTi axal evraziul dere-
fanSi mTavar adgils daiWers. gvirabi mogvianebiT SeuerTdeba
baqo-Tbilisi-yarsis magistrals da iqidan CineTTan, aziis yve-
laze did tvirTgamgzavn qveyanasTan daamyarebs kavSirebs. Savi
zRvis regionSi Seiqmneba Zalian efeqturi azia-evropuli sat-
ransporto derefani, romelic konkurencias gauwevs bevr
tranzitul proeqts da maT Soris TRACECA-s. axla ukrainisa da
saqarTvelos portebi TRACECA-s mniSvnelovani nawilia, stabi-
lurad moqmedi saborne mimosvlis gamo iliCevsk-foTi/baTumis
marSrutiT. magram CineTidan Zlierdeba saxmeleTo tvirTnaka-
debi ruseTze da dsT qveynebis gavliT evropaSi, rac Seamci-
rebs Savi zRvis auzis portebis wils.
Tamar dolbaia
72
baTumis ports aqvs xelsayreli da stabiluri sanavigacio
mdgomareoba; mdebareobs Rrmawylian ubeSi, rac nebismieri
wyalwyvis gemebis miRebas xdis SesaZlebels. portSi Semosas-
vlelad araa saWiro arxis gavla da, Sesabamisad, saporto momsa-
xurebis tarifebidan amoRebulia arxze mosakrebeli. porti
„TRACECA“-s marSrutze mniSvnelovan satransporto-sakvanZo
funqcias asrulebs, rogorc derefanze gatarebuli energore-
sursebis gadamtvirTavi. portSi gadaitvirTeba mSrali tvirTi
saqarTvelosa da samxreT kavkasiisaTvis. is aseve yazaxuri nav-
Tobis mTavari gadamamuSavebelia. baTumi CarTulia xmelTaSua
zRvis sakruizo marSrutSi, magram, Savi zRvis auzSi konfliq-
tebisa da qveynis SigniT socialuri infrastruqturis ganuvi-
Tareblobis, kulturul-istoriuli Zeglebis siSorisa da
arastabiluri viTarebis gamo, moTxovna mcirea.
sakonteinero tvirTis gadazidvebSi uciloblad lideria
foTis porti. baTumis sakonteinero terminali, romelic fili-
pinelebis marTvis qveSaa, tvirTnakadebs ver flobs.
qarTul portebs ganviTarebisTvis aucilebeli mosaxerxe-
beli da Rrma misadgomebi, kargi hidroteqnikuri parametrebi,
sakmarisi teritoria, damatebiT Tavisufali farTobi da sat-
ransporto-geografiuli mdebareoba aqvT, rac gamoixateba sa-
erTaSoriso satransporto gzebis gadakveTaze ganlagebaSi,
magram portebis ganviTareba ver moxerxdeba mTlianad qveynis
da regionis ganviTarebis gareSe.
ar arsebobs saporto sistemebis ganviTarebis saxelmwifos
mier gansazRvruli politika. saxelmwifo ar iZleva subsidieb-
sa da investiciebs saporto meurneobis gansaviTareblad. vinai-
dan portebi kerZo sakuTrebaSia, saxelmwifos ara aqvs maregu-
lirebeli instrumentebi moqnili satarifo politikis gansa-
xorcieleblad.
qarTuli portebi Savi zRvis regionSi satarifo maxasiaTeb-
lebiT konkurentunariani ar arian. maT aqvT mxolod kargi geo-
politikuri parametrebi. am portebis ukan ar dgas arc mZlavri
qarTuli ekonomika da arc tvirTis mudmivi tranzituli naka-
debi. Tu qveyana ise gaZlierdeba, rom ganaviTarebs Sidabazars
da samxreT kavkasiis tvirTis garda, moizidavs centraluri
Dostları ilə paylaş: |