23
Müəssisənin strateji təyinatının müəyyən edilməsinin əsas üç cəhətini qeyd edək :
müəssisənin fəaliyyət göstərdiyi biznes sahələrinin üəyyən edilməsi
müəssisənin strateji təyinatının aydın ,səlis və ilhamlı izahı
müəssisənin strateji kursunun və missiyasının nə zaman dəyişdirilməsi
barədə vaxtlı qərarın qəbulu
Hər bir müəssisədə strateji təyinat müəyyən edildikdən sonra onun əsas funksional
(elmi-tətqiqat və sınaq işləri,maliyyə,marketinq .istehsal və b) və köməkçi
(kadrlar,informasiya təminatı və s.) bölmələrinin missiyaları müəyyən edilir.
Müəssisənin strateji təyinatı və missiyasının izahatının hər bir menecerə və işçiyə
çatdırılması bu təyinatın özünün müəyyən edilməsi qədər mühümdür.Dəqiq ifadələrlə
ifadə olunmuş strateji təyinat və missiya işçilərin daha keyfiyyətli işləmələrinə və
yüksək motivasiyaya malik olmalarına şərait yaradır.Qəbul edilmiş strateji təyinat və
missiya zaman keçdikcə dəyişə bilər.Belə ki,alıcıların tələbatlarında baş verən
keyfiyyət və kəmiyyət dəyişiklikləri sahə bazarlarının mənfəətlilik dərəcələrinin
azalması və risk səviyyələrinin yüksəlməsi kimi səbəblər müəssisənin strateji təyinatı
və missiyasinda dəyişikliklər etməyin vaxtının çatmasından xəbər verir.Sahibkarlar
məhz belə anları vaxtında tuta bildikləri halda uğur qazana bilirlər.
Strategiyanın təyinatı dedikdə onun hansı məqsədə ,nə üçün və hansı sahələrdə
istifadə edilməsi başa düşülür.Strategiyanın istifadə olunduğu sahələr onun tətbiqi
sahələrdir.Strategiyanən tətbiqi dedikdə qarşıda qoyulan məqsədə çatmaq üçün
strategiyanın necə tətbiq olunması məsəsləsi başa düşülür.Bu işi həyata keçirməyin
yüksək ixtisaslaşma və məharət tələb etdiyi məlumdur.Strategiyanın tətbiqi praktiki
məsələ olsa da onun inzibati meylləri də vardır.Bu əsasən aşağıdakəlardan ibarətdir:
− Strategiyanı müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilən bir təşkilatı yaratmaq;
− Bütün imkanları strategiyanın uğur qazanmasına yönəldə bilən maliyyə
planı hazırlamaq;
− Strategiyanı dəstəkləməyə yönələn siyasət yürütmək;
24
− şçilər üçün elə həvəsləndirmə üsulları işləyib hazırlamaq kiŞo qarşıya
qoyulan məqsədlərə çatmaqda səfərbəredici rol oynasın;
− Lazım gəldiyi halda onların arasında mümkün olan yerdəyişmələri
aparmaq şərti ilə optimal iş bölgüsünə və strategiyanın reallaşmasında
müvəffəqiyyətli nəticəyə nail olmaq;
− Qarşıya qoyulmuş məqsədə nail olmaq ilə həvəsləndirmə sistemi
arasında uyğunluq yaratmaq;
− Şirkət daxilində elə işçi münasibətlər yaratmaq lazımdır ki,bütün
imkanlar strategiyanın müvəffəq tətbiqinə yönəlmş olsun;
− Şirkət
daxilində əlaqələndirmə və işə birgə münasibət elə
formalaşdırılmalıdır ki,hər bir fərd günbəgün şirkətin strategiyasının
təkmilləşməsinə və reallaşmasına kəməklik etmiş olsun;
− ş üsulunda daimi təkmilləşmə və təcrübələrin tətbiqinə xüsusi diqqət
göstərilməlidir;
− Strategiyanın həyata keçirilməsində və iştirak edənlər arasında daxildə
liderlik hisləri aşılanaraq hər zaman strategiyanın reallaşdırılması
sürətlənməli və tətbiqin səviyyəsi yüksəldilməlidir;
Bu prosesdə inzibati məsələ ondan ibarətdir ki,faktın həyata keçirilmə səviyyəsi
ilə strategiyanın nəzərə tutduğu proqram tutuşdurulsun və kənarlaşmalar
müəyyənləşdirilib aradan götürülsün.
Beləliklə,strategiyanın tətbiqi ,praktiki inzibati işdən, təşkil etmədən ,maliyyə
planlaşdırılmasından ,siyasi xətt yürütməkdən ,həvəsləndirmə üsulunu tətbiq
etməkdən,idarəetmənin
mədəni
üsullarından
istifadə
etməkdən
ibarət
olmaqla,bunların düşünülmüş kombinasiyalarının birgə əlaqələndirilməsidir.
25
1.3.
Strateji idarə
etmə
də
sə
lahiyyə
tlə
rin bölüş
dürülmə
si
Strateji hədəfin və səlahiyyətin işlənilməsi, məqsədin müəyyənləşməsi və
strategiyanın qəbul edilməsi, inkişaf istiqamətinin işlənilməsi prosesinin əsas
məsələsidir.Bütün bunlar müəssisənin inkişaf istiqamətini müəyyənləşdirir, onun
qısamüddətli və uzunmüddətli məqsədlərini təyin etməklə son məqsədə nail olmanı
təmin edir.Bu qeyd olunanlar birlikdə strateji planı yaradır.Öz strategiyalarını daim
təkmilləşdirən iri şirkətlər rəsmi strateji planlaşdırmanı da işləməklə, hər yeni il üçün
strateji planlar işləyirlər və bu plan rəhbərlər və işçilər arasında paylanır.Bəzi hallarda
isə yazılı olmamaqla şifahi razılaşmalarla belə planlar rəhbərlər və işçilərə çatdırılır.
Strategiyanın tətbiqi funksiyası dedikdə qarşıda qoyulan məqsədə çatmaq üçün
strategiyanın necə tətbiq olunması məsələsi başa düşülür.Bu işi həyata keçirməyin
yüksək ixtisaslaşma və məharət tələb etdiyi məlumdur.Strategiyanın tətbiqi praktiki
məsələ olsa da , onun inzibati meylləri də vardır.Bu, əsasən aşağıdakılardan
ibarətdir(27,110):
• Strategiyanı müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilən bir təşkilat yaratmaq;
• Bütün imkanları strategiyanın uğur qazanmasına yönəldə bilən maliyyə planı
hazırlamaq;
• Strategiyanı dəstəkləməyə yönələn siyasət yürütmək;
•
şçilər üçün elə həvəsləndirmə üsulları işləyib hazırlamaq ki, o, qarşıya qoyulan
məqsədlərə çatmaqda səfərbəredici rol oynasın;
• Lazım gəldiyi halda onların arasında mümkün olan yerdəyişmələri aparmaq şərti
ilə optimal iş bölgüsünə və strategiyanın reallaşmasında müvəffəqiyyətli nəticəyə
nail olmaq;
• Qarşıya qoyulmuş məqsədə nail olmaq ilə həvəsləndirmə sistemi arasında
uyğunluq yaratmaq;