__________Milli Kitabxana__________
30
30
nəticəsində və tələbələrin də müstəqil işləməsi sayəsində tədricən bu proses inkişaf
edir və tələbələr müstəqil və sərbəst şəkildə mənbələr üzərində işləməyə alışırlar
ki, bu da gələcəkdə onların elmi işlər yazmasına, buraxılış işləri üzərində daha
yaxşı işləmələrinə xeyli köməklik etmiş olur.
Tələbə mövzunu seçdikdən sonra fənn müəllimi ilə birlikdə plan və
ədəbiyyat siyahısını müəyyənləşdirməlidir. Mövzu ilə bağlı ədəbiyyat oxunur,
təhlil edilir, qeydlər götürülür, çıxarışlar edilir, məntiqi nəticələr çıxarılır,
ümumiləşdirmələr aparılaraq yazıya alınır.
Sərbəst iş yaradıcı şəkildə yerinə yetirilməlidir. Kitabların, qəzet və jurnal
məqalələrinin üzü köçürülməməli, müəlliflərin fikirləri olduğu kimi
götürülməməlidir. Bütün mətnin başlıca məzmununu səciyyələndirən fikrin əsas
məqamları aşkarlanmalı, oxunan materiala, müəllifin fikirlərinə yaradıcı münasibət
göstərilməli, ümumiləşmiş fikirlər, lakonik ifadələr yazılmalıdır.
Əlbəttə, hər hansı bir “Sərbəst iş” mövzusu girişlə başlayır, sonra
mövzunun əsas hissəsi işlənilir, sonda isə mövzuya nəticə vurulur, istifadə
olunmuş ədəbiyyat siyahısı göstərilir.
Tamamlanmış “Sərbəst iş” fənn müəlliminə təhvil verilir. Müəllim onu
oxuyur və qiymətləndirir.
Bunu da xüsusi olaraq qeyd edək ki, təklif olunan “Sərbəst iş”
mövzularından tələbələr elmi iş, kurs işi, referat, yaxud hər hansı bir
pedaqoji konfransda, Tələbə Elmi Cəmiyyətində məruzə mövzusu kimi də
götürüb işləyə bilər.
__________Milli Kitabxana__________
31
31
“SƏRBƏST İŞ” MÖVZULARI
1.
Tərbiyənin meydana gəlməsi və mənşəyi ilə bağlı konsepsiyalar
(təkamül, bioloji, psixoloji).
2.
İnsanın mənşəyi və tərbiyənin yaranması ilə bağlı müxtəlif nəzəriyyələr.
3.
İbtidai icma quruluşunda tərbiyə və onun səciyyəvi cəhətləri.
4.
Quldarlıq dövründə təlim-tərbiyə ocaqları, tərbiyə sistemi, pedaqoji
fikirlər.
5.
Antik filosoflar şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsi haqqında.
6.
Feodalizm
dövründə məktəblər, pedaqoji fikir və nəzəriyyələr.
7.
Qədim Şərqdə tərbiyə.
8.
Qədim Şumerdə məktəb və tərbiyə.
9.
Qədim türklərdə - Hunlarda, Göytürklərdə tərbiyə.
10.
Orxon – Yenisey abidələri üzərində yazılar və onların pedaqoji
əhəmiyyəti.
11.
Qədim türk dastanlarında tərbiyənin məqsəd və məzmunu.
12.
Qədim Yunanıstanda tərbiyə və məktəb. Sparta və Afinada tərbiyə
sistemi.
13.
Sокrаt (b.е.ə. 469-399) şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsi hаqqındа.
14.
Təlimdə Sокrаt mеtоdu.
15.
Plаtоn (b.е.ə. 427-347) təlim və tərbiyə hаqqındа.
16.
Аristоtеl (b.е.ə. 384-322) tarixdə “İlk müəllim” kimi.
17.
Аristоtеlin müəllimliк fəаliyyəti.
18.
Аristоtеlin yaş dövrləri (0-7- bitкi dövrü; 7-14- hеyvаni dövr, 14-21-
insani dövr).
19.
Qədim Rоmаdа məкtəb və pеdаqоji idеyаlаr.
20.
Erkən orta əsrlərdə şərqdə tərbiyə, təhsil və pedaqoji fikir.
21.
İslаmdа tərbiyə.
22.
İslam müqəddəslərinin tərbiyə haqqında fikirləri.
__________Milli Kitabxana__________
32
32
23.
Məhəmməd Peyğəmbərin (s) tərbiyə, təhsil, bilik və elm haqqında
fikirləri.
24.
İslamıyyətdə ilk məktəblər. Suffə, kuttab və məktəblər.
25.
«Nizаmiyyə» mədrəsəsinin yaranması.(ХI əsr).
26.
Nizаmiyyə mədrəsələrinin Şərqdə yаyılmаsı.
27.
Mədrəsələrdə təhsilin məzmunu.
28.
Xətib Təbrizinin, Şihabəddin Suhrəverdinin “Nizamiyyə” mədrəsəsində
fəaliyyəti.
29.
İslamda elmin inkişafı və əsas istiqamətləri.
30.
Dünya elm və mədəniyyətinin inkişafına müsəlman alimlərinin töhfələri.
31.
Erkən orta əsr şərq, türk mütəfəkkirlərinin pedaqoji ideyaları.
32.
Ümumislam və ümumşərq maarif və mədəniyyətinin inkişafında erkən
orta əsr şərq mütəfəkkirlərinin tərbiyə, təhsil və şəxsiyyətin mənəvi, əxlaqi
keyfiyyətləri haqqında fikir və ideyaları.
33.
Mahmud Kaşqarlının (XI əsr) “Divanü-Lüğət-it-türk” əsərində tərbiyəvi,
əxlaqi fikirlər,
34.
Balasaqunlu Yusif xas Hacibin “Qutadqu - bilik”(“Xoşbəxtliyə aparan
bilik”)əsərində tərbiyəvi, əxlaqi fikirlər.
35.
Ədib
Əhməd Yüknəkinin “Atabətül-Həqayiq” (“Həqiqətlərin
astanasında”; “Həqiqətlər heybəsi”) əsərində tərbiyəvi, əxlaqi fikirlər, şəxsiyyətin
mənəvi aləmi məsələləri və bu əsərlərin pedaqoji fikrin inkişafında əhəmiyyəti.
36.
Əbu Əli İbn Sinanın (980-1037) “Qanun-e–Tibb” və “Şəfa” əsərlərində
tərbiyə məsələləri və didaktik fikirlər.
37.
Biruninin, Qəzzalinin və başqa Şərq mütəfəkkirlərinin pedaqoji ideyaları.
38.
Farabinin pedaqoji fikir tarixində yeri.
39.
Cəlaləddin Ruminin “Məsnəvi”sində şəxyyətin inkişafı və mənəvi
zənginlikləri.
40.
Y.A.Komenskinin pedaqoji görüşləri.
41.
Y.A.Komenski (1592-1670) elmi pedaqogikanın banisidir.
42.
Y.A.Komenskinin “Böyük didaktika” əsərinin pedaqoji əhəmiyyəti.