Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 73-77. HACI QULU
55 ziddiyət yaranır. Bədəl Bakı komissarlığına şikayət verir ki, Saday bəy bizi çapıb talıyır. Saday bəy o vaxtdan qaçaq düşür. Bu qaçaq- lıq üç il davam elədi. Bədəli öldürdü, çoxlu nahaq qanlar tökdü. Kimin kimdən xoşu gəlmirdi, gedif Saday bəyə deyirdi filankəs səni öldürmək istiyir, o da onu öldürürdü. Çox nahaq qanlar tökül- dü. Saday bəyin kəndini də sürgün elədilər Qazaxıstana. 1972-ci ildə Qazaxıstanda əsgərlikdə olanda bir dostum məni İliski rayo- nuna toya dəvət elədi. Gəldi məni hərbi hissədən götürdü apardı evlərinə. Üzüm çardağının altında ağsakqallar oturmuşdu. Mən də bilmirəm bular kimdi. Toyda oynadım, çıxanda ağsakqallar çağırdı- lar ki, saldat, bura gəl. Gəldim. Mənə sual verdilər ki, a bala, sən hardansan? Dedim, Azərbaycandan. Dedilər, Azərbaycanın harasın- dansan? Dedim İmişlidən. Bular bir-birinin üzünə baxdılar. Bular sürgün olanda İmşili rayonu olmuyuf axı. O vaxdı rayon mərkəzi Qaradonnu kəndində yerləşirdi. Dedilər, a bala, İmişlinin əvvəl adı nə olub? Dedim, əvvəl Qaradonnu olub. Dedilər, ə, bunu əvvəldən de da. Mənnən soruşdular ki, sən hansı tayfadansan? Dedim ki, mu- ğannıdan. Buların sifətində bir ifadə yarandı, mən az qaldım çığırıf qaçam ki, bular məni öldürəjəh. Dedi, a bala, muğannıdan kimin oğlusan? Dedim, Mayıl kişinin. Dedilər, Pənahov Mayılın? Dedim, hə. Dedim, ay bala, Pənahov Mayıl muğannı döyül axı, tomarxan- nıdı. Çünki atam o vaxdı Tomarxannıda oluf, olar da onu tomar- xannı kimi tanıyıb. Buların üzündə xoş bir təbəssüm yarandı, bir az sakitləşdim. Dedilər, bala, biz Garıs kəndinnənik. Demək, bu dava muğannıynan kürqırağlının qannıçılığı idi. Atam söhbət eliyirdi ki, Saday bəy bizim yeznə Seyid Rəsulu öldürənnən soora onunla bizim aramızda düşmənçilik yaranır. Qa- çaqların da gəliş-gediş yerlərini bilirəm. Saldatları düzdüm, bir dənə yer qaldı. Həmin yer də oların keçid yeri idi. Gəldim atriyadın ko- mandiri Gülməmmədova dedim ki, orda bir yer qaldı, oların giriş yeridi. Deyir, üç dənə saldat verdi: biri plamyotçu, ikisi adi saldat. Aparıb buları həmin yerdə yerləşdirdim. Aradan bir saat keçməmişdi onda gördüm atışma oldu. Plamyotçu yaşlı rus idi, sərrast atıcı idi. O dedi ki, qaçaqlardan ikisini öldürmüşəm, hündür bir adam vardı, onu
56 da yaralamışam. Ölənlərdən biri Saday bəyin bacısı oğlu Musa olur, biri də başqası. Saday bəy yaralı-yaralı mühasirədən çıxır, gedir Məmməd addı bir qonaxçısı vardı onun öyünə. O da aparıb Mehman qamışında onu gizləyir. Orda da onu Ağcabədinin atriyadı tapır. Gülməmmədov deyib mən vurmuşam, olar deyib mən vurmuşam. Soora yoxluyuflar, məlum oluf ki, olar gülləni meyidə vuruflar. Məmmədi aparıblar, deyiflər ki, sənin günahınnan keçəjeyih, həqiqəti bizə deginən. Demək, Saday bəy yaralananda gəlir Məmmədin evinə. Deyir, məni vur, sovet hökuməti sənə kalan pul verəjək. Vurmuyuf. Lötkəynən aparıb Mehman qamışdığına qoyuf. Saday bəy orda ölüb, Ağcabədi atriyadı da gəlib onun meyidinə güllə atıb. Onun meyidini qoyullar arabaya, gətirillər Qaradonnu baza- rına. Divara söyküyüf camaata nümayiş elətdiriflər. Onun meyidini görənlər deyir, o qədər uzun idi ki, ayaqları dizdən aşağı arabadan çölə çıxmışdı.
Bədəlin adamları Saday bəyi Hasanalının damına qonaq çağı- rır ki, gəl sənnən Bədəli barışdırax. Qabaqcadan da pusqu qurullar, rusdarı gətirif ətrafa düzüllər ki, Saday bəy gələndə onun dəstəsini qırsınlar. Saday bəy gəlir. Elə atdan düşəndə Musa deyif ki, hara düşürsən bəy, görmürsən rus iyi gəlir. Əmim arvadı and içirdi ki, şar atıflar, şarın işığına ağcabədili oğlanı vurdular. Saday bəy qaçıb aradan çıxır.
Yaylaxdan gələndə Həbib Bədələ deyir ki, gəl Kürün o tayın- nan gedək, yoxsa Saday bəy səni vurajax. Deyir, ə, o üzbəüz mənə güllə ata bilməz. Bağır dayım atnan getdiyi yerdə gözünün altıynan görüf ki, qamışın içindən onlara sarı tüfəng tuşlanıf. Bədəl kişi də arxadan arabaynan gəlif çatıf. Bağır dayım görüf yönünü çöyürsə bunu vurajaxlar. Elə başını qaşıya-qaşıya deyir, Bədəl əmi, Bədəl əmi. İş işdən keçif. Bədəl arabanın boynunda ikən Saday bəy onu vuruf, yerə düşənnən soora da gəlir qarnın yarıf bir ovuc da qanınnan içif.
57 Düşmən kəsilənnən soora Bədəl Saday bəyə demişdi ki, sənin yurdunu yulğunlux eliyəjəm. Saday bəy də buna deyir ki, sənin qarnını balıx kimi cırajam. İkisi də dediyini elədi. Saday bəy Bə- dəlin qarnını balıx kimi cırdı, o da Saday bəyin yurdunu yulğunluğa çevirdi.
Saday bəy deyif mənim üstümə nə qədər saldat, nə qədər qoşun gəlir gəlsin, qorxum yoxdu. Bircə Carrı Qüdrətin gülləsi mənə açıl- masın.
73-77. HACI QULU Bizim kökümüz Şüşəlidi. Maşad İslam, onun oğlu Hacı Şükür, onun oğlu Hacı Nəbi, onu oğlu Hacı Qurban, onun oğlu Hacı Qulu. Hacı Şükür yun almax məqsədilə gəlif. Görüf ki, bura yiyəsizdihdi, heyvan saxlamalı yerdi. Buların əsas bünövrəsi Kurapatkində oluf, Qarakəndin altında. Orda buların damları oluf, öyləri oluf, kəhriz çəkdiriflər. Orda taxıl əkirdik, bağlarımız olufdu. Ora oturacaq ye- rimiz oluf, mal-qaranı qışlağa bura gətirərdik. Soora bizi ordan kö- çürdülər, erməniləri yerləşdirdilər. 1918-ci ildə bizim yaylağa gedən camaatın qabağın erməni kəser. Şuşaynan da Çanaxçının arasında dərə var. 18-ci ildə burda qabağın kəsillər, tay qalır iyun ayınatan. Qoyun qırıler. Hajı Qulu bajısı oğlun götürör deyir ki, Çanaxçıda Şəmil bəy var, deyillər sürünün qabağını o kəsir. Gedək onun yanına. İkisi gedif burdan. Özüynən çörək də götürmüşmüş. Namaz qılanmış da, erməni çörəyi yemirmiş. Bajısı oğluna deyif ki, üç günnük, dörd günnük çörəyi- mizi götür, bəlkə gej gəldik. Erməni dığaları post quruflarmış. Bulara deyir ki, gedin Şəmil bəyə deyin Hajı Quludu gələn, bəlkə məni qəbul elədi. İyun ayıy- mış. Çox heyvan da qızdırmadan qırıler. Şəmil bəy deyir, mən sənə icazə verəjəm, elini gətir addat, amma mənim dığalarım nə qədər qoyun tutsa, çox da bənd olma, qoy aparsınnar. Hajı Qulu 18-ci ildə sürünü heylə dağa aparmışdı.
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|