___________________________________________________
194
966.
Murad Tutayuq, Murad
Xaspolad oğlu Tutayuq
(1904-1970) - maarif xadimi. Naxçıvan MR və Azərbaycan
Respublikası Əməkdar müəllimi. Qabaqcıl maarif xadimi.
C.27- 312.
967.
Murtuz Ələsgərov, Murtuz Nəcəf oğlu Ələsgərov
(d.1928) - Azərbaycanın siyasi-ictimai və dövlət xadimi, hüquq
elmləri doktoru, professor. Respublikanın Əməkdar hüquqşü-
nasıdır. Yeni Azərbaycan Partiyasının sədr müavini və partiya-
nın Siyasi Şurasının üzvüdür. 1993-cü ildə Bakı Dövlət
Universitetinin rektoru olub. 1995-ci ildə Azərbaycan Respub-
likası Milli Məclisinin deputatı seçilib. 1996-2005-cı illərdə
Azərbaycan Respublikasının “İstiqlal” ordeni ilə təltif
edilmişdir, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Sədri
olmuşdur. C.15- 83, 200; C.17- 425, 435; C.18- 108, 383;
C.19- 56, 141;
C.21- 45, 120;
C.23- 88;
C.24- 73, 74;
C.25-
15; C.26- 222, 226, 396; C.27- 15-16; C.28- 298.
968.
Musa, Moisey - iudaizm hədislərinə görə öz etiqa-
dını yəhudi qəbilələrinə öyrədən Yəhvanın birinci peyğəmbəri.
Allah tərəfındən müqəddəs kitabın - Tovratın - nazil olunduğu
şəxs. Musa peyğəmbər ilk əvvəl Allah tərəfindən ona göndəril-
miş əsa ilə öz xalqını Misir əsarətindən xilas edir. Üçüncü
ayda Musaya (ə) Sinay dağlarında 10 möcüzə - Allah qarşısın-
da bəndələrinin ədəb-ərkanının tənzimlənməsi nazil olur. 40
gün səhrada qeyb olandan sonra onun xalqı İordaniyanın şərq-
ində (“müqəddəs topraqlar”) məskunlaşırlar. Musa (ə)120
yaşında Nevo dağında vəfat etmişdir. Musa (ə) xristian və
islam dinində də adı çəkilən peyğəmbərdir. C.23- 125.
969.
Musa Nağıyev (1842-1919) - Bakıda iri neft sahib-
karlarından biri, milyonçu. 1893-cü ildə “Musa Nağıyev” neft-
çıxarma müəssisəsi yaratmışdı. Firmanın 10 milyon manatdan
artıq kapitalı var idi; idarəsi Bakıda yerləşirdi. Nağıyevin Sa-
bunçu, Suraxanı və Ramanada 65 neft buruğu, Bakıda neftayır-
ma zavodu, mexaniki emalatxanası vardı. C.22- 92, 93.
970.
Museyi-Kazım - şiəlik məzhəbinə etiqad edənlərin
yeddinci imamı. C.21- 131; C.21- 131; C.23- 136, 138, 139,
175, 187, 236.
___________________________________________________
195
971.
Mustafa Kamal Atatürk, Atatürk Qazi Mustafa
Kamal (1881-1938) - Türkiyə dövlət, siyasi və hərbi xadimi,
Türkiyə Respublikasının banisi və ilk Prezidenti (1923-1938).
Birinci Dünya müharibəsi zamanı Dardanel boğazının müdafiə-
sində (1915) şücaət göstərmişdir. 1916-cı ildə ona general rüt-
bəsi və “Paşa” titulu verilmişdir.Atatürk 1919-cu ildə “kamal-
çılar hərəkatına” - milli azadlıq hərəkatına başçılıq etmişdir.
1920-ci ildə Atatürk Ankarada yeni parlament - Türkiyə Böyük
Millət Məclisini (TBMM) yaratdı. Sakarya çayı yaxınlığında
qələbəyə görə TBMM Atatürkə marşal rütbəsi və “Qazi” fəxri
adını vermişdir. 1922-ci ildə Atatürkün komandanlığı ilə türk
ordusu Türkiyəni xarici müdaxiləçilərdən tamamilə azad
etdi.Atatürk soy adı ona 1934-cü ildə TBMM tərəfindən veril-
mişdir. C.13- 56, 132; C.14- 243, 244, 245, 252, 260; C.15-
234, 238, 305, 309; C.17- 382, 383; C.18- 94, 99, 100, 102,
104, 109, 112, 113, 133, 134, 138, 148, 151, 160, 240, 241;
C.19- 101, 404-417;
C.20- 10, 11, 12, 13, 225, 231, 241, 256,
263, 272, 278; C.22- 188, 189, 227, 240, 241, 290, 291, 310,
323, 326, 327, 328, 332, 389, 391, 392, 408, 418-343, 435,
441-442, 443, 444, 446, 455, 456, 457; C.23- 248, 255, 257,
259, 263; C.24- 174; C.25- 23, 24, 25; C.26- 184, 210, 211,
212, 217, 233, 235; C.27- 156; C.28- 117, 122, 123.
972.
Mustafa Nəsirov Cəfər oğlu (d.1921) - general-
mayor. 1969-1987-ci illərdə Zaqafqaziya Sərhəd Dairəsi
qoşunları rəisinin müavini olmuşdur C.10- 365.
973.
Mustafa Mərdanov, Mustafa Haşım oğlu Mərda-
nov (1894-1968) - aktyor, Azərbaycan Respublikasının Xalq
artisti. Yüksək aktyorluq texnikasına malik olan Mərdanovun
ifası üçün incə yumor, komizm, parlaq teatrallıq xüsusiyyətinə
malik idi. M.Mərdanov həm də, Azərbaycan kinosunun ilk və
tanınmış aktyorlarından idi. C.17- 190; C.26- 85.
974.
Mustafa Topçubaşov, Mustafa Topçubaşov Ağa-
bəy oğlu (1895-1981) - cərrah, ictimai və dövlət xadimi. Azər-
baycan EA-nın və SSRİ Tibb EA-nın akademiki, Sosialist
Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı olmuşdur.
___________________________________________________
196
Tədqiqatı, əsasən qarında, başda, döş qəfəsində, ətraflarda
aparılan cərrahı problemlərə, öddaşı xəstəliyinin müalicəsinə,
periferik iflic xəstəliyinə həsr olunmuşdur. Orijinal diaqnostika
və cərrahi üsul təklif etmişdir. Dünyada geniş istifadə olunan
analdeziya üsulunu ilk dəfə Topçubaşov kəşf etmişdir. C.17-
372; C.22- 233; C.23- 321.
975.
Mübariz Qurbanlı, Mübariz Qəhrəman oğlu
Qur-
banlı (d.1954) - tarix elmləri namizədi. YAP-ın idarə heyətinin
üzvü və icraçı katibinin müavinidir. 1995-ci ildən Milli Məcli-
sin üzvüdür. C.24- 75.
976.
Mühafizəkarlar partiyası - İngiltərədə iki aparıçı
partiyadan biri. 1867-ci ildə torilər partiyası əsasında yaradıl-
mışdır. İkinci Dünya müharibəsindən sonra 1951-1964, 1970-
1974, 1979-1997-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşlar. С.16- 480;
C.24- 77.
977.
Münəvvər Kələntərli, Münəvvər Səməd qızı Kə-
ləntərli (1912-1963) - Azərbaycan aktrisası. “Arşın mal alan”
filmində yaratdığı Cahan xala obrazı M.Kələntərliyə böyük
şöhrət qazandırmışdır. SSRİ Dövlət mükafatı laureatı C.10 -
177; C.17- 190; C.25- 313.
978.
Müsavat partiyası - 1911-ci ildə Bakıda yaranıb.
1920-ci ildə Bakıda fəaliyyəti qadağan edilib. 1992-ci ildən
yenidən fəaliyyətə başlayıb. C.17- 67-70, 83; C.18- 239; C.25-
63, 353.
979.
Müslüm İmanov, Müslüm Məşədi
Müseyib oglu
İmanov (d.1931) - 1993-2005 -ci illərdə “Azərenerji” Dövlət
şirkətinin prezidenti vəzifəsində işləmişdir. C.21- 12, 13, 224,
234, 235; C.24- 313; C.27- 278-292.
980.
Müslüm (Əbdülmüslüm) Maqomayev (1885-
1937) - görkəmli Azərbaycan bəstəkarı. 1912-ci ildən ömrünün
axırınadək opera tamaşalarına dirijorluq etmişdir. M. Maqoma-
yevin “Şah İsmayıl” operası Azərbaycan opera sənətinin inki-
şafı tarixində əhəmiyyətli yer tutur. C.12- 5, 356, 357; C.18-
390.