Microsoft Word Qurana munasebet doc
Yüklə 8,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
161 şeydən xalidir). Burada bir qədər izaha ehtiyac vardır. Aləmlərin rəbbi olan Allahı layiq olmayan surətdə təsvir edənlər istisna ol- maqla heç kəsi küfrdə, zəlalətdə təqsirləndirmək doğru deyildir. b) Törəmə fiqhi mövzularda ixtilaf . Müsəlmanlar hamı- lıqda həmrəydirlər ki, belə mövzularda ixtilafın iman və küfrlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Məsələn, səhabələr (Allah onlardan razı qal- sın!) Peyğəmbərin (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) “İkindi namazını yalnız Bəni-Qüreyzədə qılın” hədisi 1 barədə ix- tilafa düşmüşdülər; namazı yolda, yoxsa Bəni-Qüreyzədə qılmalı idilər? Peyğəmbər onların bu ixtilafını qəbahət saymamış, əksinə, müsəlmanları yəhudilərlə döyüşmək üçün vahid səfdə toplamış, həmin mövzuya şərh verməmişdir. Allahın rəsulu üçün belə bir mövzu şərh olunmayacaq dərəcədə əhəmiyyətsiz idi; belə bir adi ixtilaf üçün mərəkə qoparmağın mənası vardımı?! Digər misala nəzər salaq: səhabələr su olmadığı üçün tə- yəmmüm edib namaz qılmışdılar. Daha sonra suya rast gəldilər. Namazın vaxtı hələ çıxmamışdı. Bəzi səhabələr dəstəmaz alıb na- mazı yenidən qıldığı halda digərləri qılmadı. Bu xəbər Peyğəm- bərə (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) çatdıqda namazı yenidən qılan səhabələrə: “Nur üzərinə nur”, digərlərinə də: “Na- mazın(ız) sənə (sizə) savab olaraq bəsdir”, – deyə buyurdu 2 . Bu- 1 Hədisi Abdullah ibn Ömərə istinadən İmam Buxari “Came əs-Səhih” kita- bının “Qorxu namazı” və “Qəzvələr” fəsillərində rəvayət etmişdir. 2 Hədisi fərqli versiyada Əbu Səid əl-Xüdriyə (Allah ondan razı qalsın!) isti- nadən İmam Hakim “əl-Müstədrək” kitabının “Təmizlik” fəslinin “Təyəm- mümün qaydaları” bölümündə rəvayət edib. Həmin versiyada deyilir: “Pey- ğəmbər dəstəmaz alıb namazını yenidən qılana: “Sənə iki qat savab vardır”, qılmayana isə: “Sünnəyə doğru əməl etdin, namazın sənə savab olaraq kifa- yətdir”, – demişdir”. Hakim və Zəhəbiyə görə, hədis İmam Buxari və İmam Müslimin səhihlik şərtləri çərçivəsində mötəbərdir. 162 nunla da məsələ həll olundu! Törəmə fiqhi ixtilafları heç kəs dini ixtilaf və ya dində par- çalanma hesab etməyib. Bu ixtilaflar dini mətnləri fərqli-fərqli ba- şa düşmənin doğurduğu ictihadlardır. Quranda Allah təala buyu- rur: “(Allahdan tərəfindən) açıq-aydın dəlillər gəldikdən sonra, bir-birindən ayrılan və ixtilaf törədən şəxslər kimi olmayın! Onlar böyük bir əzaba düçar olacaqlar. Bəzi üzlərin ağ, bəzi üzlərin isə qara olacağı gündə (qiya- mət günündə), üzü qara olanlara: “İman gətirəndən sonra kafirmi oldunuz? İndi, kafir olduğunuza görə dadın əzabı!” – deyiləcək- dir” (Ali-İmran, 105-106). Allah təala bu ayədə bildirir ki, bizlər də yəhudilər və xris- tianlar kimi olmayaq. O yəhudi və xristianlar kimi ki, dinlərini parçalamış, müxtəlif cərəyanlara – protestantlara, katoliklərə, pra- voslavlara... ayrılmışlar. Onların ixtilafı dinin əsaslarında – əqidə- də olmuşdur; bunu ictihad ixtilafı adlandırmaq səhv olardı. Bizdə isə əqidə aydın anlayışdır, bunda heç bir şübhə yoxdur. Müsəl- manlar arasında əqidə mövzusunda heç vaxt fikir ayrılığı özünü göstərməyib. Əqidə o deməkdir ki, Allah təkdir, heç nəyə oxşar deyildir, Gözəl Adları vardır. Allahın yer səmasına enməyi ilə bağlı hədislər ətrafında olan fikir ayrılığına gəlincə, bu, Allahın heç nəyə oxşamamağı ide- yasını müdafiə etmək qəbilindən deyildir. Çünki Allahın məkan və zamanın fövqündə durmağı, heç nəyə bənzəmədiyi xüsusunda hamı həmfikirdir. Hədislərlə bağlı bu ixtilaf bəzi sözlərin seman- tik çalarlığından irəli gəlir. Yəni, görəsən, hədisdəki bu və ya digər sözün mənası müstəqimdir, yoxsa məcazi? Elə isə dilçiliklə bağlı 163 bu fikir ayrılığını dini ixtilaf saymaq doğru deyildir. Aşağıdakı ayədə söhbət Kitab əhlindən gedir: “(Ya Rəsulum!) Şübhəsiz ki, sənin firqə-firqə olub dinini parçalayanlarla heç bir əlaqən yoxdur. Onların işi Allaha qalmış- dır. (Allah) sonra (qiyamətdə) onlara nə etdiklərini bildirəcək- dir!” (əl-Ənam, 159). “(Ya Rəsulum! Sən və ümmətin) tövbə edərək Ona tərəf dönün. Ondan (Allahın əzabından) qorxun, namaz qılın və müş- riklərdən olmayın! O kəslərdən ki, öz dinini parçalayıb firqə-firqə oldular (bə- zisi bütlərə, bəzisi günəşə və aya, bəzisi ulduzlara səcdə etməyə başladılar). Hər bir firqə öz dininə (öz dininin haqq olduğuna) sevinər” ayəsi 1 isə bütövlükdə dinlə əlaqəlidir. Çünki ondan qa- baqkı ayədə deyilir: “(Ya Rəsulum! Ümmətinlə birlikdə) batildən haqqa tapınaraq (pak bir müvəhhid, xalis təkallahlı kimi) üzünü Allahın fitri olaraq insanlara verdiyi dinə (islama) tərəf tut...” (ər- Rum, 30). 31-ci ayədəki “...tövbə edərək...” birləşməsi 30-cu ayə- dəki “...tərəf tut...” – əmrinə aid tərzi-hərəkət zərfidir. Ayə bizə öyrədir ki, dinin təlimlərinə sarılmaqla davranış və mənəviyyatı- mızda doğru-dürüst olmalıyıq. Camaatdan ayrılıb firqə yaratmaq istəyənlər bu əməllərinə görə Allah qarşısında məsuliyyət daşıyır- lar. Keçmişdə heç bir müsəlman elm xadimi, hətta adi xalq nü- mayəndəsi belə fiqhi ixtilafların dini parçaladığını iddia etməyib. Bunu heç kəs dilinə gətirməyib... Fiqhi ixtilaflar dini mətnlərin fərqli başa düşülməsidir. Belə ki, bir dini mətn bir neçə məna ifa- də edə bilir. 1 “ər-Rum” surəsi, 31-32-ci ayələr. Yüklə 8,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|