120
6.
Yazılı Basında Afganistan Savaşı ve Ulusal Çıkarlar
11 Eylül 2001’de ABD’nin New York eyaletinde, Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz
kulelerine ve Amerkan Savunma Bakanlığı Pentagon’a yolcu uçakları ile saldırılar
düzenlendi. Bu saldırılar sonucunda Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz kuleleri yıkıldı,
Pentagon’da hasar meydana geldi. Bu saldırılardan sonra ABD, saldırının
sorumlusunun El-Kaide lideri Usame Bin Laden olduğunu öne sürerek,
Afganistan’da bulunan Usame Bin Laden’in kendisine teslim edilmesini istedi.
Afganistan’da yönetimde bulunan Taliban, ABD’den Bin Laden’in bu saldırıları
gerçekleştirdiğine dair kanıt getirmesi halinde Bin Laden’i kendilerine teslim
edeceğini, aksi durumda bu isteği geri çevireceğini açıkladı. Bu konuda yeterli
kanıtları sunamayan ABD, arkasına uluslararası desteği de alarak Afganistan’a
saldırdı ve yönetimdeki Taliban’ı devirdi. Türkiye de bu savaşta, NATO’nun 5.
maddesi gereği ABD’ye destek vermiştir. Hükümet, 12 Ekim 2001’de yurt dışına
asker gönderme iznini TBMM’den almıştır.
Bu araştırmada, dönemin en yüksek tirajlı iki gazetesi olan Hürriyet ve Milliyet
gazetelerinin 12 Eylül – 12 Ekim 2001 tarihleri arasındaki günlük sayıları
incelenmiştir. Bu süre içerisinde konu ile ilgili olarak Milliyet gazetesinde 18 haber
32 köşe yazısı; Hürriyet gazetesinde ise 20 haber ve 21 köşe yazısı olmak üzere
toplam 38 haber ve 53 köşe yazısı incelenmiştir.
121
Hürriyet ve Milliyet gazetelerinde en sık ele alınan haber aktörleri Türkiye ve Batı
olmuştur. Basında, Türkiye ve Batı’nın bu kadar çok sıklıkta yer alması özellikle
Türkiye’nin yıllarca terörle savaştığı halde Batı’nın onu anlamadığı veya anlamak
istemediği ancak bugün Batı’nın da aynı acıları çektiği ve Türkiye’yi anlayabileceği
vurgusunu ön plana çıkarması dolayısıyladır. Bu süreçte Türkiye, genellikle
olumlanırken; buna karşılık Batı olumsuzlanmaktadır. ABD, daha çok terörden
dolayı mağdur olan ülke olarak ele alınmakta ancak; Türkiye’ye terörle
mücadelesinde yardım etmediği için de eleştirilmektedir. Afganistan ve Taliban
genel anlamda terörizmle bağlantılandırılarak suçlu konumuna sokulmaktadır.
Bir tarafta terör öbür tarafta ise teröre maruz kalan ayırımı yapıldıktan sonra
çatışmanın iyi ve kötü tarafları da belirlenmiş olmaktadır. Buna göre El- Kaide
örgütü; “saldırgan”, “zalim” tarafta yer alırken; ABD, “saldırıya uğrayan”,
“mazlum” konumunda yer almıştır. 11 Eylül 2001’de ABD’nin New York
eyaletinde Dünya Ticaret Merkezi’nin ikiz kulelerine yapılan saldırılar olayın ertesi
günü basında manşetten verilmiştir. “Üçüncü Dünya Savaşı gibi”
231
, “Dünyanın
kalbinde KAM KAZE”
232
12 Eylül 2001 tarihli gazetelerin manşeti olmuştur. Basın,
bunun bir terör saldırısı olduğunu, Samuel Huntington’ın “Medeniyetler Çatışması”
teorisinin, teori olmaktan çıkıp, pratiğe dönüşme olasılığının bu saldırılardan sonra
çok yükseldiğini öne sürmüştür. Ancak bunun bir slam-Hıristiyan savaşına
dönüşmemesi gerektiği, çünkü gerçekleştirilen saldırıların bir terör olayı olduğunu,
bunun slam’a mal edilemeyeceği üzerinde de durulmaktadır. Bu konuda özellikle
ABD sağduyuya çağrılmaktadır. lerleyen günlerde Türkiye’nin ABD’nin yanında
231
Hürriyet, 12 Eylül, 2001.
232
Sabah, 12 Eylül, 2001.
122
yer aldığı resmi ağızlardan ifade edilmekte, basın da bunu manşetlerine taşıyarak bu
yaklaşıma destek verdiğini haber ve yorumlarında göstermektedir.
Hürriyet ve Milliyet gazeteleri bu süreçte Türkiye’nin ulusal çıkarlarını özellikle iki
konu üzerinden değerlendirmektedir. Bunlardan en önemlisi güvenlikle bağlantılı
olarak terör, diğeri ise ekonomik çıkarlardır. Türkiye’nin fiili olarak ABD’nin
yanında yer alması söz konusu olduğunda, ABD’den gelmesi muhtemel ekonomik
yardımlar haberlerde ön plana çıkmaktadır. “Terörle savaşana ekonomik destek”
233
,
“Ön safta ol, parayı al”
234
, “Kesenin ağzını açacak”
235
, “Amerikalı Milletvekilinden
5 milyar dolarlık müthiş öneri”
236
gibi haber başlıkları kullanılmaktadır. Türkiye’nin
ekonomik anlamda çıkarlarını ABD’nin Afganistan’a düzenleyeceği bir harekâtta
ABD’nin yanında yer almakta görenlerden Güneri Civaoğlu, Türkiye’nin o yıl
turizm gelirlerinin çok iyi olduğunun altını çizmektedir. Ancak Aralık ve Ocak
aylarındaki rezervasyonların tehlikede olduğunu belirttikten sonra şöyle devam
etmektedir:
Avrupa’nın rezervasyon iptallerinde birinci sıra Mısır’ın... kinci sıra
Türkiye’nin... Yarınlarda ABD riskli ülkeleri ilan edecek ve ABD
vatandaşlarının oralara uçmamasını tavsiye edecek. Türkiye’nin listede
yer almaması için her şey yapılmalıdır. Sorun sadece ABD turisti değil,
onu izleyecek olan Avrupalı, Avustralyalı, Uzakdoğulu turisttir.
Devamında ihracat kredilerinin daralması, yabancı sermaye girişlerinin
sıfırlanması ve ekonomik krizin derinleşmesi olasılığıdır. Dikkat!
237
233
Hürriyet, 20 Eylül, 2001.
234
Hürriyet, 21 Eylül, 2001.
235
Milliyet, 9 Ekim, 2001.
236
Milliyet, 4 Ekim, 2001.
237
Güneri Civaoğlu, Terör Gazisiyiz, Milliyet, 20 Eylül, 2001.
Dostları ilə paylaş: |