Microsoft Word Sahin Fazil. Yaponiya Sefernamesi doc

  Йапонийа сяфярнамяси 
 
 
123 
Oowакizashi (Meireki Gannen, 1655) 
Bonshou (Keichou, 1608) 
Youtokuin Yoşihime (Edo)  
Youtokuin Mokozou (Keian, 1650) 
Tenrinin Gorohachi (Edo) 
Tenrinin Mokozou (Kanbun, 1663) 
Date Masamune Waka Kaishi (Keichou, 1609) 
Matsushima (Kyouho Gannen, 1716) 
Date yazı abidələri Tadamune
1
 
 
Yaponiya mənim gördüyüm Zuyqanji mə’bədindən 
başqa  çoxsaylı  mə’bədlər  diyarıdır  ki,  onlardan  biri  və  ən 
möhtəşəmi  «Qızıl  Mə’bəd»dir.  Yukio  Misimanın  məşhur 
«Qızıl  Mə’bəd»  adlı  romanı  məhz  bu  tarixi  abidə 
barəsindədir. Müəllif gənc bir monax tərəfindən 1950-ci ildə 
Kioto  şəhərində  yandırılan  həmin  mə’bədin  hekayətini 
qələmə almış, «Nyu York Tayms»da yazıldığı kimi, özünün 
dünyanın  ən  iste’dadlı  yazıçılarından  biri  olduğunu 
göstərmişdir.  Kitabda  oxuyuruq:  «Kitayama  malikanəsində 
yaşayan  zadəgan  Yosimitsa  Asikada  /1358-1408/  geniş  bir 
ərazidə  böyük  bir  saray  kompleksi    inşa  edir.  Bu  tikintidə 
dini səciyyəli  bir   Aramgah, Müqəddəs Od Mə’bədi, Tövbə 
Zalı,  Su  ilə  Təmizlənmə  Mə’bədindən  başqa  bir  sıra  mülki 
                                                
1
  Бунлар  Зуйgанжи  мя’бядиня  дахил  оларкян  мяня  верилян  рянэли 
памфлетдян  (мялумат  китабчасы)  эютцрцлмцшдцр.  Йапон  дилиндя 
йазылмыш  щямин  памфлет  материалларынын  тяръцмясини  мяня 
тягдим едян БДУ Шяргшцнаслыг Факцлтяси, Узаг Шярг Дилляри вя 
Ядябиййаты  кафедрасынын  мцяллими  Йашар  Ибращимова  тяшяккцр 
едирям. 
 
 
Şahin Fazil 
 
 
124 
binalar da  vardı:  Baş  Saray, Müşavirə Zalı,  Saray  Adamları 
Evi,  Səma  Güzgüsü  İmarəti,  Qütb  Ulduzu  Qalası,  «Bulaq» 
İmarəti,  Qara  Baxıb  Həzz  Almaq    Malikanəsi  və  s.  Ən  çox 
vəsait  sonralar  Kinkakudzi  –  «Qızıl  Mə’bəd»  adlanan 
Aramgaha xərclənmişdi. 
1938-ci  ildə  inşa  olunan  Qızıl  Mə’bəd  3  mərtəbədən 
ibarətdir.  Mə’bədin  damı  sərv  ağacının  qabığı  ilə 
örtülmüşdür  və  orada  üstünə  qızıl  suyu  çəkilmiş  bir  mis 
simurğ  quşu  heykəli  vardır.  Ağacdan  hazırlanmış  divardakı 
tirlər özündə buddizm me’marlığı elementlərini əks etdirir. 
Yosimitsanın  vəsiyyətnaməsinə  əsasən  Kitayama 
saray  Ansamblı  Zen  sektasının  ixtiyarına  verilir  və 
«Rokuondzi  Mə’bədi»  adlanmağa  başlayır.  Əsrlər  ötdükcə 
imarətin bir sıra binaları dağılırsa da, Qızıl Mə’bəd möcüzəli 
bir  tərzdə  öz  əvvəlki  görünüşünü  saxlayır  (Bax:  Юкио 
Мисима.  Золотой  храм,  Санкт-Петербург,  2002,  səh.24-
25). 
Hörmətli  oxucu,  bu  mə’lumatı  mən  48  roman,  18 
pyes,  çoxsaylı  hekayə,  esse  və  publisistik  yazılar  müəllifi 
olan məşhur və ən çox oxunan yapon yazıçısı Yukio Misima 
(əsl  adı  Xiraoka  Kimitakedir)  tərəfindən  yazılmış  «Qızıl 
Mə’bəd» romanından götürmüşəm. 
1925-1970-ci  illər  arasında  yaşamış  bu  qeyri-adi 
insanın  əsərləri  bütövlükdə  100  cildə  qədərdir.  Öz  qısa 
ömründə  Yukio  Misima  yazıçı  olmaqdan  başqa  idmançı, 
rejissor,  teatr  və  kino  aktyoru,  simfonik  orkestr  dirijoru, 
təyyarəçi,  səyyah  və  fotoqraf  kimi  də  şöhrət  qazanmışdır. 
Ömrünün  son  illərində  fanatikcəsinə  monarxizm  və 
samurayçılıq  ən’ənənələrini  öyrənməyə  qapılmış,  1970-ci 
ildə,  başçılıq  etdiyi  «Qızıl  Qalxan»  adlı  özünümüdafiə 
qrupunun  6  nəfər  üzvü  ilə  birlikdə  monarxizm  çevrilişi 

---

  Йапонийа сяфярнамяси 
 
 
125 
etmiş, amma monarxizmə əks olan kütlə qarşısındakı qızğın 
çıxışından  sonra  ideyasının  iflasa  uğradığını  görmüş,  nəticə 
e’tibarilə həmin 7 nəfər özlərini xarakiri (seppuku) etmişlər. 
Yukio  Misimanın  bənzərsiz  həyatı  və  onun  özünü 
xarakiri etməsi qəlbimi o dərəcə riqqətə gətirdi ki, dərhal bir 
şe’r  yazdım.  Mən  həmin  şe’ri  səfərnaməmin  «xarakiri 
əməliyyatının» təsvirinə həsr etdiyim hissəsində verəcəyəm. 
Akad.  Bəkir  Nəbiyev  də  yapon  mə’bədindən 
yazmışdır.  Onun  yaxından  seyr  və  əhatəli  təsvir  etdiyi 
mə’bədlərin  biri  Yaponiyanın  qədim  paytaxtı  olan  Kioto 
şəhərindədir. Alim yazır: «Kiotoda... dağların qoynunda təbii 
fəlakətlərdən  və  basqınlardan  qorunmaq  üçün  xüsusilə 
əlverişli  hesab  edilən  guşələrdə...  müxtəlif  zamanlarda  dini 
mə’bədlər tikilmişdir. Yaponiyada mövcud olan hər iki dinə 
(sintoizm,  buddizm)  məxsus  irili-xırdalı  onlarla  bu  cür 
mə’bəd  şəhəri  üzük  qaşı  kimi  dövrələmişdir.  Mə’bədə 
girmək ərəfəsində hamı müxtəsər bir yuyunma mərasimi icra 
etməlidir.  Bə’zi  əlamətlərilə  müsəlmanların  dəstəmazını 
xatırladan  bu  mərasim  dağ  çeşməsinin  şəffaf  suyu  ilə  ağızı 
yaxalayıb  ondan  bir-iki  qurtum  içməklə  bitir.  Biz  oraya 
çatanda sinto  mə’bədində  təzə  doğulmuş uşaqlara xeyir-dua 
verilməsi  mərasimi  icra  olunurdu.  20  gənc  valideyn  qırxı 
təzəcə  çıxmış  on  körpəni  bu  münasibətilə  mə’bədə 
gətirmişdi.  Müasir  dəbdə  təzə  kostyum  geymiş  atalar  və 
əlvan  tikməli  kimanoya  bülənmiş  qadınlar  sıra  ilə  əyləşib 
çiyninə  qar  kimi  ağ  parça  salmış,  ayağı  taxta  başmaqlı 
kahinin xütbəsini dinləyir, qoşalanmış əllərini üzlərinə aparıb 
yəqin  ki,  onun  dediklərini  təkrar  edir,  hərdənbir  də  (hamısı 
eyni  vaxtda)  ikicə  dəfə  əl  çalırdılar.  Bizə  izah  etdilər  ki,  bu 
əlçalma  ilə  valideynlər  kahinin  duasının  müstəcəb  olmasına 
şərik çıxdıqlarını ifadə edirlər... Əlbəttə, valideynlər mə’bədə 
Şahin Fazil 
 
 
126 
ianə  gətirmişdilər.  Onlar  da,  buraya  gəlmiş  digər  «allah 
bəndələri»  də  öz  nəzir-niyazını  mə’bədin  girəcəyində 
qoyulmuş şadaralı qutulara salırdılar» (Bax: Bəkir Nəbiyev. 
Göst. kitab, səh. 696). 
Bəkir  müəllimdən  18  il  sonra  Kiotoda  olmuş  Yasif 
Nəsirli  də  kitabında  Kioto  mə’bədlərindən  bəhs  etməyi 
unutmur,  amma  onun  yazdıqlarının  bə’zi  müvafiq  təsviri 
Bəkir  müəllimin  yazdıqları  ilə  üst-üstə  düşür:  «Kioto  üç 
tərəfdən  sıx  meşəli  dağlarla  əhatə  olunmuşdur.  Yaponiyada 
mövcud olan hər iki dinə (sintoizm və buddizm) məxsus olan 
mə’bədlər  şəhəri  üzük  kimi  dövrələmişlər»  (Bax:  Yasif 
Nəsirli. Günəşlə görüş, səh.44-45). 
Y.Nəsirlinin  V.Ovçinnikovun  kitabından  əxz  etdiyi 
maraqlı bir açıqlaması da var. «Günəşlə görüş»də oxuyuruq: 
«Hər iki dinə məxsus olan mə’bədlərdə yaponlar Allahlarına 
üz tutanda üç dilək istəyirlər: 
- Xəstəlik onlardan uzaq olsun; 
- Ailədə əmin-amanlıq hökm sürsün; 
- İşsiz olmasınlar, işdə uğur qazansınlar» (Bax: Yasif 
Nəsirli.  Günəşlə  görüş,  səh.45;  V.Ovçinnikov.  Sakura 
budağı, səh.24). 
«Sakura budağı»nda oxuyuram: «Bu üç dua hər hansı 
bir dinə mənsubiyyətdən asılı olmayaraq həyatda adi arzular 
kimi  səslənir.  Yaponlar  üçün  ruhani,  məsələn,  katoliklərdə 
olduğu kimi nəsihətçi deyil, sifariş ilə müəyyən mərasimləri 
yerinə yetirən adi şəxsdir» (Bax: Sakura budağı, səh. 24). 
Yaponiyanı 
məndən 
qat-qat 
artıq 
tanıyan 
V.Ovçinnikov  yuxarıdakı  fikrindən  sonra  yaponların  dinə 
münasibətləri  barədə  belə  bir  fikrə  gəlir:  «Ümumiyyətlə, 
qonşuları  çinlilər  kimi  yaponlar  da  dinə  az  inanırlar.  Lakin 
çinlilərdə  dini  bir  çox  hallarda  etika,  yə’ni  adamlar 

---