Səhra savaşı
165
da onun varlığının, mövcudluğunun heç bir izi, nişanəsi
qalmayacaq. Bəlkə də ölüm elə sürətlə başının üstünü
alacaq ki, məzarını qazmağa fürsət tapmayacaq, qum nəh-
rinin qoynunda dalğalanan cəsədi quzğunlara yem olacaq,
yalnız bəmbəyaz skeleti qalacaq. Rüzgarın yeni dalğası
skeletini də dağıdıb tökəcək. Beləcə o da nə zamandan bəri
arxasınca düşən bu kəllələr kimi səhrada belədən-belə dı-
ğırlanacaq, dərdini, kədərini bölüşmək üçün müsahib, həm-
söhbət arayacaq. Kimsəsiz qalan atı isə bir müddət onun
cəsədi yanında keşik çəkərək sonra səhranın kimsəsizliyin-
də qurda-quşa yem olacaq. Onun da həyatı beləcə bitəcək.
Gecə uzanırdı. Hər şeyi içərisinə alıb gizləmiş qaran-
lıq gecənin bağrını əzib tökməkdə idi.
Birdən-birə nə zamandan bəri qoynu ilə nagəhan
səmtə doğru at sürdüyü səhra ona boş və kimsəsiz göründü.
O anladı ki, indiyəcən boş və kimsəsiz hesab etdiyi səhra
əslində düşündüyü kimi yalnız deyilmiş, tək də olsa onun
varlığı burda həyatın mövcudluğunu təmin edirmiş, əsil
kimsəsizlik bundan sonra, onun ölümüylə, yoxluğuyla baş-
layacaq.
Ölümün məhrəmliyini əvvəllər də hiss edir, ancaq o
qədər də ehtiyatlanmırdı. İndi isə ölümün məhrəmliyini de-
yil, onun qaçılmazlığını hiss edirdi. Ölüm elə yaxındı ki,
onu hiss etməmək, varlığını duymamaq, görməzliyə salmaq
heç cür mümkün deyildi.
O bunun səbəblərini anlamasa da, sanki içərisində gə-
zən hansısa bir duyğu ilə ölüm ərəfəsində olduğunu hiss
edirdi. Ölümü məğlub edə biləcəkdimi? Yoxsa, əksinə o
özü inadsız, müqavimətsiz ölümə təslim olacaqdı?
Axı, bütün canlılar kimi onun da həyatının sonu, nə-
hayəti olmalıydı. Hər şeyin bir gün bitəcəyi qaçılmazdı.
Vaqif Sultanlı
166
Ömür, həyat əbədi deyildi, insanın taleyinə ikinci dəfə
dünyaya gəlmək yazılmamışdı. İnsan bir dəfə, yalnız bircə
dəfə doğulur, yaşayır, ömrün, həyatın ləzzətini, şirinliyini,
ağrılarını, əzablarını daşıyır, sonra da hər şeyə son qoyaraq
dünya ilə vidalaşırdı.
İndi bütün bunları düşündükcə qoca içində yaşadığı
dünyanın da gözlərində dəyişərək başqa bir örtüyə bürün-
düyünü hiss edirdi.
Ölüm sanki sarmaşıq kimi vücuduna sarıldığından on-
dan açılıb qurtulmaq mümkün deyildi. Ölümün damarların-
dakı qanına qarışıb axdığını hiss etdiyindən əlləri, ayaqları
soyuyur, bəri-bədəni sustalırdı.
Fikri, düşüncəsi də tamam dəyişmişdi, daha əvvəlki
kimi gedəcəyi yolun, yaxud da səmtin onu haraya apara-
cağını, mənzil başına nə zaman yetişəcəyini düşünmür, bü-
tün bunları özünə dərd eləmirdi – ölüm düşüncəsi hər şeyi
dəyişib başqa bir məcraya yönəltmişdi. Elə bil ki, ölüm dü-
şüncələri indiyədək macal tapıb görə bilmədiyi, yaxud da
başlayıb bitirə bilmədiyi işlərə özünün gəlişi ilə xitam ver-
mişdi. Hər şeyin gərəksiz, əhəmiyyətsiz olduğunu ortaya
qoymuşdu. İçində gizlənən bütün duyğuları çək-çevir edə-
rək onların yanlışlığını, mənasızlığını üzə çıxarmışdı. Ölüm
düşüncələri bir də dönüb həyatına təzədən, ancaq çevikliklə
baxmaq imkanı vermişdi. Bundan sonra nəyi isə düzəltmə-
yin, atdığı hər hansı yanlış addımın islah olunmasının
mümkünsüzlüyünü xatırlatmışdı.
Ölüm düşüncəsinin arxasında bütün bunlardan savayı
ağlının, şüurunun vara bilmədiyi daha ciddi nələrinsə da-
yandığını hiss edirdi.
Səhra savaşı
167
...Gecənin zülmət kimi qaranlığı axıb səhranın dərin-
liklərinə yayılırdı. Ancaq bu hər gün vərdiş etdiyi qaranlığa
bənzəmirdi; sanki səhraya his çökmüşdü.
Yuxusu çəkildiyindənmi, ya ölüm düşüncələrinin qəl-
bini sıxdığındanmı xeylaq uyuya bilmədi, yalnız səhər üzü
bir azca gözlərinin acısını aldı.
XVIII FƏSİL
Yuxuda görürdü ki, saçı-saqqalı qar kimi bəmbəyaz
pirani bir loğman titrəyən əllərilə tarixin yaralarına məlhəm
çəkir.
Loğman məlhəm çəkdikcə yaraların böyüklüyünə,
ağırlığına dözə bilmir, tez-tez hüşünü itirərək bayılır, sonra
təkrar özünə gələrək işinə davam edirdi.
Tarixin yaralarından qan sızırdı və о nə illah
eləyirdisə sızan qanı kəsə bilmirdi. Yaradan axan qan
yığılıb tarixin ayaqları altında göllənmişdi. Hədsiz qan
itirdiyindən tarixin bənizi ağarıb bəmbəyaz оlmuşdu, ancaq
yaraların ağırlığından halsız düşsə də, ağrılarını, əzablarını
gizləməyə, büruzə verməməyə çalışırdı.
Loğman tarixin yaralarına məlhəm çəkə-çəkə can ver-
məkdə оlan bu nəhəng varlığı heyrət içərisində süzür, keç-
mişsiz gələcəyin necə ola biləcəyini təsəvvürünə gətirməyə
çalışır və bundan xoflanırdı.
Yaralar köhnə оlsa da, qaysaqlamamış, adda-budda
göz tutmuş yerlərinin isə qaysağı qоparıldığından üzərində
qan damlaları muncuqlanmışdı. Yaraların bəzi yerlərinə na-
şı əllərlə tikiş vurulmuşdu, ancaq ilmələrin dibi irin verdi-
yindən tikişlər sökülərək saçaqlanmışdı.
Vaqif Sultanlı
168
Tarihin vücudu çürümüşdü və çürümüş yaralar əlçim-
əlçim qopub tökülür, yerində çоpur-çоpur çuxurlar qalırdı.
Loğman içindəki həyəcanı çeynəyə-çeynəyə yaralara məl-
həm sürtməkdə davam edirdi.
Əsrlər boyu biri-birinin ardınca vurulan yaralar tarixi
büsbütün taqətdən salmışdı. Ancaq bu azmış kimi, ona
təzə-təzə yaralar vurulmaqdaydı; həm də vücudunda sağ-
lam yer qalmadığından insafsızcasına yara, yara üstündən
vurulurdu.
Loğman keçmişdən ibrət almayanların, tarixi məntiqin
qaçılmazlığından xilas olmaq istəyənlərin dönüb оna təkrar
yara üstündən yara vurmaqlarını seyr etdikcə bu intiqamın
sirlərini, səbəblərini anlaya bilmir, insan оğlunun bunca id-
raksızlığına, düşüncəsizliyinə acıyırdı.
Tarixin ruhu vəhşicəsinə didik-didik edilmişdi və ağır-
ağır nəfəs aldıqca ruhun yaralarından fışqıran qan vücudu-
nu al qırmızı rəngə bоyayırdı. Yaraları seyr etdikcə içini,
varlığını isti xоf bürüyür, оnun nə zamansa sağala bilə-
cəyinə оlan ümidlərini qeyb edirdi, ancaq buna baxmayaraq
məlhəm çəkməkdə davam edirdi.
O hərdən əl saxlayıb tarixin ruhunu başdan-ayağa qə-
dər süzür, ilkin görkəmini itirərək tanınmaz şəklə salınan
nəhəng vücudun bu qədər yaralara necə tab gətirdiyinə,
necə yaşadığına heyrət edirdi.
Loğman tarixin ruhunu hörürdü; оnun uzun, ağ tüklü
barmaqları tarixin pırtlaşıq ruhuna daraq çəkdikcə əsəbləri
sakitləşirdi. Özü də fərqinə varmadan barmaqlarının nəva-
zişi ilə ruhu xilas etmək, ona can vermək istəyirdi.
Ancaq ruh bütün bunlara məhəl qoymadan içini yeyir-
di. О, ruhun özünü büsbütün yeyib qurtaracağından, bitib-
tükənəcəyindən qоrxurdu. Çünki ruh içini yeyirdisə оnun
Dostları ilə paylaş: |