O‘ZBEKISTONRESPUBLIKASI
OLIYVAO‘RTAMAXSUSTA’LIMVAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLATSHARQSHUNOSLIK INSTITUTI
D. Po‘latova, M.Qodirov, J.Sulaymonov
SHARQ FALSAFASI
VA MADANIYATI TARIXI
O‘QUV QO‘LLANMA
I QISM
5120800 – Sharq falsafasi va madaniyati ta’lim yo‘nalishi talabalari
uchun tavsiya etilgan
Toshkent – 2017
D. Po‘latova, M. Qodirov, J. Sulaymonov.
Sharq falsafasi va
madaniyati tarixi. O‘quv qo‘llanma. 1-qism. – T.: TDSHI, 2017.
344 b.
O‘quv qo‘llanma Oliy Ta’lim Davlat
Standarti asosida fanning
namunaviy o‘quv dasturiga mos ravishda Sharq falsafasi va
madaniyati ta’limi bakalavrlari uchun tayyorlangan. Qo‘llanmadan
shuningdek, barcha ta’lim yo‘nalishlari
talabalari, magistrant va
aspirantlar, fan o‘qituvchilari hamda falsafa tarixini mustaqil
o‘rganmoqchi bo‘lgan o‘quvchilar ham foydalanishlari mumkin.
“Sharq falsafasiva madaniyati tarixi” o‘quv qo‘llanmasining
asosiy maqsadi – talabalarda Sharq falsafasi va madaniyati rivojining
asosiy bosqichlari va yo‘nalishlari,
muammolari; uning jahon falsafasi
va sivilizatsiyasida tutgan o‘rni, uning G‘arb
falsafasi va madaniyati
bilan o‘zaro ta’siri, falsafiy fikr rivojida milliylik va umuminsoniylik,
vorislik va yangilanish dialektikasi bo‘yicha nazariy va amaliy
bilimlarni shakllantirishdan iborat.
Taqrizchilar:
falsafa fanlari doktori,
dotsent
Izzetova E.M.
falsafa fanlari doktori
Muxtarov A.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining
2017-yil 24-avgustdagi 603-sonli buyrug‘iga asosan nashrga tavsiya
etilgan.
© Toshkent davlat sharqshunoslik instituti, 2017
3
KIRISH
XX asrning so‘nggi o‘n yillig ixalqimiz tarixida yangi davrni
boshlab berdi. Bu davr mobaynida davlatimiz
turli sohalarda olib
borayotgan muhim islohotlardan biri ta’lim tizimiga taalluqlidir.
Uning bosh maqsadi mustaqil fikrlovchi shaxs, komil insonni
tarbiyalashdan iborat.
Sharq falsafasi va madaniyati tarixini o‘qitishdan maqsad ta’lim
tizimi milliy dasturining asosiy g‘oyalaridan kelib chiqqan holda,
talabalarga uning tarixiy rivoji, insoniyat hayotida tutgan o‘rni,
ijtimoiy fikr taraqqiyotiga qo‘shgan hissasi haqida umumiy ilmiy
tushunchalar berishdan iborat.
Sharq falsafasi va madaniyati tarixi kursining
mazmuni
talabalarda turli xil falsafiy oqimlarning rivoji va yo‘nalishlari
to‘g‘risidagi ma’ruzalarni tinglab, ular haqida to‘g‘ri ilmiy xulosalar
chiqara oladigan, falsafiy ta’limotlarni asosli tahlil qila oladigan ilmiy
dunyoqarashni shakllantirishdan, Sharq falsafasi bilan G‘arb falsafasi
va madaniyatining o‘zaro aloqalarini to‘g‘ri anglab yetishidan iborat.
Qadimgi davr va o‘rta asrlar Sharq falsafasi va madaniyati
tarixini o‘rganish ilmiy, g‘oyaviy va tarbiyaviy jihatdan katta
ahamiyatga ega.
Mazkur o‘quv qo‘llanmada qadimgi va o‘rta asrlar Sharqida
falsafiy, tabiiy-ilmiy fikrlarning yuzaga kelishi va rivojlanishi, undagi
asosiy oqimlar, maktablar, ularning xususiyatlari mintaqalar va tarixiy
davrlar bo‘yicha yoritib berilgan.
O‘quv qo‘llanma Davlat ta’lim standartlariga
asosan ishlab
chiqilgan “Sharq falsafasi va madaniyati tarixi” fanining namunaviy
o‘quv dasturi asosida yaratilgan bo‘lib, undagi Sharq falsafasiga oid
barcha mavzularni qamrab olgan.
Har bir mavzu bo‘yicha mantiqiy-tizimlashgan materiallar,
mustaqil ta’lim uchun savollar va topshiriqlar, adabiyotlar ro‘yxati
kiritilgan. Qo‘llanmada mavzular bo‘yicha testlar va uning so‘nggida
glossariy berilgan.
4
O‘quv qo‘llanmani yaratishda Adamson Peterning “Philosophy in
the Islamic World: A Very Short Introduction”, Henry Korbenning
“History of Islamic philosophy”, Majid Faxriyning “A
History of
Islamic philosophy”,Viktoria S. Harrisonning“EasternPhilosophy.
The Basics”, William J. Duiker, Jackson J. Shpielvogelning “The
Essential World History,Volume I: To 1800” kabi xorijiy
adabiyotlardan hamda Q.Sodiqovning “Qadimgi turkiy xalqlarning
diniy-falsafiy qarashlari”, M. Ahmedova, S. Yo‘ldoshev, O.
Shomatovlarning “Hind falsafasi” risolalaridan foydalanildi.
Ushbu o‘quv qo‘llanma O‘zbekiston Respublikasi “Ta’lim
to‘g‘risida”gi qonun va Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi asosida
Sharq falsafasi va madaniyati ta’lim yo‘nalishi talabalariga,
shuningdek, barcha ijtimoiy-gumanitar yo‘nalishdagi oliy o‘quv
yurtlarining talabalari, magistrantlari, ilmiy tadqiqotchilar va Sharq
falsafasi va madaniyati tarixi bilan qiziquvchilar uchun tavsiya etiladi.