Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

c kilm k  r f sind   ya ayan  bir  bölg y   çevrilmi dir. 
ri tm darçılıqla 
Xumeyniçilik  qar ı-qar ıya  durmaqdaydi.  M h rr m  ax amlarındaki 
axsey-Vaxsey  d st l ri  ap-açıq  ikiy   bölünmü   Hüseynçil r, 
H s nçil r
384
 ünvanıyla  tanınırdılar.  T brizin  bazarında  yola  dü n  za 
d st l ri d  ikiy  bölünmü dür. T brizin inqilab komit l rinin dem k olar 
4-5  d n  sonra  qalanı  bütünlükl   Xalq  Müs lman  lil   idar   olunurdu. 
Ordunun  durumu  da  beleydi.  Bu  üzd n  X lq  Müs lman  Partiyasının  güc 
göst risi  dem k  olarki  silahlı  qüvv l ri  d   arxasında  görürdü.  El   bu 
s b bd n  Hizbullahçılar  bu  etiraz  mitingl rin   qar ı  etgili  ola 
bilm yirdil r.  
 
Az rbaycan,  slam  Cümhurisinin  yeni  anayasanın  yazılmasıyla 
yana ı  yal t-v lay t  sisteminin  d   r smil m sini  ist yirdi.  nqilabın 
sabahısından qan seli yola salan Xalxali kimi  r insanların mühakim sini, 
h tta  ölümünü  islam  rejiminin  ayaqda  qalması  üçün  vacib  sanırdı.  T k 
Partiyalı ı  diktatorlu un  ilk  adlımı  sanaraq  çox patiyalı  ölk nin  olmasını 
ist yirdi. 
ri tm dariy   gör,  Qurucular  M clisinin  mill t  t r find n 
seçilm si  g r kirdi.  Bu  orqanın  yerin   R hb r  t r find n  atılan  k sl rin 
i tirakil  Ke ikçil r  urası yarandı. Bu  m l is , mill tin devrimin  qar ı 
eks h r k t sayılırdı. A. 
ri tm dariy  gör , mill tin dı ında olan siyasi 
davranı lara  son  verm k  g r kir.  Habel   “ slamda  Vilay te F qih  adında 
bir  qanun  yoxdur  v   ola  da  bilm z”,  sözü  A. 
ri tm darının  a ızından 
ksik  olmayırdı.  Mill t  t r find n  böyük  d st k  alan  bu  c sar tli 
davranı ın  n t dirgin v  sinirli qar ısı Xumeyni özü idi. Gün b  gün daha 
da böyüm kd  olan iki liderin qar ıdurması sür ci Türk-Fars  ayrıntılı ına 
da  yol  açırdı.  H r  gün  d rinl m kd   olan  bu  etnik  qar ı  durmanın  bir 
olumsuz  t r fi  d   var  idi.  Bel   ki,    Xalq  Müs lman  v   ay tullah 
ri tm darının Xumeynizm  qar ı ça da  v  demokratik tutumu – 
r f 
Deqani dı ında, bütün solçu v  mücahidl r t r find n imperializm duza ı 
adlandırılırdı.  Tud ,  F dai  v   Mücahid  örgüdl rinin  ba çılarının  Xalq 
Müs lman qar ısında geriçi, siyasal  xlaq dı ı v  tam irticaçı tutumlarının 
n  böyük  uduzanı  Az rbaycan  Türk  mill ti  olsa  da,  n  r zil  v   quyruq 
                                                 
384
  i l rin birinci imamı  linin o ulları, ikinci v  üçüncü imamlar /H s n v  Hüseyn/. 
T brizd  kütl  içind ,  ri tm darçılara H s nçi /barı çıl/ v  Xumeyniçil r  
Hüseynçi/dir ni çi/adı vermi dirlar.   

---

 
355
bulayıçı  yenil ni  d   bu  quruplar  oldu.  Xalq  Müs lman  Partiyasının 
qorxdu unu  çox  keçm d n  bu  qurulu lar  bütün  var-yoxlarıyla  ya adılar. 
Xumeyni rejiminin t k-t kini yaxaladı ı bu qurulu lar ardı-ardına darma-
da ın  edildil r.  Sor u  burasındadır  ki, 
ri tm darının  Vilay te  F qih 
olmasın,  yal t-Vilay t  sistemi  olsun,  T k  partilik  olmasın,  Poluralizm 
olsun,  Dins l  dövl t  olmasın,  Düny vi  v   hüquq  dövl ti  olsun, 
M rk ziyy tçi  deyil  yer l  sistem  olsun  v.b.  ist kl rinin  n yi  geriçi  v  
imperializim  qur usu  ola  bil rdi!?  Çox  açıq  söyl m k  olar  ki,  bu 
qurumların  do u   yeri  T briz  oldu u  kimi  ölüm  yeri  d   T briz  oldu. 
N d n?  Çünkü,  Bu  qurumlar  üçün  b hm n  devrimind n  sonraki  n  son 
birl m  imkanı T briz idi. Onların özgür v  içd n g l n inancları olsaydı, 
Xalq Müs lman ist kl rin  d sd k olaraq devrimin insiyativini  l  alacaq, 
ba qa mill tl rin d  aparıcı lider qurulu larını bu dir ni  ç km kl  rejim 
qar ısında  böyük  c bh   açacaq  ıdılar.  Amma  n   yazıq  ki,  bu  i i  görm k 
yerin  Xumeyni dispotizmini kütl d n üstün tutaraq bu günkü f lak tl rin 
olu masında bir ba a rol sahibi oldular. Bu qurupların Az rbaycan ulusal 
kimlik  davasında  da  böyük  x yan tl ri  oldu.  Xumeyni  özg liyin   qar ı 
mill tin birg  olması g r k n yerd , bu qurumlara inanan aydın dü ünc li 
Az rbaycan Türk g ncl ri öz mill tind n qoparıldı. Aktivligil  tanınan bir 
çox g nc Türk, bu qurupların z h rl nm sin  tü  g ldil r. Onlar, ça -ba  
qalaraq  böyük  ölçüd   öz  bacı-qarda larının  demokratiya  v   özgürlük 
sava ına  ng l  oldular.  Unudulması  mümkün  olmayan  T brizin  xiyavan 
qalma-qallarıdır.  
 
ri tm darçı-Xumeyniçi  d st l rinin  s rt  qar ı  durmasında  bu 
qurumların  xumeyniçil r  yanında  yer  alması  çox  utanc  verici  idi.  Xalq 
Müs lman  Pariyasının  h r  g li m kd   olan  kütl s l  öz lliyi  böyük 
göst ril rl   özünü  göst rirdi.  Bu  göst ril r  bir  t r fd n  partiyanın 
gövd sind   olan  bilincaltı  gizli  milli  duy uları  ayıdır,  ba qa  t r fd n  is  
bu  qurulu un  içind   bulunan  fürs tçi,  al-verçi  v   m qama  gör  
Xümeynid n  küsgün  dü mü   liderliyi  d rind n  dü ündürürdü.  Bel   ki, 
parti  liderliyi,  mill tin  haqlı  ist kl rinin  üz rind   qurulmu   bildiri l rin 
yumu aq  yazılmasını  göz   alsa  da,  kütl   küç y   axınca  daha  d rin  v  
radikal  ist kl r  ortaya  qoyurdu.  T brizin  Namaz  Meydanı  mitingi  bu 
sınırın  a masının  n  bariz  örn yi  oldu.  Bir  milyon  üz rind   qatılımçının 

---

ortaqlı ında q tnam  oxunurk n n  Allah  kb r v  n  d   Farsca s hih  st 
t siq forması i l nilm di. Mill t h r t sdiq etm  a amasında düzdü-düzdü 
ba ırandan  sonra  l  çalır  v   q tnam ni  onaylırdı.  Bu  mitingin  ortaya 
g tirdigi psikolojik yüks li in sonucu yeti m mi  davranı  tipl rin ortaya 
çıxmasına  n d n  oldu.  Daha  d rin  ulusalçı  h r kat  yerini  aydın  qar ı 
durmalar  aldı.  Mill tin  T brizd   v   Qumda  radio-televizyon,  inqilab 
komit l ri, idar l ri v  bir çox dövl t dayr l rini  l  keçirm kl  iç sava  
siqnalları  verildi.  T p d n-dırna a  silaha  sarılan    Farsçı  rejiml , 
Az rbaycan xalqı qar ı-qar ıya dayanmı dır.  
 
Kitabın son düz ni üz rind  i l rk n  air, yazar sayın qarda ım M. 
r vanın  bu  qonudaki  xatir   yazıları  lim   çatdı.  Yazının  do al  v  
orjinal  olmasıyla  yana ı  sür cin  bir  ba a  i tirakçısı  kimi  yazılması  çox 
d rin bilgil ri ortaya qoyur. Umaram sayın  r van b y bu haqdakı bütün 
bilgil rini mill timizl  payla sın. Yazının bir bölümünd  oxuruq: 
 
 “O  zaman  ran  adlanan  ölk nin  güc  orqanları  sayılan  ordu, 
hüquqçular  v   t hlük sizlik  kadrıları  da  üç  yer   bölünmü   idi  .  Birinci 
bölüm Xumeyniçil r, ikinci bölüm  ri tm darçılar v  üçüncü bölümü is  
P hl viçil r idi. Qıssa sür c sonucunda P hl vi yand ları il  Xumeyniçil r 
birl dil r.  Bu  güc  orqanların  m kda ları  durumun  gedi in   baxıb  , 
davranırdılar  .  Ancaq  bir  çox  Ordu  fs rl ri  v   generaları  sivil  geyimd  
ri tm darinin  buyuru unu  gözl yirdil r.  Bu  sür c  boyu  yuxarıda 
dediyim  kimi  A a  Xamneyi  v   A a  R fs ncani  A. 
ri tm darinin 
qapısından heç uzaqla mırdılar. Onların amacı bu idi ki, 
ri tm darid n 
yazılı  dokument  alsınlar  ki,  ran  ordusunun  Güney  Az rbaycandaki  yerli 
sk rl ri  yaraqlarını  yer   qoysunlar.  Ay tullah 
riyy tm dari  önc   bu 
qonu  il   barı mayır  v   qaranti  ist yir.  Durum  g rginl ir  dey   Xumeyni 
i   qatılır.  O,  deyir  ki, 
ri tm darçılar  yara ı  yer   qoymazsalar,  rus 
ordusu  Az rbaycanı  bombardman  ed c k.  Bu  h d l r  sonucunda 
ri tm dari  buyuruq  (fitva)  verir yaraqlar yer  qoyulsun!  Bundan  sonra 
Cündullah,  Hizbullah,  Xalq  mücahidl ri  v   kommünistl r  eyni  s ng rd  
birl ib Güney Az rbaycan ulusunu ni an tuturlar . 
 

---