Microsoft Word Strateji marketinq doc

 

32 

(bəzən  hədəf  marketinqi  də  adlandırılır)  müəssisənin  marketinq  fəaliy-

yətinin  yüksək  alıcılıq  qabiliyyəti  olan  və  tələbatları  lazımi  səviyyətdə 

ödənilməyən,  həmçinin  bazar  «sığınacağı»  olan  seqmentlərdə,  subseq-

mentlərdə  cəmləşdirilməsini  və  həmin  seqmentin  tamamilə  və  ya  əsas 

hissəsinin  ələ  keçirilməsini  nəzərdə  tutur.  Marketinqin  bu  formasında 

müəssisə  “kiçik  seqmentdə  böyük  bazar  payına  malik  olmaq  böyük 

bazarda  az  paya  malik  olmaqdan  daha  sərfəlidir”  prinsipinə  əsaslanır. 

Təmərküzləşdirilmiş  marketinq  resursları  məhdud  olan  müəssisələr, 

həmçinin  kiçik  müəssisələr  üçün  daha  effektlidir.  Çünki  o,  bu  müəs-

sisələrə məhdud resurslarını spesifik tələbatları olan və tələbatları lazımi 

səviyyədə  ödənilməyən  istehlakçıların  tələbatlarının  daha  dolğun  ödənil-

məsində  cəmləşdirməyə  və  bazarın  bu  sektorunda  dayanıqlı  mövqe, 

həmçinin iri məbləğdə  mənfəət   əldə etməyə imkan verir.  Lakin bu seq-

mentdə  fəaliyyət  böyük  risklərlə  əlaqədardır.  Belə  ki,  birincisi,  bu  seq-

mentin  rentabellik  səviyyəsinin  yüksək  olması  onun  rəqiblər  üçün  cəlb-

edicilik səviyyəsinin artmasına və seqmentdə rəqabət mübarizəsinin kəs-

kinləşməsinə  səbəb  ola  bilər.  kincisi,  bu  seqmentdə  tələbatın  həcminin 

qəfildən  azalması  yalnız  bu  seqmentdə  fəaliyyət  göstərən  müəssisənin 

iflasa uğraması ilə nəticələnə bilər. 

Fərdi  marketinq

.  Fərdi  marketinq  istehlakçılarla  uzunmüddətli 

qarşılıqlı  əlaqələrin  yaradılması  məqsədi  ilə  hər  bir  istehlakçı  haqqında 

ə

ldə  edilmiş  ətraflı  və  hərtərəfli  məlumatlara  əsaslanmaqla  onun  üçün 

xüsusi  məhsulların  hazırlanmasına  yönəldilən  marketinq  fəaliyyətidir. 

Başqa  sözlə,  fərdi  marketinq  hər  bir  istehlakçı  üçün  fərdi  marketinq 

kompleksinin hazırlanması üzrə fəaliyyətdir. O, hər bir istehlakçının rəğ-

bətinin öyrənilməsini, onun reaksiyasının qavranılmasını və onunla qarşı-

lıqlı  əlaqənin  yaradılmasını  nəzərdə  tutur.  Fərdi  marketinq  a)  istehlakçı-

ların identifikasiyasına, yəni hər bir istehlakçının xüsusiyyətlərinin, onun 

davranış  modelinin  öyrənilməsinə,  b)  interaktivliyə,  yəni  hər  bir  müş-

təriyə onun üçün xüsusi dəyərlilik kəsb edən məhsul və xidmətlərin təklif 

edilməsinə, c) diferensiallaşdırmaya – hər bir müştəriyə fərdi yanaşmaya, 

d)  hər  bir  müştərinin  əməliyyatlarının  qeyd  edilməsinə  və  d)  kas-

tolaşdırmaya  (fərdiləşdirməyə),  yəni  hər  bir  müştərinin  öz  tələbatına 

uyğunlaşdıra  biləcəyi  məhsul  modulunun,  informasiya  blokunun  və 

xidmət  komponentlərinin  yaradılmasına  əsaslanır.  Bu,  kütləvi  istehsalın 

---

 

33 

imkanlarından  fərdi  sifarişlə  məhsul  hazırlanması  və  onun  hər  bir 

müştərinin  tələbatına  uyğunlaşdırılması  üçün  istifadə  edilməsinə  imkan 

verir.  Hal-hazırda  fərdi  marketinqdən  bank  xidmətləri  sferasında,  fərdi 

istirahətin  və  müalicənin  təşkilində,  lüks  mehmanxana  xidmətlərində 

geniş istifadə edilir. Ümumiyyətlə,  bu marketinqdən müştərilərə ünvanlı 

müraciət  edilməsi  və  məhsulların  fərdiləşdirilməsi  mümkün  olan  hər  bir 

sahədə istifadə edilə bilər. 

Tələbatın ödənilmə səviyyəsindən

 asılı olaraq marketinqin aşağıdakı 

formaları vardır: 

1. Konversiya marketinqi

.  Marketinqin bu forması bazarda müəssi-

sənin  məhsuluna  tələbat  neqativ  olduğu,  alıcılar  məhsulu  tanımadığı  və 

onu qəbul etmədiyi  halda tətbiq edilir. Bu marketinqin vəzifəsi məhsulu 

təkmilləşdirməklə, daha effektli irəlilədilmə tədbirləri həyata keçirməklə, 

məhsulu ucuzlaşdırmaqla və s. hesabına məhsula mənfi münasibəti aradan 

qaldırmaq və tələb formalaşdırmaqdır.  

2.  Həvəsləndirici  marketinq.

  Bu  marketinq  forması  müəssisənin 

məhsuluna tələb olmadığı və ya istehlakçılar onun məhsuluna maraq gös-

tərmədiyi  halda  tətbiq  edilir.  Onun  vəzifəsi  məhsula  biganə  münasibəti 

aradan qaldırmaq və ona maraq  yaratmaq üçün istehlakçıların tələbatları 

və  maraqları  ilə  məhsula  xas  olan  faydaların  uzlaşdırılması  üsullarının 

tapılmasıdır. Məsələn, müəssisə məhsuluna tələb olmadığı halda qiyməti 

aşağı  salmaqla,  reklam  fəaliyyətini  gücləndirməklə  və  digər  irəlilədilmə 

tədbirləri həyata keçirməklə ona tələb yarada bilər. 

3.  nkişaf edən marketinq.

  nkişaf edən marketinq müəssisənin məh-

suluna gizli, potensial tələbat olduğu və mövcud məhsullar istehlakçıların 

ə

ksəriyyətini  təmin  etmədiyi  halda  tətbiq  edilir.  Bu  marketinqin  vəzifəsi 

potensial  bazarın  həcmini  qiymətləndirməkdən  və  potensial  tələbatı  real 

tələbata  çevirməyə  imkan  verən  məhsul  çeşidi  hazırlamaqdan  ibarətdir. 

nkişaf  edən  marketinqin  əsas  alətlərinə  meydana  çıxmış  yeni  tələbatları 

ödəyə  bilən  məhsulların  hazırlanması,  istehalkçıların  tələbatının  daha 

dolğun  ödənilməsinin  təmin  edilməsi  üzrə  tədbirlərin  hazırlanması, 

məhsulun  konkret  istehalkçı  qrupuna  yönəlik  imicinin  yaradılması  və 

məhsulun effektli reklam kampaniyalarının həyata keçirilməsi aiddir. 

4.  Remarketinq.

  O,  bazarda  müəssisənin  məhsuluna  tələbatın  aşağı 

düşməyə  başladığı  halda  tətbiq  edilir  və  məqsədi  müəyyən  tədbirlər 

---

 

34 

həyata keçirməklə, məsələn, məhsula yeni xüsusiyyət verməklə (məsələn, 

yuyucu tozları qənaətli qablarda təklif etməklə), yeni bazar seqmentlərinə 

(məsələn,  əvvəllər  yalnız  uşaqlaq  üçün  nəzərdə  tutulan  Johnson's  Baby 

ş

ambunu  sonralar  “saçı  uşaq  saçları  kimi  yumşaldır”  kimi  mövqeləş-

dirilərək  bütün  istehlakçılar  üçün  təklif  edilir)  və  yeni  coğrafi  rayonlara 

çıxmqla bu halın aradan qaldırılması və ya heç olmasa onun aşağı düşmə 

tempini azaltmaqdır. 

5. Sinxromarketinq. Marketinqin bu forması məhsul istehsalının və 

ya  istehlakının  mövsümliliyi,  həmçinin  zaman  etibarilə  tələblə  təklif 

arasında  uyğunsuzluqla  əlaqədar  olaraq  tələbin  həcmi  ilin  dövrləri  üzrə 

ciddi tərəddüd etdiyi halda tətbiq edilir. Onun vəzifəsi müəyyən tədbirlər 

həyata  keçirməklə,  məsələn,  kurort  zonalarına  tələbin  həcmini  tənzim-

ləmək məqsədi ilə qış aylarında həmin zonalarda  yerləşən sanatoriyalara 

putyovkaların  qiymətini  ucuzlaşdırmaqla,  həmin  zonalarda  idman  yarış-

ları təşkil etməklə,  günün müxtəlif vaxtlarında fərqli qiymət siyasəti tət-

biq etməklə bu tərəddüdün səviyyəsinin tənzimlənməsidir.  

6.  Stabilləşdirici  (himayəçi)  marketinq.  Stabilləşdirici  marketinq 

bazarda məhsula tələbatın strukturu və səviyyəsi  ilə təklifin strukturu və 

səviyyəsi  arasında  tarazlıq  olduğu  halda  tətbiq  edilir.  Onun  vəzifəsi 

istehlakçıların dəyərlər sisteminin dəyişməsini və rəqabətin güclənməsini 

nəzərə  almaqla  tələbin  mövcud  səviyyəsinin  himayə  edilməsi  üzrə 

tədbirlərin  həyata  keçirilməsidir  (məsələn,  düşünülmüş  qiymət  siyasəti, 

məsədyönlü reklam fəaliyyəti həyata keçirməklə).  

7.  Demarketinq.  Bu  marketinq  forması  resursların  movcudluğunun 

indiki  halında  tələbin  həcminin  istehsalın  həcmindən  çox  olduğu,  yəni 

«satıcı  bazarının»  mövcud  olduğu  və  müəssisənin  bu  tələbatı  ödəmək 

imkanı olmadığı halda tətbiq edilir. Məqsədi müəyyən tədbirlər (məsələn, 

qiymətin  artırılması,  həvəsləndirmə  tədbirlərinin  və  reklam  fəaliyyətinin 

dayandırılması və s.) vasitəsilə tələbatın həcmini azaltmaqdır.   

8.  Əks-təsirli  (irrasional)  marketinq.  Əks-təsirli  marketinq  insanın 

sağlamlığına  və  ətraf  mühitə  mənfi  təsir  göstərən  məhsulların,  məsələn, 

siqaretin və alkoqollu içkilərin istehsalı və satışı zamanı tətbiq edilir. Bu 

marketinqin  vəzifəsi  müəyyən  tədbirlər  hazırlamaqla,  məsələn,  istehlak-

çıları  həmin  məhsullardan  imtina  etmənin  sağlamlığa  müsbət  təsir  edə-

cəyinə inandırmaqla, onların əlçatanlığını məhdudlaşdırmaqla və qiymət-

---