Microsoft Word Strateji marketinq doc

 

35 

lərinin səviyyəsini yüksəltməklə, məhsulun tərkibində ziyanlı maddələrin 

miqdarını azaltmaqla və  s. bu məhsullara tələbatın azaldılması və  yaxud 

həmin məhsulların vurduğu ziyanın səviyyəsini azaltmaqdır. 

stehlakçılarla  ünsiyyət  üsuluna  görə  marketinq

  aktiv  və  passiv 

marketinqə  bölünür.  Aktiv  marketinq  istehlakçılara  təsir  etmənin  daha 

aktiv formalarından: birbaşa marketinqdən, telemarketinqdən, konfrans və 

seminarlardan,  geniş  əhali  kütləsi  arasında  sorğuların  keçirilməsindən, 

potensial  müştərilərlə  fərdi  ünsiyyətdən  və  s.  istifadə  etməklə  onların 

məhsul almağa təhrik edilməsini nəzərdə tutur. 

Passiv  marketinq

  isə  passiv  ünsiyyət  vasitələrindən  istifadə  etməklə, 

həmçinin  mətbuatda  müəssisənin  cari  və  perspektiv  fəaliyyəti,  onun  təklif 

etdiyi məhsul və xidmətlərin üstünlüyü və səmərəsi haqqında məqalələr çap 

edilməsi,  müəssisənin  fəaliyyətinə  aid  prospektlərin  və  hesabatların  hazır-

lanması və s. vasitəsilə istehlakçılara təsir etməni nəzərdə tutur. 

 

1.3. Marketinqin məqsədi, funksiyaları və prinsipləri 

Marketinqin məqsədi. Marketinqin məqsədi dedikdə, bu fəaliyyəti 

həyata  keçirməklə  müəssisənin  nəyə  nail  olmaq  istəməsi,  bu  fəaliyyət 

nəticəsində  nə  əldə  etmək  istəməsi  başa  düşülür  və  sahibkarlıq  fəaliy-

yətinin  məqsədləri  ilə  müəyyən  edilir.  Buna  uyğun  olaraq  marketinqin  

məqsədi (məqsədləri) a) strateji (başlıca) məqsədə (və ya məqsədlərə) və 

b) taktiki (lokal) məqsədə (və ya məqsədlərə) bölünür.  

Marketinqin strateji (başlıca)  məqsədi istehlakçıya yönümlülük, is-

tehlakçının  və  cəmiyyətin  tələbatının  ödənilməsi  şərti  ilə  maksimum 

mənfəət əldə etmək, daha effektli marketinq tədbirləri həyata keçirməklə 

müəssisənin başlıca məqsədinə nail olmaqdır. Ümumiyyətlə, müəssisənin 

və  marketinqin  uzunmüddətli  strateji  məqsədi  istehlakçıların  tələbatının 

ödənilməsi  və  digər  bazar  subyektlərinin  maraqlarının  nəzərə  alınması 

şə

rti ilə maksimum mənfəət  əldə  edilməsidir.  Lakin müəyyən dövr üçün 

müəssisə və onun marketinq fəaliyyəti qarşısında digər strateji məqsədlər, 

məsələn,  mümkün  qədər  yüksək  istehlaka  nail  olunması,  yüksək 

istehlakçı razılığına nail olunması, geniş çeşiddə məhsul təklif edilməsi və 

ya həyat keyfiyyətini yüksək həddə çatdırmaq məqsədi qoyula bilər. 

Marketinqin  taktiki  (lokal)  məqsədlərinə  strateji  məqsədlərə  nail 

olunmasını  təmin  edən  məqsədlər  aid  edilir.  Məsələn,  mənfəətin  məblə-

---

 

36 

ğ

inin  və  səviyyəsinin  artırılması  strateji  məqsədinə  nail  olunması  üçün 

müəssisə  özünün  marketinq  fəaliyyəti  qarşısında  satışın  həcminin  və 

bazar  payının  artırılması,  xərclərin  aşağı  salınması,  məhsulun  yenidən 

mövqeləşdirilməsi və bu tip digər taktiki (lokal) məqsədlər qoya bilər.   

Marketinqin  məqsədi  müəyyən  edilərkən  aşağıdakı  tələblərə  əməl 

edilməlidir: 

1. Marketinqin  məqsədini müəyyən edən, qərar qəbul edən şəxslər 

məqsədyönlü  fəaliyyət  göstərməli  və    məqsədin  qiymətləndirilməsini 

nəzərə almalıdırlar; 

2.Marketinqin məqsədi dəqiq müəyyən edilməlidir; 

3. Marketinqin məqsədi real olmalıdır; 

4. Marketinqin məqsədi ölçülə və müqayisə edilə bilən olmalıdır; 

5.  Marketinqin  məqsədi  aydın  ifadə  edilməli  və  onun  haqqında 

informasiya almağa imkan olmalıdır; 

6. Marketinqin məqsədi yazılı şəkildə rəsmiləşdirilməlidir. 

Marketinqin  vəzifəsi.  Marketinqin  məqsədinə  nail  olmaq  üçün  o 

bir  sıra  vəzifələr  yerinə  yetirməlidir.  Ümumi  formada  marketinqin  vəzi-

fəsi istehlakçıların tələbatlarının ödənilməsi, problemlərinin daha effektli 

həll  edilməsi  və  bunun  sayəsində  müəssisənin  maksimum  mənfəət  əldə 

etməsi  məqsədi  ilə  tələbin  səviyyəsinə,  verilmə  vaxtına  və  xarakterinə 

təsir  etməklə  optimal  istehsal  və  satış  həcminə  nail  olunmasıdır.  Marke-

tinqin vəzifəsini aşağıdakı üç qrupda birləşdirmək olar: 

-  müəssisənin  bazar  fəaliyyətinə  aid  olan  vəzifələr.  Bu  vəzifələr 

tələbatın ödənilməsi və tənzimlənməsi ilə əlaqədardır;  

-  müəssisənin  özünə  aid  vəzifələr.  Bu  tip  vəzifələr  müəssisə  qarşı-

sında qoyulan məqsədə nail olmağa imkan verən siyasətin və maraqların 

uzlaşdırılması ilə əlaqədardır;  

-  ətraf  mühitlə  və  ictimai  qurumlarla  əlaqədar  olan  vəzifələr.  Bu 

vəzifələr marketinqin cəmiyyət və ətraf mühit qarşısında sosial məsuliy-

yətini həyata keçirməsini təmin edir.  

Marketinqin  funksiyaları.  Marketinqin  funksiyası  dedikdə,  qarşı-

ya  qoyulan  məqsədə  nail  olmaq  üçün  marketinq  prosesində  həyata  keçi-

rilən  ixtisaslaşmış  fəaliyyət  növləri  və  ya  bu  cür  fəaliyyət  növlərinin 

kompleksi  başa  düşülür.  Marketinqin  funksiyalarına  aşağıdakılar  aid 

edilir. 

---

 

37 

1. Marketinq tədqiqatları. Marketinq tədqiqatlarının məqsədi qeyri-

müəyyənlik səviyyəsinin və risklərin azaldılması, marketinqə aid əsaslan-

dırılmış  idarəetmə  qərarlarının  qəbul  edilməsidir.  Marketinq  tədqiqatları 

çərçivəsində a) bazarların, b) istehlakçıların, c) bazarın məhsul strukturu, 

ç) bazarların firma strukturu, d) marketinqin xarici mühitinin və e) marke-

tinqin müəssisədaxili mühitinin tədqiqi həyata keçirilir.  

Bazarların tədqiqatı bazarların seqmentləşdirilməsi, hədəf seqmenti-

nin  (seqmentlərinin)  seçilməsi,  hər  bir  hədəf  seqmentinin  tutumunun  və 

onun  inkişaf  perspektivinin,  müəssisənin  məhsulunun  istehlakçısı  olan 

sahələrə  investisiya  qoyuluşu  siyasətinin  və  həmin  sahələrin  inkişaf 

perspektivinin,  bazara  daxiliolma  imkanlarının  və  əngəllərinin,  bazarda 

rəqabətin kəskinliyinin,  hədəf bazarının (bazarların) coğrafi mövqeyinin, 

idxal  və  ixrac  əməlyyatlarının  tənzimlənməsinin  və  bu  kimi  digər 

məsələlərin öyrənilməsini əhatə edir. 

stehlakçıların  tədqiqi  prosesində  istehlakçıların  tələbatlarının,  alış 

motivlərinin,  davranışlarının  və  onların  davranışlarına  təsir  edən  amillə-

rin,  istehlakçıların  ödənilməmiş  tələbatlarının,  istehlakçıların  satınalma 

qərarları  qəbul  etməsi  prosesinin,  onların    əsas  dəyərlərinin,  məhsula 

münasibətinin və s. öyrənilməsi həyata keçirilir. 

Bazarın məhsul strukturunun tədqiqi prosesində bazarda olan rəqib 

məhsulların  mövcudluğu,  növ  rəqabətinin  kəskinliyi,  rəqib  məhsulların 

texniki  səviyyəsi,  keyfiyyəti  və  qiymətləri,  müəssisənin  məhsulları  ilə 

müqayisədə  onların  üstünlükləri  və  çatımazlıqları,  məhsul  standartları, 

normaları,  texniki  təhlükəsizlik    qaydaları  və  bilavasitə  bazarın  məhsul 

strukturu ilə əlaqədar olan digər məsələlər öyrənilir. 

Bazarların firma strukturunun tədqiqi prosesində müəssisənin məh-

sul göndərənlərinin, birbaşa və dolayı rəqiblərinin, müəssisənin məhsulla-

rının satışını həyata keçirən müəssisələrin marketinq  strategiyaları, rəqib-

lərin  marketinq  və  məhsul  göndərənlərin  satış  bölməsinin  idarəetmə 

strukturu, rəqiblərin üstünlükləri və çatışmazlıqları və s. öyrənilir. Bundan 

başqa,  bazarın  firma  strukturunun  tədqiqi  prosesində  reklam  agentlik-

lərinin,  konsaltinq  firmalarının,  müəssisənin  fəaliyyətinin  həyata  keçiril-

məsində  iştirak  edən  digər  müəssisə  və  təşkilatların,  həmçinin  iqtisadiy-

yatın  tənzimlənməsini  həyata  keçirən  dövlət  orqanlarının  fəaliyyəti  də 

tədqiq edilir. 

---