Microsoft Word tarix bay doc

 

37 

14 FEVRAL  

 

SEVGİLİLƏR GÜNÜ 

 

Müqəddəs Valentinin adı ilə bağlı bir çox əfsanələr mövcuddur. Belə  əfsanələrin birində deyilir 

ki, o, Roma şəhəri yaxınlığında yerləşən Terni kilsəsinin ruhanisi olmuşdur.  İmperator II Konstantinin 

zamanında, xristianlığın kütləvi təqibi dövründə bu insanın faciəvi həyatı başlamışdı. Bu zaman Roma 

legionerlərinə evlənmək qadağan olunduğu üçün keşiş Valentin gizli olaraq sevənlərə nikah kəsirdi. Buna 

görə  də onu həbsə  məhkum etmişdilər. Bir əfsanədə deyilir ki, o, məhbuslardan birinin qızını sevmişdi. 

Edam  ərəfəsində  gənc keşiş sevgilisinə  məktub yazır və ona "Sənin Valentinin" imzasını qoyur. Mə-

həbbət simvolu olan "Valentin" adı da məhz buradan götürülmüşdür. 

İşgəncə ilə öldürülmüş Valentin müqəddəslər sırasına daxil edilmişdir. Onun cəsədinin qalıqları 

günümüzədək gəlib çatmış  və hazırda  Şotlandiyanın Qlazqo şəhərində müqəddəs Con Dansin Roma-

katolik kilsəsində xüsusi qutuda saxlanmaqdadır. Hər il fevralın 14-də müxtəlif yaşlı insanlar buraya 

gələrək dizi üstə çökür və Müqəddəs Valentindən məhəbbət diləyirlər. 

Avropada 14 fevral - Müqəddəs Valentin Günü çox yüksək səviyyədə qeyd edilir. Mağazalar 

açıqcalar, suvenirlər, ətirlər, konfetlər, al rəngli çiçək formalı qiymətli zinət əşyaları ilə dolu olur. Əlbəttə 

ki, qırmızı  rəngli qızılgüllər məhəbbət rəmzi kimi hədiyyə edilir. İnsanların simalarında da səmimiyyət, 

sevinc və məhəbbət hökm sürür. 

Valentin Günü ərəfəsində xüsusi hazırlıq görülür. Hər yerdə insanların ünsiyyətində  nəzakətli 

təbəssüm,  şirin sözlər, səmimi münasibətlər hiss olunur. Bütün bəşər boyu məhəbbət haqqında çoxlu 

sözlər deyilsə  də, yetərli deyildir, çünki onun haqqında sonsuz sayda danışmaq mümkündür. Məhəbbət 

insanlar arasında münasibətlərin təməli olub kiməsə  səadət və ya kədər, kiməsə  fərəh və ya pərişanlıq 

gətirə bilər, bir sözlə heç kimi özünə biganə qoymaz. Sevgi bütün hallarda gözəldir. 

 

---

 

38 

21 FEVRAL 

 

BEYNƏLXALQ ANA DİLİ GÜNÜ 

 

1999-cu ilin noyabrında keçirilmiş YUNESKO-nun Baş konfransının qərarı ilə 21 fevral 

Beynəlxalq Ana Dili günü elan edilmişdir. 

Dil hər bir millətin maddi və  mənəvi irsini qoruyan və inkişaf etdirən  ən mühüm və  ən güclü 

vasitədir. Hər bir insan öz ana dilini yaxşı bilməli və onu qorumalıdır. Ana dili insanın mənəvi aləminin 

zənginləşməsində, dünyagörüşünün genişlənməsində, mükəmməl təhsil almasında, öz soydaşları ilə 

ünsiyyət qurmasında mühüm rol oynayır. 

Ana dili millətin özünəməxsusluğunu qorumaqla yanaşı, tərcümə vasitəsilə başqa xalqların 

mədəni irsi ilə tanış olmağa, onlarla ünsiyyət qurmağa imkan yaradır. 

 

---

 

39 

8 MART 

 

BEYNƏLXALQ QADINLAR GÜNÜ 

 

Qadın günü hələ  qədim Roma imperiyasında mövcud olmuşdur. Həmin gün matronlar adlanan 

azad Roma qadınları üçün bayram günü hesab olunurdu. Belə ki, bu gündə matronlar nikah əlaqəsinə 

girir, öz ərlərindən hədiyyələr alır, yaxınlarının diqqət və qayğısı ilə  əhatə olunurdular. Hətta qul 

qadınlara da həmin gün istirahət verilirdi. Özlərinin  ən yaxşı  və bahalı paltarlarını geyinmiş, başlarına 

əlvan çələnglər qoymuş romalı qadınlar ailə ocağının hamisi hesab olunan Vesta allahının məbədində 

ibadət edirdilər. 

Türk etnoslarında, Azərbaycanda - Oğuz ellərində qadın, ana müqəddəs sayılmış, ona böyük 

ehtiram göstərilmişdir. Ana haqqı Tanrı haqqına bərabər tutulmuşdur. Uzaq səfərdən yurda dönən oğul 

əvvəlcə anasına təzim edib görüşməli, sonra isə atasına yaxınlaşmalı idi. Azərbaycan qadını qəhrəmanlıq 

göstərmiş, hökmranlıq etmiş, diplomat kimi fəaliyyət göstərmişdir. Massaget hökmdarı Tomiris 

torpaqlarımıza qəsbkar yürüş etmiş  Əhəməni hökmdarı II Kiri məğlub etmişdi. E.ə. 65-66-cı illərdə 

Azərbaycana hücum etmiş romalılar döyüşdə  həlak olanların içərisində  cəngavər geyimli çoxlu qadın 

meyiti görərək heyrətə  gəlmişdilər. Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənin anası Sara xatın qonşu 

dövlətlərin hökmdarları ilə danışıqlar aparmış, siyasət və diplomatiya meydanında onlara qalib gəlmişdir. 

İgid Tuti Bikə  Dərbəndi hiylə ilə tutmaq istəyən qardaşının hiyləsinə inanmamış,  şəhəri mərdliklə 

müdafiə edərək əri Fətəli xana sadiq qalmışdır. Bu gün Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fon-

dunun prezidenti, YUNESKO-nun xoşməramlı  səfiri Mehriban xanım  Əliyeva beynəlxalq miqyaslı 

ictimai-siyasi xadim, təhsil və mədəniyyət təəssübkeşi kimi fəaliyyət göstərir. 

Yeni dövrdə qadınlar Qərbi Avropanın ictimai həyatında fəal iştirak edirdilər. XVIII əsr Fransa 

burjua inqilabının qələbəsində qadınlar da böyük rol oynamışdılar. Məhz həmin vaxt qadınların hüquq 

bərabərliyi uğrunda hərəkat - feminizm hərəkatı başlandı. Həmin hərəkatın  əsasını fransız yazıçısı  və 

ictimai xadimi Olimpiya de Quj qoymuşdur. O, qadınlara seçki hüququ verilməsi, onların dövlət 

vəzifələrinə seçilməsi hüquqlarını  təsbit edən "Avropa qadınlarının hüquqları haqqında Bəyannamə"nin 

müəllifi idi. Tezliklə dünyanın bir çox ölkələrində - ABŞ, Fransa və  İngiltərədə feminist təşkilatları 

yarandı. 

Sənaye sivilizasiyasının coşqun vüsət aldığı bir şəraitdə qadınların hüquqi statusu onların iqtisadi 

vəziyyəti ilə birgə artmağa başladı. Onlar kişilərlə yanaşı fabriklərdə çalışırdılar, hətta istehsalın bir çox 

sahələrində qadınlar üstünlük təşkil edirdilər. Ona görə  də qadınlar kişilərlə  bərabər  əmək haqqı, bütün 

sahələrdə eyni hüquqlar tələb edirdilər. 1857-ci il martın 8-də Nyu-York toxucuları  şəhərin küçələrində 

yürüş edərək, aşağı  əmək haqqı  və pis iş  şəraitinə qarşı  çıxış etdilər. 1908-ci ildə isə onların nəvələri 

həmin gün uşaq əməyinin qadağan edilməsi, fabriklərdə iş şəraitinin yaxşılaşdırılması, qadınlara seçki hü-

ququnun verilməsi tələblərini irəli sürdülər. Növbəti ildə Amerika Sosialist Partiyası fevralın sonuncu 

bazar gününü Milli qadın Günü elan etdi. 1910-cu ildə qadınların Kopenhagendə keçirilmiş beynəlxalq 

konfransında Klara Setkinin təşəbbüsü ilə Nyu-York hadisələrini yad etmək məqsədilə 8 martın 

beynəlxalq qadınlar günü kimi qeyd edilməsi qərara alındı. O vaxtdan etibarən dünyanın bir çox 

ölkələrində 8 mart Beynəlxalq Qadınlar Günü kimi bayram edilir. Azərbaycan Respublikasında da 8 mart 

Beynəlxalq Qadınlar Günü kimi qeyd olunur. Həmin gün qeyri-iş günüdür. 

Bu bayram ilk dəfə 1911-ci ildə Almaniya, Avstriya, İsveçrə  və Danimarkada qeyd olunmuşdu. 

1914-cü ilə qədər bu bayram müxtəlif ölkələrdə mart ayının ayrı-ayrı günlərində qeyd olunurdu. 1914-cü 

ildən isə Avstriya, Macarıstan, Niderland, Rusiya, ABŞ,  İsveçrə  və digər ölkələrdə qadınlar günü məhz 

martın 8-də qeyd olunmağa başladı. 

İlk dəfə seçki hüququ qazanan ingilis qadınları oldular. XX əsrin 20-ci illərinin  əvvəllərində 

ABŞ-da da analoji qanunlar qəbul edildi. Qeyd olunmalıdır ki, bundan daha əvvəl, 1918-ci ildə 

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti qadınlara kişilərlə  bərabər hüquqlar elan etmişdi. Türkiyədə 

qadın hüquqları  uğrunda mübarizənin ilk carçıları ziyalı qadınlardan Xalidə xanım, Fatma Aliyə və Nigar 

xanım olmuşlar. Qadınların oyanması  və  mədəniyyətə qovuşması  tərəfdarları Türkiyədə "Taleyi nisan 

cəmiyyəti" adlı  təşkilat da yaratmışdılar. Türkiyədə respublika idarə üsulu yarandıqdan sonra keçirilən 

"Mustafa Kamal islahatları" nəticəsində qadınlar siyasi hüquq və azadlıqlar əldə etdilər. 

---