Microsoft Word vencur 2015. doc
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
48
Klaster nkişaf Mərkəzinin işinin effektivliyinin müəyyənləşdirilməsi göstəriciləri qismində xərclərin rentabelliyi, xüsusi və borc kapitalın rentabelliyi, ə mək məhsuldarlığı, reallaşdırılan layihələrin faizi və s. göstəricilərdən istifadə etmək olar. Klaster nkişaf Mərkəzi bütün klasterin və həm də onun tərkibinə daxil olan hər bir müəssisənin fəaliyyətinin iqtisadi səmərəliliyini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldə bilər. 1990-cı ildən etibarən xarici ölkələrdə dövlət sahələrin və regionların rəqabət qabiliyyətini yüksəltmək üçün iqtisadi inkişaf siyasətini klasterlərin formalaşmasına yönəltməyə başlamışdır. Klasterlərin fəaliyyəti nəticəsində əmələ gələn iqtisadi üstünlüklərdən aşağıdakıları göstərmək olar: - məhsuldarlığın yüksək səviyyəsi hesabına rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi; - yeni müəssisələrin yaranmasının daha yüksək səviyyəsi və sahibkarlığın inkişafı; - ictimai rifahın – sosial kapitalın və reputasiyanın baş verməsi; - klasterin iştirakçılarının fəaliyyət növləri arasında qarşılıqlı tamamlamanın inkişafı; - etibara əsaslanan mühitin formalaşdırılması sayəsində transaksion xərclərin azaldılması. Klaster innovasiya üçün aşağıdakı amillərin hesabına əlverişli mühit formalaşdırır: - şirkətlərin, istehlakçıların, malgöndərənlərin və digər institutların təmərküzləşməsi nəticəsində yaranan yaxınlıq daima innovasiyanı stimullaşdırır; - bir-birilə bağlı sahələrdə şirkətlərin mövcudluğu ilə şərtlənən rəqabət təsiridir ki, bu da ayrı-ayrı firmaların innovasiya fəaliyyətinin inkişafına səbəb olur;
- innovasiyanın kommersiya mənimsənilməsi üçün çox mühüm yeniliklərin ə ldə edilməsi və inkişafı üçün əlverişli klaster mühiti; - innovasiya ilə əlaqədar riskin və innovasiya fəaliyyətində investisiya nəticələrindən istifadənin geniş diapozonu üçün imkanın yaradılması; - yeni biliklərin və texnologiyaların inkişafı üçün şirkətlər və elmi-tədqiqat institutları arasında daha sıx qarşılıqlı əlaqənin qurulması. 49
Klasterlərin fəaliyyəti sayəsində yaranan əhəmiyyətli iqtisadi üstünlüklərin olması klaster yanaşmasının dünyada genişlənməsinə gətirib çıxarmışdır. Dünya- nın iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrin iqtisadiyyatının 50 faizi klasterləş- mişdir. Avropa klaster rəsədxanasının məlumatlarına görə bu gün Qərb və Şərqi Avropanın 28 ölkəsində iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində 2101 klaster fəaliyyət göstərir, hansıki onlarda 42 milyon nəfər işçi qüvvəsi çalışır. ABŞ-da 300 klaster fəaliyyət göstərir ki, onlardan 240 regional klasterlərdir. Dünyanın 100-dən çox ölkəsi və regionlarının klasterlərin inkişafına dair proqramları vardır. Dövlət tərəfindən klasterlərə olan münasibət klaster siyasəti adlanır. Klaster siyasəti iqtisadi siyasətin başqa növləri ilə əlaqədardır. Belə ki, sənaye siyasətindən iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sektorlarında fokuslaşma və həmin sektor üçün spesifik tədbirlər görülmüşdür. Ərazi inkişaf siyasətindən biznesin elmi-tədqiqat və təhsil institutlarının qarşılıqlı fəaliyyətinə və daha geniş biznes-əhalinin qarşılıqlı fəaliyyətinə hədəflənmə (yönəltmə), yəni şəbəkə istiqamətlənmə. Kiçik və orta biznesə dəstək siyasətindən klaster siyasəti kiçik biznesin inkişafının vacibliyi götürülür. Elmi və texnoloji siyasətdən tədqiqatların maliyyələşdirilməsi götürülmüşdür. Klasterlərə dəstək sahəsində müasir dövlət siyasəti çoxlu milli xüsusiyyətlərlə müəyyən edilir ki, bu da müxtəlif cür olar və çıxış edə bilər: - dəqiq müəyyən edilmiş strategiya və ayrılmış büdcə ilə konkret siyasət, hansıki bir sıra sənaye sektorlarını və klasterlərin inkişafının müxtəlif aspektlərini ə hatə edir; - klasterlərin inkişafının bəzi aspektlərində sfokuslaşma siyasət: biznes daxili, yaxud biznes və elmi-tədqiqat təşkilatları arası şəbəkə qarşılıqlı fəaliyyət; - siyasət iqtisadi inkişafın digər strategiyalarının elementi kimi. Klaster siyasəti ümumi şəkildə müxtəlif səviyyələrdə dövlət orqanları tərəfindən qəbul edilən və klasterlərin yaradılmasına, səfərbərliyə alınmasına, güclənməsinə istiqamətlənmiş tədbirlərin məqsədi, vəzifələri, prioritetləri və 50
prinsiplərin məcmuusunu təqdim edir. Məsələn, Daniyanın klaster siyasəti aşağıdakı istiqamətlərdən ibarətdir: - şirkətlərin fəaliyyəti üçün ümumi şəraitin yaxşılaşdırılması; - innovasiya fəaliyyətindən effektin artırılmasına xidmət edən təşkilatlararası biznes-şəbəkənin yaradılması. Klaster siyasətini dar və geniş mənada başa düşmək lazımdır. Dar mənada klaster siyasəti dedikdə, mövcud klasterlərin gücləndirilməsinə, yaxud yeni klasterlərin yaradılması üçün şəraitin yaradılmasına yönəldilən kompleks dövlət tədbirləri başa düşülür. Geniş mənada klaster siyasəti aşağıdakı tip dövlət tədbirlərini ə hatə edir: ə lverişli innovasiya mühitinin yaradılmasına istiqamətlənmiş tədbirlər; kiçik və orta biznesə dəstək iqtisadi siyasətin ənənəvi tədbirləri; klasterlərin yaradılması və gücləndirilməsi üzrə xüsusi klaster siyasəti. Avropa alimləri, tədqiqatçıları klasterli inkişaf siyasətini dörd müxtəlif siəviyyəli kompleks tədbirlər şəklində təqdim edirlər: 1. Makroiqtisdi siyasət tədbirləri. Bu milli iqtisadiyyatın stabilliyinin təmin edilməsini və innovasiyalı inkişaf və klasterlərin yaradılması üçün əlverişli şəraitin yaradılmasını nəzərdə tutur; 2. Klasterin infrastrukturunun yaradılması üzrə tədbirlər. Klasterin infrastrukturunun yaradılması vəzifəsi fəaliyyətin növündən asılı olaraq həll edilir. Bu mərhələdə klasterin fəaliyyətinin tənzimlənməsi və klaster çərçivəsində istehsal olunan məhsul üçün bazarın yaradılması üzrə normativ aktların qəbuluna dair məsələlər həll edilir; 3. nnovasiya layihələrinin maliyyələşdirilməsi tematik proqramı, innovasiya siyasəti, beynəlxalq əməkdaşlıq, ixracın stimullaşdırılması tədbirləri. Bu tədbirlər ümumi xarakter daşıyır və klasterləşmə prosesinə bilavasitə təsir edir; 4. Klasterlərə dəstək spesifik proqramı - klasterlərə maliyyə və texniki dəstək üzrə tədbirləri nəzərdə tutur. Klaster siyasəti proqramlar vasitəsilə reallaşdırılır. Klasterlərin inkişafı üzrə milli proqramları Avropa ttifaqı üzvlərinin 26 dövlətində 69 klaster proqramları həyata keçirilir. Belə proqramlar iqtisadi siyasətin alətləri arasında mühüm yer tutur, milli və regional strategiyaya daxil edilir və onların reallaşdırılmasına ə həmiyyətli büdcə vəsaiti ayrılır. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|