22
2) mikrosəviyyədə – kiçik və orta innovasiya müəssisələrinin inkişafının
mənbəyi kimi çıxış edir;
3) merosəviyyədə – yüksək texnoloji sahələrin inkişafını stimsullaşdırır;
4) makrosəviyyədə – iqtisadiyyatın struktur modernləşdirməsinin, onun
innovasiya inkişaf yoluna keçməsinin əsasını təşkil edir;
5) meqasəivyydə – bilik və texnologiyanın beynəlxalq transfer prosesini
fəallaşdırmaqla və bütün dünya cəmiyyətinin elmi-texnoloji səviyyəsini
yüksəltməklə qlobal dünya təsərrüfat əlaqələrinin möhkəmləndirilməsinə səbəb
olur.
Vençur kapitalının əsas xüsusiyyətlərinin müəyyənləşdirilməsi innovasiya
iqtisadiyyatında onun əsas funksiyalarını dəqiqləşdirməyə imkan verir. şlənilən
kapital kimi vençur kapitalı da özünü inkişafa obyektiv cəhd edir, ancaq onun
xüsusiyyətini nəzərə alaraq nəticə çıxarmaq olar ki, o sadəcə məhsulun istehsalı
vasitəsilə deyil, innovasiya istehsalı vasitəsilə, yəni tədqiqat və istehsalın ayrı-ayrı
mərhələlərini müxtəlif ixtisaslı əməyi, həmçinin innovasiya fəaliyyətində istehsalın
müxtəlif amillərini birləşdirmək vasitəsilə həyata keçirir.
Vençur kapitalının bir mərhələdən digərinə keçidi gedişində onun həyat
tsiklində rolunun dəyişməsi baş verir və eyni zamanda onun forması dəyişikliyə
məruz qalır. Vençur kapitalının müxtəlif formalarına müxtəlif funksiyalar uyğun
gəlir, halbuki seyrək funksiya da vardır, hansıki vençur kaptalı bütün formalarda
yerinə yetirir.
Vençur kapitalının əsas funksiyaları aşağıdakılardır:
1. Elmi-istehsal funksiyası – vençur kapitalının təməl funksiyası sayılır,
hansıki innovasiya və işgüzar aktivliyin təmin edilməsinə yönəldilir və yekunda
təsərrüfat sisteminin iqtisadi artımına səbəb olur. Bu funksiya innovasiya
istehsalının intellektual və kadr hazırlığını fəallaşdırır.
nnovasiya sferasına, elmtutumlu yüksətexnoloji istehsal sahələrinə vençur
kapitalının cəlb edilməsi yeni investorlar kateqoriyasının əmələ gəlməsilə
ə
laqədardır, hansıki təkcə innovasiya layihələrinə investisiya qoymurlar, həm də
23
özləri həmin layihələrin işlənilməsində və idarə olunmasında bilavasitə iştirak
edirlər.
2. nnovasiya fəaliyyətinin kommersiyalaşdırılması funksiyası – vençur
kapitalının əsas funksiyalarından biridir, hansıki innovasiya sahibkarlığının
inkubasiya funksiyası adlandırılır. O, bir sıra mühüm problemlərin həllinə imkan
yaradır:
- elm, istehsal və bazarın inteqrasiyasını möhkəmləndirmək;
- təsərrüfat sisteminin, o cümlədən firmanın texnoloji təzələnməsi üçün
müxtəlif resursları rasional birləşdirərək kiçik sahibkarlığı inkişaf etdirmək;
- təsərrüfat sisteminin rəqabət qabiliyyətini yüksəltmək;
- təsərrüfat sisteminin iqtisadi dayanaqlığına kömək etmək;
- yeni məhsul ideyasından onun bazarın tətbiqinə qədər olan vaxtı azaltmaq.
3. nnovasiya fəaliyyətinin investisiya təminat funksiyası – birinci
funksiyadan irəli gəlir və onun müəyyən dərəcədə dəqiqləşdirir. Vençur kapitalının
inkişafı qalxma və enmə müddəti vasitəsilə, yəni tsikli həyata keçirilir, o
innovasiya sferasının tam investisiya təminatı məsələsini həll etmir, lakin onun
istehsalın müasir texnoloji təzələnməsinin resurs təminatındakı rolunu azaltmaq
olmaz.
4. Yeni yaradılan kiçik innovasiya firmasının müvəqqəti iqtisadi
dayanaqlığına təminat funksiyası – vençur kapitalı cəlb edən firmanın bəzi
risklərdən azad olunmasını təmin edilir.
5. qtisadiyyatın struktur təzələnməsi funksiyası – prinsipcə yeni texnoloji
bazanın və innovasiya infrastrukturunun formalaşmasında aktiv iştirak etməklə
yeni rəqabət qabiliyyətli şirkətin artım prosesini fəallaşdırmaq yolu ilə kiçik
sahibkar innovasiya müəssisəsinin inkişafına vençur kapitalının təsiri nəticəsində
təmin edilir.
Vençur biznesinin təşəkkülü kompyuter və biotexnologiya kimi sahələrin
surətlə inkişafı ilə eyni vaxta təsadüf edir, kiçik və orta müəssisələrin inkişafı ilə
müşayiət olunur, hansıki fundamental və tətbiqi elmlərdə yaranan çoxlu ideyalar
üçün özünəməxsus inkubator sayılır. Bu gün dünyada mövcud olan vençur
24
sənayesinin miqyası 200 milyard dollar çıvarındadır. Son illər vençur sənayesi
Asiya ölkələrində, xüsuslə Çində, Koreya respublikasında və Sinqapurda,
Almaniyada, sraildə, Finlandiyada geniş inkişaf etmişdir.
qtisadiyyatın müxtəlif sahələrində baş vermiş texnoloji inqilabların
ə
ksəriyyəti vençur kapitalı ilə maliyyələşdirilən firmalar tərəfindən əldə edilmişdir.
Vençur kapitalının müasir elmi-texnoloji inkişafa təsirini nanotexnologiya
sahəsinin inkişafının timsalında aydın görmək olar, hardaki maliyyələşdirmə
mənbələri içərisində vençur kapitalı əhəmiyyətli yer tutur. Nanotexnoloji layihələrə
vençur kapitalının cəlb edilməsi təcrübəsi dünyanın bir çox ölkələrində tətbiq
edilir, son illər nanotexnoloji biznesdə vençur kapitalının iştirakının artması meyli
müşahidə edilir.
Nanotexnologiya sferasında vençur kapitalından istifadə layihəni ilkin işlənmə
mərhələsindən kommersiyalaşdırma mərhələsinə çıxarmağa və nanotexnoloji
məhsulun istehsalını genişləndirməyə imkan verir ki, bu da öz növbəsində dünya
nanotexnologiya bazarında lider mövqeyini tutmağa səbəb olur.
Vençur kapitalının xüsusiyyətləri və funksiyalarının təhlili, onların kapitalın
iqtisadi məzmunu ilə müqayisəsi vençur kapitalının xüsusi resurs kimi iqtisadi
mahiyyətini açmağa imkan verir. Vençur kapitalı innovasiya və investisiya
fəaliyyətinin inkişafı vasitəsilə təsərrüfat sistemində işgüzar aktivliyə təsirində
sinergetik effektə malikdir.
Vençur kapitalı xüsusi iqtisadi kateqoriyadır, investorların və sahibkarların
ziddiyyətli maraqlarını razılaşdırılmış münasibətlərini, innovasiya müəssisələrinin
yaradılması və inkişafının uzunmüddətli investisiyalaşdırılmasını, risklərin
azaldılmasını ifadə edir.
Bütün bunlar vençur kapitalını innovasiyalı iqtisadi artımın, müxtəlif səviyyəli
təsərrüfat sisteminin innovasiyalı inkişaf tipinə keçirilməsinin, iqtisadiyyatın
struktur təzələnməsinin xüsusi amili kimi dəyərləndirməyə əsas verir.
nnovasiya sferasında vençur kapitalının xüsusi rolu onunla şərtlənir ki, o
ə
sasən kiçik və orta yüksəktexnoloji firmaların investisiyalaşdırılmasına yönəldilir,
Dostları ilə paylaş: |