Microsoft Word vencur kapital docx
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
69
böyük gəlir alacaq və öz sərmayələrini dəfələrlə ödəyəcəklər. Məsələn, Amerikanın riskli firmalarının gəlirliliyinin orta səviyyəsi ildə 20 % təşkil edir ki, buda ABŞ-ın bütovlükdə iqtisadiyyatından təxminən 3 dəfə yuxarıdır. Gəlirin ölçüsü firma-novatorunun səhmlərinin təhlükəli investora aid olan hissəsinin kurs dəyərinin və onun tərəfindən layihəyə qoyulmuş vasitələrin cəminin arasında fərqlə təyin edilir. Bu hissə bağlanmış müqavilədə danışılır və 80 %-ə qədər çata bilər. Əsasən, maliyyə müəssisəsi firma-novatorun şəriki olur, və verilmiş riskli kapital - müəssisənin nizamnamə fondunda ödəmə, sonuncunun şəxsi vasitələrinin hissəsi olur. Riskli şirkətlərin iki təşkilat forması mövcuddur: sərbəst formalar və böyük müəssisələrin daxilində olanlar. Amma, təşkilat formasından asılı olmayaraq, onlar fəaliyyətin müəyyən son nəticəsinə tuşlanmış müvəqqəti strukturdur. Bir qayda olaraq, yanaşı sahələrin yüksək ixtisaslı mütəxəssisləri firmanın işçilərinin kollektivinin əsas
ını təşkil
edirlər. Müasir riskli müəssisələr elastik və mobil strukturları təşkil edir və fövqəladə yüksək və məqsədyönlü fəallıqla səciyyələnir, hansı ki, firmanın işçilərinin və riskli biznes üzrə partnyorların hazırlanan ideyanın ən sürətli müvəffəqiyyətli ticarət reallaşdırmasında, minimal xərclər əsasında təşkil olunan texnologiyalar, obyekt, ixtiralarda düz şəxsi marağıyla izah olunur. Nə böyük, nə də ki, xüsusən orta və xırda sənaye firmaları hazırlamanın ticarət reallaşdırmasına çatdırılma templərində onlarla rəqabət apara bilmirlər. Nəhəng firmalar tərəfindən tanınmayan tipik nümunələr - metallurgiya sahəsində kiçik riskli müəssisələrin yaratdığı hazırlamalar (məsələn, fasiləsiz tökmə və şüa əridilməsi) və avtomobil istehsalı (qızdırılan sükan, avtomatik ötürmə qutusu, səssiz dal körpü). Məhz xırda riskli firmalar elektroqrafiya, vakuum lampaları, diyircəkli qələm, penisilin, reaktiv mühərrik, rəngli fotokağız, ferrit çapı və digər ixtiraların həyatına göndəriş verdi. Statistika iddia edir ki, XX əsrin 60 %-dan çox
böyük yeniliklərinin "valideynləri" riskli
firmalardır. Beləliklə, riskli firmalar - yeniliklərin ciddi mənbəyidir. Onların 70
yaradılması üçün dörd
təşkil edənin
mövcudluğu lazımdır. > ticarət
ideyaları (gələcək yeniliyin mahiyyətləri); > bu yeniliyə ictimai ehtiyac (məhsul, texnologiyalar, obyekt, xidmət); > gözlənən yenilik əsasında riskli firmanı yaratmağa hazır olan sahibkar; > riskli firmanın fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi üçün "riskli" kapital. Riskli kapital bank və sənaye kapitalından fərqli olaraq bir sıra əhəmiyyətli fərqlərlə seçilir. lk öncə, onun əmanətçiləri qabaqcadan "bəyənilmiş risk" şərtinə raz ılaşırlar, o kreditlər şəklində deyil, əsası qoyulan firmanın nizamlı sərmayəsində pay ödəməsi kimi yerləşdirilir, və nəhayət, sahibkarlıq deyil, təsisedici gəlirin alınması, həmçinin maliyyələşdirilən layihənin və ya müəssisənin reallaşdırılmasının gedişatında yaranan bütün yeniliklərə hüquqların əldə
edilməsi məqsədiylə riskli kapital
yatırılır. Kapital sərmayəsinin mərhələli sxemi maliyyələşdirilən şirkətin nəzarət edilməsində ən əhəmiyyətli mexanizm kimi çıxış edir. Riskli kapitalist eyni zamanda bütün vasitələrə sərmayə qoymur, o yalnız hər dəfə növbəti mərhələnin nailiyyəti üçün kifayət edən məbləğ ayırır. Beləliklə, şirkət tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrin reallaşdırdığı perspektivlərin vaxtaşırı təkrar qiymətləndirilməsi zamanı, o investisiyaların dayandırılması haqqında qərar qəbul edə bilər, bu isə effektsiz layihələrə vasitələrin qoyulmasının imkanlarını çıxararaq, şirkətin idarəetməsində intizam yaradır. Maliyyələşdirmə prosesində kontrolun belə sxemi tez-tez riskli kapitalların investisiyalarının sindikatlashdırılması şəklində həyata keçirilir. Bu isə, birincisi, müxtəlif layihələrdə portfelin formalaşmasının hesabına riskli sərmayələrin risklərinin səviyyəsini azaltmaq, və ikincisi, riskli kapitalistlər tərəfindən maliyyələşdirilən şirkətlərin kəsişmə yoxlamalarını keçirməyə imkan yaradır. Riskli investor şirkətin yaradılmasını maliyyələşdirir, sonra onun inkişafını dəstəkləyir, müəyyən mərhələdə gəlirin alınması məqsədi ilə maliyyə bazarında satış üçün səhmlərin buraxılışında köməklik göstərir. Səhmlərin lazımlı satış qabiliyyətinin təminatı və kiçik yüksəktexnologiyalı şirkətin yüksək qiymət 71
üzrə satışı üçün, o həyat dövrəsinin beş ardıcıl mərhələsini keçməlidir: investisiya layihəsinin hazırlanması; riskli kapitalın cəlb edilməsi; yeni elmi ağırlıqlı məhsulun istehsalının başlanğıcına qədər inkişafı; buraxılan məhsulun müvəffəqiyyətli reallaşdırması əsasında genişlənmə və möhkəm fəaliyyət, şirkətin sat ışı və yatırılmış vasitələrin investora qayıdışı və gəlirin ödənilməsi. Riskli biznesə investisiyaların həyat dövrəsi adətən 5-7 ildən artıq ötmür. Bu vaxt ərzində şirkət elə iqtisadi nəticələrə nail olmalıdır ki, onlar riskli investorlara tamamilə vasitələri qaytarmağa və gəlirlə biznesdən çıxmağa imkan yaratsın. Riskli şirkət konkret problemin həlli üçün yaradılır və bu işin tamamlanmasından sonra ya öz fəaliyyətini dayandırır, ya da böyük firma tərəfindən hopdurulur (tez-tez təsisçilərdən birinin tərəfindən), və ya müstəqil əlverişli ticarət şəraiti və yarad ılmış məhsulun açıq rəqabətə davamlılığı vaxtı bazara çıxır və ticarət hazırlamasının satışı yolu ilə öz maliyyə durumunu bərkidir, şəxsi istehsalatını yaradır və tamamlanmış yeniliklər əsasında ticarət əməliyyatlar ını təşkil edir. Bu halda keçmiş riskli müəssisə məmulatların kiçik partiyalarının istehsalını təşkil edir, onlari əlverişli reallaşdırır, investorların qarşısında öz öhdəliklərini yerinə yetirir və lisenziyaların satışı yolu ilə şəxsi istehsalatın açılması üçün lazımlı vasitələri əldə edir. "Riskli" sözü ingilis "venture"-dan əmələ gəlir "təhlükəli müəssisə və ya başlama". " "Riskli " termininin özü kapitalist-investorun və ondan pul almaya iddia edən sahibkarın münasibətlərində avantürizm elementinin olmasını nəzərdə tutur. Və bu əslində belədir. Riskli (təhlükəli) sərmayə , bir qayda olaraq, kiçik və orta şəxsi və ya özəlləşdirilmiş müəssisələrə bank kreditindən fərqli olaraq hər hansı bir girovun və ya rəhnin verilməsi olmadan həyata keçirilir. Bank heç vaxt özünə riskli investorun layihəsində mövcud olmayan o riski qəbul etməzdi. Beləliklə, öz investorunu tapmaq şansları olmayan layihələrin böyük qrupu əmələ gələndə, meydana risk etməyə hazır olan və bunun üçün böyük gəlirləri almaq imkanına malik olan riskli investor çıxır. Riskli fondlar və ya şirkətlər səhmləri maliyyə bazarında azad satışda Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|